Centre of Expertise Biobased Economy Onderwijs Onderzoek Kenniscentrum Petra Koenders – 3 december 2013 In 10 minuten: Centre of Expertise Biobased Economy Het CoE: Van Avans en HZ Sinds dit jaar formeel erkend door het Ministerie en daarmee een regionale én een landelijke opdracht. Wat is BBE? Overgang van een economie die draait op fossiele brandstoffen naar een economie die draait op biomassa Aan reststromen van biomassa zoveel mogelijk waarde geven, voor niet-voedsel toepassingen Daarbij denken aan toepassingen op energiegebied (bv vergisting) en producten (biobased plastics mbv biopolymeren) Bijdrage leveren aan de circulaire economie

Missie & Visie CoE BBE Door het ontwikkelen van onderwijs & uitvoeren van toegepast onderzoek én de verbindende schakel te zijn tussen onderwijs en bedrijfsleven, een bijdrage leveren aan het behoud van onze welvaart en toekomst. Helderheid creëren in het oerwoud van initiatieven rondom de transitie naar een bio-tijdperk. Verwachtingen managen en de samenwerking opzoeken. Duidelijk & helder communiceren qua aanbod en mogelijkheden richting stakeholders. Missie/visie: De weg van huidige situatie naar een Biobased society – oftewel de transitie naar het bio-tijdperk Onderwijs en toegepast onderzoek op gebied van BBE Verbindende schakel tussen onderwijs en bedrijfsleven Er gebeurt heel veel. Om dat in kaart te brengen willen we graag helpen, zodat de samenwerking optimaal is en zodat bedrijven hun vragen zo snel mogelijk beantwoord krijgen. Gekoppeld aan prestatie afspraken vanuit Avans en HZ naar de overheid – OCW. 2 ingangen: Fossiele brandstoffen raken op .. We moeten wat nieuws verzinnen, incl alternatieven voor brandstof….. Hoger in de piramide heb je geen vervangingsgrondstoffen CO2  Wat is biobased Biomassa ipv fossiele brandstoffen Afval bestaat niet – verwaarden van reststromen ……

2014 – KPI’s Onderwijs activiteiten Onderzoek activiteiten Instroom Biobased TeCh opleiding gegroeid met 25 studs Start Engelstalige verbredende minor Biobased Economy met min. 20 studs (14-15) Integratie biobased concreet in minimaal 2 nieuwe academies Living Lab Biobased operationeel (Brazilie) met min. 2 onderzoeks projecten en 4 afstudeerders Voortgang in vormgeving doorlopende leerlijn (PO – WO) Onderzoek activiteiten Nieuw lectoraat Biobased bouwmaterialen gestart 2 nieuwe projecten gestart 4 nieuwe projecten voor 2015 gestart Samenwerking met CoE DeltaTechnology gerealiseerd CoE BBE trekker voor Shared Facilities in de regio Kenniscentrum activiteiten Operationeel kennisloket met min. 4 kennisinstellingen Evenementen: maandelijks meet & greet met min. 20 deelnemers Website met min 1000 unieke bezoekers Facility sharing: Start Application Centre Kenniscentrum bij HZUAS gestart Zie inmiddels verschenen jaarplan 2014 Gekoppeld aan prestatie afspraken vanuit Avans en HZ naar de overheid – OCW.

Focus in head topics Secundary metabolites (Biobased Products) Biopolymers, composites and applications (Biobased built environment) Potential new research group Water Technology Aquaculture in Delta areas Green Gas, CO2 and nutrients (Biobased Energy) To-be defined later focus area – depending on developments Application themes: Cluster Development Primary and Secundary education Legal Issues Marketing Business Models Experiments Visual/Product Design …

Productie BioBased producten Input Productie Biomassa Throughput Coversie Biomassa Output Productie BioBased producten Granen, droge teelt (suikerbiet, aardappel, koolzaad, grassen) Bioraffinage (scheiden van waardevolle onderdelen plant) Farma & fine chemicals Natte teelt (zoutwaterlandbouw, micro-algen, zeewier) Food & feed Fermentatie (processen met levende organismen en enzymen) Primaire residuen (bermgras, houtafval, snoeiafval, koolblad..) Chemicals & materials Secundaire residuen (bietenpulp, bier brush) Transportation fuels Thermochemisch (vergassing, pyrolise, verbranding, katalyse) Tertiaire residuen (dierlijk vet, GFT) Power & heats

Scope CoE BBE Input Productie Biomassa Throughput Coversie Biomassa Chain approaches, business models & marketing Input Productie Biomassa Throughput Coversie Biomassa Output Productie BioBased producten Specialty chemicals, e.g. farma Granen, droge teelt (suikerbiet, aardappel, koolzaad, grassen) Bioraffinage (scheiden van waardevolle onderdelen plant) Biorefinery Aquatic biomass, e.g. algae, lemna Farma & fine chemicals Building and chemical materials Natte teelt (zoutwaterlandbouw, micro-algen, zeewier) Food & feed Fermentatie (processen met levende organismen en enzymen) Primaire residuen (bermgras, houtafval, snoeiafval, koolblad..) Chemicals & materials Secundaire residuen (bietenpulp, bier brush) Com. waste water Transportation fuels Energy Thermochemisch (vergassing, pyrolise, verbranding, katalyse) Tertiaire residuen (dierlijk vet, GFT) Power & heats Legal issues, Product Design, Primary and secundary education

Research group Biobased Energy Input Productie Biomassa Throughput Coversie Biomassa Output Productie BioBased producten Granen, droge teelt (suikerbiet, aardappel, koolzaad, grassen) Bioraffinage (scheiden van waardevolle onderdelen plant) Biorefinery Farma & fine chemicals Natte teelt (zoutwaterlandbouw, micro-algen, zeewier) Food & feed Fermentatie (processen met levende organismen en enzymen) Primaire residuen (bermgras, houtafval, snoeiafval, koolblad..) Chemicals & materials Green Gas, CO2 and nutrients Secundaire residuen (bietenpulp, bier brush) Com. waste water Transportation fuels Energy Thermochemisch (vergassing, pyrolise, verbranding, katalyse) Tertiaire residuen (dierlijk vet, GFT) Power & heats

Specialty chemicals, e.g. farma Research group Biobased Products Input Productie Biomassa Throughput Coversie Biomassa Output Productie BioBased producten Specialty chemicals, e.g. farma Secundary metabolites Granen, droge teelt (suikerbiet, aardappel, koolzaad, grassen) Bioraffinage (scheiden van waardevolle onderdelen plant) Farma & fine chemicals Natte teelt (zoutwaterlandbouw, micro-algen, zeewier) Food & feed Fermentatie (processen met levende organismen en enzymen) Primaire residuen (bermgras, houtafval, snoeiafval, koolblad..) Chemicals & materials Secundaire residuen (bietenpulp, bier brush) Transportation fuels Thermochemisch (vergassing, pyrolise, verbranding, katalyse) Tertiaire residuen (dierlijk vet, GFT) Power & heats

Aquatic biomass, e.g. algae, lemna Research group HZUAS Input Productie Biomassa Throughput Coversie Biomassa Output Productie BioBased producten Granen, droge teelt (suikerbiet, aardappel, koolzaad, grassen) Bioraffinage (scheiden van waardevolle onderdelen plant) Aquatic biomass, e.g. algae, lemna Farma & fine chemicals Natte teelt (zoutwaterlandbouw, micro-algen, zeewier) Food & feed Fermentatie (processen met levende organismen en enzymen) Primaire residuen (bermgras, houtafval, snoeiafval, koolblad..) Watertechnology and Aquaculture in deltas Chemicals & materials Secundaire residuen (bietenpulp, bier brush) Transportation fuels Thermochemisch (vergassing, pyrolise, verbranding, katalyse) Tertiaire residuen (dierlijk vet, GFT) Power & heats

Scope CoE BBE Input Productie Biomassa Throughput Coversie Biomassa Chain approaches, Business models & marketing Multidisciplinary approach Input Productie Biomassa Throughput Coversie Biomassa Output Productie BioBased producten Specialty chemicals, e.g. farma Secundary metabolites Granen, droge teelt (suikerbiet, aardappel, koolzaad, grassen) Bioraffinage (scheiden van waardevolle onderdelen plant) Biorefinery Aquatic biomass, e.g. algae, lemna Farma & fine chemicals Building and chemical materials Natte teelt (zoutwaterlandbouw, micro-algen, zeewier) Biopolymers, composites and applications Food & feed Fermentatie (processen met levende organismen en enzymen) Primaire residuen (bermgras, houtafval, snoeiafval, koolblad..) Watertechnology and Aquaculture in deltas Chemicals & materials Green Gas, CO2 and nutrients Secundaire residuen (bietenpulp, bier brush) Com. waste water Transportation fuels Energy Thermochemisch (vergassing, pyrolise, verbranding, katalyse) Tertiaire residuen (dierlijk vet, GFT) Power & heats Legal issues, Product Design, Primary and secundary education Multidisciplinary approach

Innovatieve vormen Kennisoverdracht Uitgangspunten Biobased Onderwijs Onderwijs is open (ontwikkelen OER) Voorkomen ‘not invented here’ (gebruiken OER) Betrokkenheid bedrijf of instelling bij ontwikkeling en/of uitvoering Betrokkenheid lectoraten Aansluiten bij Shared Facilities Specialiseren: - Professionals werkveld - Onderzoek student/docent binnen lectoraten - Afstudeerstages Verdiepen Biobased onderwijs: - BTC, ESSET, Chemie, CT, Bouw, Juridische Hogeschool, Economie, Kunst, et cetera - Specifieke context Basiscompetenties Biobased Economy: - Algemeen begrippenkader - Overview huidige transitie Uitgangspunten – Halen en brengen (eerste 2 punten) Nodig is regie-voering ivm efficiency en kwaliteit Op het gebied van onderwijs en shared facilities en ook onderzoek. Onderaan de piramide moet je efficient kunnen delen en actief verdelen en gebruiken bij elkaar … PABO voorbeeld Midden: op deelgebied verbindingen en versterkingen zoeken Top: kost veel geld – plotten op shared facilities – onderzoeksgebieden, wie doet wat ??

Innovatieve vormen Kennisoverdracht PABO project (jaarlijks) 30 Pabo studenten verzorgen biobased lessen op hun stageschool BiobasedTeCh studenten inspireren en geven voorbeelden 5 beste lessen professionaliseren en uitreiken aan alle PO scholen uit de regio Pabo – win-win-win. Nieuwe professionele leerkrachten, docenten PABO, PO onderwijsmateriaal, jonge kinderen verleiden etc.

Innovatieve vormen Kennisoverdracht Minor Biobased Economy Verbredende, Engelstalige minor Multidisciplinair en samen met agrarische HS Den Bosch (HAS), Internationale economische en Chemie academie Focus op biobased economy, society en Nederland vs. Latijns Amerika Verbindingen met nieuwe opleiding LABS (Latin American Business Studies) en LivingLab Brasil Mooc/Rooc Huidige studenten Verdieping via lectoren kringen – onderwijs vervlechting Minor door economisch domein (drie-hoek open met brengen / halen)

Innovatieve vormen Kennisoverdracht Huidige professionals Botsende belangen Uitserveren van masterclasses Actief richting gemeentes stappen – ontwikkeling ambtenaren Huidige professionals – onderwerp als botsende belangen – uitserveren van masterclass en actief naar gemeentes toestappen tbv ontwikkeling van hun ambtenaren

Contactpersonen Petra Koenders | Directeur +31 (0)6 203 006 17 Ralph Simons | Portfoliomanager Onderwijs +31 (0)6 203 013 62 Douwe-Frits Broens | Portfoliomanager Onderzoek +31 (0)6 288 487 20 Han van Osch | Portfoliomanager Kenniscentrum +31 (0)6 109 054 84 Voor het Centre of Expertise: Biobased Vragen Onderwijs Onderzoek Kenniscentrum