inkomenseffecten van woningbouw workshop evaluatieonderzoek 28 maart 2013 Dr. R. Willemse Teamleider beleidsonderzoek Rekenkamer Rotterdam

opbouw •korte uiteenzetting woonbeleid en onderzoeksvragen •schets van aantal onderzoeksproblemen - vaststellen omvang beleidsprobleem (nulmeting) - vaststellen causaliteit •gekozen oplossingen / ontsnappingsroutes

een steentje bijgedragen •onderzoek uit 2007, naar inkomenseffecten woningbouw •aanleiding: - gemeente prioriteit bij bouw van duurdere woningen - relatief groot vertrek midden- en hoge inkomens - relatief ongunstige inkomenssamenstelling

een steentje bijgedragen onderzoeksvragen: •(start) woningbouw effect op verhuisbewegingen? •verhuisbewegingen effect op inkomenssamenstelling? ook gekeken naar: •sloopcijfers •opleveringen •verkoopcijfers

vaststellen omvang beleidsprobleem (1) benodigde gegevens: verhuisbewegingen gesplitst naar inkomensniveau, op huishoudniveau beschikbare gegevens: ‘ Komen en gaan’ van het COS beperkingen: •relatief oud (1997; beleid van 2003) •alleen binnenlandse migratie •op basis van enquête

vaststellen omvang beleidsprobleem (2) alternatief: •koppeling RIO aan GBA,uit te voeren door CBS •voordelen: - geen sociaal wenselijke antwoorden - exacte vaststelling onafhankelijke variabele (inkomens) - rechtstreekse koppeling effectvariabelen (verhuizen en inkomens) •nadelen: - hoe omgaan met splitsing huishoudens - relatief duur?

vaststellen omvang beleidsprobleem (3) uitkomst: •selectieve instroom lage inkomens ongeveer hetzelfde •selectiviteit uitstroom hogere inkomens een derde kleiner! •omvang probleem door college overschat •externe databronnen te verkiezen boven enquête

hoe causaliteit vast te stellen (1) scenarioberekeningen: •nulscenario (er wordt niet gebouwd en gesloopt; ceteris paribus): - verslechtering inkomenssamenstelling •optimaal scenario (zelfstandig effect sloop en nieuwbouw): - selectiviteit in/uitstroom verbetert - inkomenssamenstelling verandert nauwelijks •maximaal scenario (als boven + multipliereffect): - selectiviteit in/uitstroom verdwijnt - inkomenssamenstelling verandert nauwelijks

hoe causaliteit / effectiviteit vast te stellen (1) verandering onafhankelijke variabele? aandeel midden- en hoge inkomens % % verschil

hoe causaliteit / effectiviteit vast te stellen (2) kwalitatieve toets (voorbeeld): startbouw (middel)dure woningen vertrekkende midden- en hoge inkomens % %6.200 verschil-453verschil-4-600

hoe causaliteit / effectiviteit vast te stellen (3) koppeling aan scenario’s: •inkomenssamenstelling absoluut en relatief verbeterd •maar volgens scenario’s: bij maximale inspanning, geen substantiële verandering te verwachten

conclusies en implicaties •andere factoren zeer waarschijnlijk meer invloed •niveau van analyse wellicht bepalend voor zichtbaarheid effect •af/aanwezigheid causaliteit nog steeds niet ondubbelzinnig vastgesteld •is geen bezwaar: analyse beperkt tot voor bestuurder / beleidstheorie meest relevante indicatoren •dáárover wel uitspraak te doen •en daarmee politiek debat te voeren