De hersenen en het zenuwstelsel

Zenuwstelsel speelt een rol bij: Gedrag Regeling van processen in je lichaam Centraal zenuwstelsel (CZS in nl,CNS in eng) Grote hersenen Kleine hersenen Hersenstam ruggenmerg Perifeer zenuwstelsel zenuwen

4 1 = tussenwervelschijf 2 = wervel 3 = ruggenmerg 4 = ruggenmergszenuw

Ruggenmerg Witte stof (schors)  uitlopers schakelcellen Grijze stof (merg)  cellichamen van schakelcellen en motorische zenuwcellen Zenuwknoop (spinale ganglia)  liggen sensorische zenuwcellen

De Hersenen Grote hersenen (cerebrum) Kleine hersenen cerebellum

1 = Schors  grijze stof  cellichamen van schakelcellen 2 = Merg  witte stof  uitlopers van schakelcellen Om hersenen liggen drie hersenvliezen voor bescherming en bloedvoorziening

Grote hersenen Sensorische centra: Centrale groeve Sensorische centra: impulsen verwerken (+ bewustwording) 2. Motorische centra: ontstaan impulsen voor bewuste bewegingen Andere onderdelen van grote hersenen: Limbisch systeem: oa geheugen, emoties enz. (in nauw contact met andere hersenonderdelen) - Amygdala: angst, emotie - Hippocampus: oa geheugen - Thalamus en hypothalamus - Reukhersenen Contact van hypothalamus met hypofyse

De cortex: sensorische en motrische gebieden

Kleine hersenen Coördinatie van alle bewegingen (o.a. evenwicht)

De Hersenstam Is voortzetting van ruggenmerg Bestaat uit middenhersenen, pons Verlengde merg Bevat centra van autonome zenuwstelsel o.a. voor ademhaling, lichaamstemperatuur Aantal reflexen verloopt via hersenstam o.a. pupilreflex Let op: via hersenstam worden impulsen van linkerlichaamshelft geleid naar de rechterhersenhelft.

Zenuwen die via de hersenstam de hersenen verlaten 12 paar hersenzenuwen 31 paar ruggemergzenuwen Motorische zenuwen Sensorische zenuwen

Verwerking van informatie? prikkel  impuls  CZS  impuls  Spieren of klieren Ontvangen door zintuigcellen Geleid door zenuwcellen Ontvangen impuls en voeren actie uit receptor conductor effector De rol van zenuwcellen Bouw van zenuwcellen

De bouw van zenuwcellen Bouw van zenuwcellen (neuronen) Cellichaam Uitlopers Dendrieten (naar cl toe ) Axonen (van cl af ) Kunnen myelineschede hebben

Soorten zenuwcellen 3 soorten zenuwcellen: Welke verschillen zie je? Schakelcellen Motorische zenuwcellen Sensorische zenuwcellen Welke verschillen zie je? In welke richting vervoeren ze impulsen De lengte van axonen en dendrieten Waar ligt het cellichaam?

Soorten zenuwcellen Sensorische zenuwcellen Motorische zenuwcellen Geleiden impulsen van receptor naar CZS toe Cellichaam ligt dichtbij CZS Lange dendriet, kort axon Motorische zenuwcellen Geleiden impulsen van CZS af naar effector toe Cellichaam ligt in het CZS Korte dendriet, lang axon Schakelcellen Geven impulsen van sensorisch naar motorisch Liggen in CZS

Reflex Reflex = snelle (onbewuste) reactie op bepaalde prikkel. (bv.: pupilreflex / kniepeesreflex / hoestreflex) Reflexen zijn belangrijk: - bij lichaamshouding - als bescherming (bv. als je per ongeluk iets heets aanraakt) - bij bewegingen / coördinatie van spieren (bv. bij lopen en fietsen)

Kniepeesreflex Animatie Bioplek reflexboog Animatie Bioplek kniepeesreflex

Het zenuwstelsel Indeling op grond van werking Animale zenuwstelsel - staat onder invloed van de wil - verzorgd bewuste reacties en reflexen - centra liggen voornamelijk in grote hersenen Autonome zenuwstelsel - staat niet onder invloed van de wil - voor onbewuste functies van organen - regelt allerlei lichaamsfuncties o.a.hartslag, spijsvertering,ademhaling, nieren etc - centra in hersenstam Hormoonstelsel veel invloed op

Autonome zenuwstelsel Bestaat uit: 1) orthosympatisch deel 2) parasympatisch deel Naar ieder orgaan (doelwitorgaan) gaat een orthosympatische zenuw en een parasympatische zenuw (= dubbele innervatie) Deze hebben een tegengestelde werking

Autonome zenuwstelsel

Orthosympatisch zenuwstelsel Stimuleert organen die met activiteit te maken hebben + versnelling ademhaling + versnelling hartslag + verhoging dissimilatie (verbranding om energie vrij te maken) - remt (vertraagt) spijsvertering

Orthosympatische deel wordt vanuit het ruggenmerg (4) via de grensstrengen (5) naar de organen geleid. Zowel links als rechts v.d. wervelkolom liggen deze ganglia

Parasympatisch zenuwstelsel Zwevende zenuwen ontspringen uit hersenstam + stimuleert spijsverteringsorganen + bevordert assimilatie (vormen organische stoffen voor opbouw lichaam)  voor rust en herstel lijf - remt (vertraagt) hartslag en ademhaling