Chronische nierinsufficiëntie Nieren kliniek 06-06-2008 Chronische nierinsufficiëntie Synoniem voor onvoldoende nierwerking Spreker Suraja Padarath Voorzitter Myrthe Huizinga Fleur Lambermon Eefke van Eerden

Inhoud Inleiding Wat is chronische nierinsufficiëntie? Oorzaak Klachten & symptomen Samenvatting Verbeterpunten Minder snel praten Enkele spel- en uitspraakfouten

Inleiding Functie van de nieren: Verwijderen van toxische afvalstoffen uit het bloed. Op peil houden van de hoeveelheid lichaamsvloeistoffen. Regelen van de samenstelling van de lichaamsvloeistoffen. Produceren van renine, die een rol speelt bij de bloeddrukregeling. Produceren van erytropoëtine, die noodzakelijk is voor aanmaak van rode bloedcellen. Produceren van de actieve vorm van vitamine D, die een rol speelt bij de handhaving van het calciumgehalte in het bloed.

Acute nierinsufficiëntie : plotseling, snelle verloop Inleiding Acute nierinsufficiëntie : plotseling, snelle verloop tijdelijke problemen met de circulatie van de nieren, veelal te genezen. Chronische nierinsufficiëntie : blijvend onvoldoende nierwerking, geleidelijk, over verschillende jaren, kan tot dood van patiënt lijden, tenzij tijdig met behandeling wordt gestart. Nierziekten zijn in te delen in chronisch en acuut nierfalen. Van chronisch nierfalen is sprake bij het optreden van chronische, ongeneeslijke vernietiging van nierweefsel die uiteindelijk tot de dood van de patiënt leidt, tenzij deze wordt behandeld met nierfunctie vervangende therapie of een niertransplantatie ondergaat Acuut nierfalen treedt per definitie plotseling op, is vaak toe te schrijven aan tijdelijke problemen met de circulatie van de nieren en is veelal te genezen.

Wat is chronische nierinsufficiëntie? Het gevolg van een aantasting van de nieren door bepaalde ziekten. Nierfilters beschadigd  deel van de nier met aandoening valt uit  de rest van de nier gaat extra hard werken  aantasting van nierweefsel gaat door  de nier kan dit niet meer uithouden. De nieren hebben een enorme reservecapaciteit. Een sluipende ziekte : vaak laattijdig diagnose gesteld. › Wat is chronische nierinsufficiëntie? slijten zij eerder en raken er steeds meer nierfiltertjes beschadigd. Hierdoor zal de werking van de nieren, ook wel nierfunctie genoemd, steeds verder achteruit gaan. Eenmaal beschadigde nierfiltertjes zijn niet meer te herstellen. Als nierweefsel door een aandoening is aangetast en deze aandoening geneest niet, valt een deel van de nier uit. Om tóch al het bloed te kunnen zuiveren gaat de rest van de nier extra hard werken. Meestal gaat dat lange tijd goed. Maar als aantasting van het nierweefsel verder gaat komt er een moment dat de nier het niet meer kan bolwerken. › Het gevolg van een ziekte Chronische nierinsufficiëntie is vaak het gevolg van een aantasting van de nieren door bepaalde ziekten, zoals diabetes, hoge bloeddruk of overmatig gebruik van geneesmiddelen (pijnstillers,…). Chronische nierinsufficiëntie is niet een bepaalde ziekte,maar het mogelijke gevolg van een nieraandoening. › Een enorme reservecapaciteit De nieren hebben een enorme reservecapaciteit. Vandaar dat mensen met maar één nier een normaal leven kunnen leiden. › Een sluipende ziekte Die enorme reservecapaciteit leidt ertoe dat de diagnose “nierinsufficiëntie” vaak laattijdig gesteld wordt. Tijdens de eerste jaren van de ziekte heeft de patiënt immers geen enkel echt hinderlijk symptoom.

Wat is chronische nierinsufficiëntie? Dit stadium, waarbij afvalstoffen zich in het bloed ophopen, wordt gewoonlijk bereikt als 60% tot 70% van de nier is uitgevallen.Veel nieraandoeningen die in het begin onopgemerkt verliepen openbaren zich pas nu.Vanaf het begin van een nierziekte duurt het soms enkele maanden, maar vaak vele jaren voor het stadium van chronische nierinsufficiëntie is bereikt. Als 90% tot 95% van de nier is uitgevallen, ontstaat een situatie die levensbedreigend is.

Oorzaak Chronische nierinsufficiëntie kan het gevolg zijn van allerlei (nier)ziekten. Deze ziekten zijn zeer verschillend, maar zij hebben na verloop van tijd allemaal als gevolg dat de nieren beschadigd raken en minder goed gaan werken. Let wel, deze aandoeningen kunnen nierinsufficiëntie veroorzaken, maar het hoeft niet. Sommige aandoeningen genezen spontaan of reageren goed op behandeling zonder dat blijvende nierschade ontstaat. Niet altijd kan de oorzaak gevonden worden.Veel voorkomende oorzaken van chronische nierinsufficiëntie zijn:

Nierfilterontsteking (glomerulonefritis) Wat is nierfilterontsteking? Nierfilterontsteking (glomerulonefritis) is een verzamelnaam voor nieraandoeningen van de nierfilters. Bij nierfilterontsteking worden de nierfilters zo beschadigd dat kleine gaatjes in de filter grotere gaten worden. Door die gaten kunnen nuttige stoffen zoals eiwitten en bloedcellen weglekken in de urine. Dat weglekken is kenmerkend voor nierfilterontsteking. Nefrotisch syndroom is een nierziekte waarbij de nieren eiwitten verliezen via de urine. De balans in het lichaam is verstoord, waardoor patiënten met nefrotisch syndroom minder plassen en vocht vasthouden.

Oorzaak

Hypertensie kan door nierinsufficiëntie worden veroorzaakt. Hypertensie en nieren Hypertensie kan door nierinsufficiëntie worden veroorzaakt. Hypertensie kan nierinsufficiëntie veroorzaken. Hypertensie en nieren De bloeddruk geeft de druk in de slagaders weer. Hoge bloeddruk kan door nierinsufficiëntie worden veroorzaakt, maar het omgekeerde geldt ook : hoge bloeddruk kan nierinsufficiëntie veroorzaken. Een hoge bloeddruk die niet behandeld wordt, kan de verergering van nierinsufficiëntie versnellen Vicieuze cirkel Hypertensie  beschadiging en vernauwing bloedvaten  minder bloedtoevoer  nierfilterfunctie achteruit  Renine  bloeddruk nog hoger Langdurig verhoogde bloeddruk leidt tot beschadiging en vernauwing van de bloedvaten. Daardoor vermindert de bloedtoevoer naar de verschillende organen, zoals de nieren. Door de verminderde bloedtoevoer kan onder andere uiteindelijk nierschade ontstaan. Als de nierfilterfunctie erg achteruitgaat, scheidt die als compensatie stoffen af die de bloeddruk weer verhogen. Zo ontstaat een vicieuze cirkel die tot chronische nierinsufficiëntie leidt Renine en bloeddruk Renine is een bloeddrukregelend hormoon dat door de nieren wordt afgescheiden. Het speelt een rol bij het regelen van de hoeveelheid zout in het lichaam. Omdat een zieke nier meestal meer van dit hormoon afscheidt, verergert de renine de hypertensie van patiënten met chronische nierinsufficiëntie. Dit effect komt boven op de water- en zoutretentie die we zo-even hebben beschreven.

Oorzaak

Diabetische nefropathie Oorzaak Diabetische nefropathie Kleine aanvoerende bloedvaatjes beschadigd en Diabetes. Het is nog niet duidelijk op welke manier Diabetes leidt tot schade aan de nierfilters. 40% van Diabetes patiënten hebben nierproblemen. Suikerziekte is een stofwisselingsziekte die gekenmerkt wordt door een insulinetekort en een ongewoon hoge glucosespiegel (suikerspiegel) in het bloed. Als de concentratie glucose in het bloed te hoog wordt, zijn de nieren niet meer in staat om alle glucose tegen te houden en komt een deel ervan in de urine terecht. Schade door suikerziekte heet diabetische nefropathie. Het is nog niet duidelijk op welke manier suikerziekte leidt tot diabetische nefropathie. In ieder geval is hiervan sprake als de kleine aanvoerende bloedvaatjes in de nier zijn aangetast en de nierfilters zijn beschadigd

Oorzaak

Afsluiting van de urinewegen Oorzaak Afsluiting van de urinewegen De urine kan niet makkelijk passeren, waardoor stuwing en beschadiging van de nier of de urineleiders kan ontstaan.

Oorzaak

Erfelijke cystennieren Oorzaak Erfelijke cystennieren Holte gevuld met vocht dat ontstaan is door het uitzetten van nierbuisjes Cystennieren zijn groter dan normale nieren. Een groot deel van de nier is vervangen door cysten. De cysten bevatten helder of troebel vocht, soms bloed. De cysten ontstaan door het uitzetten van de nierfilters waardoor uiteindelijk holtes gevormd worden. De cysten verdringen geleidelijk het normale nierweefsel.

Oorzaak Jarenlang gebruik van bepaalde geneesmiddelen – zoals ontstekingsremmers, paracetamol, fenacetine (een pijnstiller die ondertussen uit de handel is genomen) en lithium – kan een rol spelen bij het ontstaan van nierinsufficiëntie.

Oorzaak Het terugstromen van urine (reflux): Vanuit de blaas kan urine terugstromen naar de urineleiders met de kans op infecties.

Oorzaak Systeemziekten, bv. lupus erythematosus: Het afweersysteem van het lichaam valt ten onrechte de lichaamseigen weefsels aan. Renale atherosclerose: Slagaders naar beide nieren raken afgesloten door vettige afzettingen. Niertumoren

Klachten ontstaan pas erg laat. Klachten en symptomen Klachten ontstaan pas erg laat. De werking van de nieren zijn zeer breed. Bij uitval, negatieve invloed op ons hele lichaam. Symptomen weinig specifiek Klachten ontstaan pas erg laat Het is opvallend dat bij chronische nierinsufficiëntie pas klachten ontstaan wanneer de werking van de nieren al sterk achteruit is gegaan. Het is daarom niet ongewoon dat bij iemand een ernstig verlies van de nierfunctie wordt geconstateerd terwijl deze persoon pas korte tijd klachten heeft. De werking van de nieren is zeer breed. Ze hebben invloed op ons hele lichaam. Daarom is het niet verwonderlijk dat slecht werkende nieren op veel organen een negatieve invloed hebben. Hoe meer de nieren beschadigd zijn, hoe meer klachten er optreden. De lijst van klachten en verschijnselen die kunnen ontstaan als gevolg van chronische nierinsufficiëntie is erg lang. Hieronder worden enkele van de meest voorkomende klachten en hun behandeling beschreven.

Klachten en symptomen Renale Anemie Hypertensie Botbroosheid Stollings- en immuniteitsstoornissen Aantasting van het zenuwstelsel Jeuk, misselijkheid, braken, slechte adem Seksualiteit Bijwerkingen van medicijnen

Erytropoëtine stimuleert aanmaak rode bloedcel door beenmerg. Klachten en symptomen Renale Anemie Erytropoëtine stimuleert aanmaak rode bloedcel door beenmerg. Beschadigd nierweefsel minder EPO. Vermoeidheid, duizeligheid, lusteloosheid, bleke huid kortademigheid bij inspanning. Bloedarmoede (anemie) is een tekort aan rode bloedlichaampjes en is een veel voorkomend verschijnsel bij chronische nierinsufficiëntie. Klachten zijn: moeheid en lusteloosheid, een bleke huid, kortademigheid bij inspanning, hartkloppingen en soms hoofdpijn en duizeligheid. De belangrijkste oorzaak voor de bloedarmoede is dat de nieren minder van het hormoon erytropoietine aanmaken. Hierdoor wordt het beenmerg, waar de rode bloedlichaampjes gemaakt worden, minder gestimuleerd. Het beenmerg kan ook minder goed werken door de ophoping van afvalstoffen in het bloed. Ook zijn de rode bloedlichaampjes zwakker waardoor zij sneller worden afgebroken.

Vicieuze cirkel door Renine. Klachten en symptomen Hypertensie Vicieuze cirkel door Renine. Nieren minder goed reageren op plotseling veranderen. Vochtophoping, stoornissen in zouthuishouding, uitdroging. Benauwdheid, oedeem, verhoogde kans op hart- en vaatziekten Holle ogen, droge mond Hoge bloeddruk (hypertensie) is een verschijnsel dat bij veel nierziekten voorkomt, ook bij chronische nierinsufficiëntie. Factoren die ertoe bijdragen dat de bloeddruk te hoog wordt, zijn bijvoorbeeld een te grote aanmaak van het hormoon renine of het feit dat het lichaam te veel water vasthoudt. Een te hoge bloeddruk (hypertensie) komt bijna systematisch voor bij het verder verslechteren van de nierwerking. Hypertensie wordt in de eerste plaats veroorzaakt doordat de nieren niet in staat zijn om voldoende zout en water uit te scheiden (waardoor er zich te veel vocht ophoopt in het lichaam), en in de tweede plaats door de toegenomen secretie van een hormoon, renine. Hoge bloeddruk verhoogt het risico op angina pectoris, een hartinfarct en een cerebrovasculair accident, vooral als ze slecht onder controle is of de patiënt ook diabetes heeft of rookt. Bij chronische nierinsufficiëntie kunnen de nieren lange tijd de beschadigingen opvangen. Er ontstaan dan geen klachten, maar de nieren worden wel minder flexibel. Zij kunnen dan minder goed reageren op plotselinge veranderingen, zoals een maaltijd met veel zout of het drinken van een paar liter bier. Hierdoor bestaat het gevaar dat het lichaam overvuld raakt met water of juist uitdroogt.

Tekort aan actieve vit D  minder calcium opname Klachten en symptomen Botbroosheid Tekort aan actieve vit D  minder calcium opname Onvoldoende eliminatie fosfor uit voeding  hyperfosfatemie Hierdoor bijschildklier actief : calcium(kalk) onttrokken aan de botten Pijn in botten, verminderde botstofwisseling, fracturen, jeuk, rode ogen, verkalkingen. Mensen met nierinsufficiëntie hebben steeds een verstoorde botstofwisseling. Door het tekort aan actieve vitamine D wordt er te weinig calcium opgenomen. De onvoldoende eliminatie van fosfor uit de voeding (melkproducten, frisdrank, eiwitten, …) leidt tot hyperfosfatemie (te hoog fosfor in het bloed). Om calciumtekort en fosforretentie te bestrijden worden de bijschildklieren hyperactief. Dat helpt om de calcium-fosfaatbalans in stand te houden, met een verhoogde botbroosheid tot gevolg.

Stollings- en immuniteitsstoornissen Klachten en symptomen Stollings- en immuniteitsstoornissen Bloedplaatjes hechten minder goed aan elkaar. Activiteit witte bloedcellen neemt af. Maagdarmbloedingen, vatbaarheid voor infecties neemt toe Bij nierinsufficiëntie hechten de bloedplaatjes zich minder goed aan elkaar, waardoor het risico op maag- en darmbloedingen toeneemt. Ook de activiteit van de witte bloedcellen neemt af, waardoor het infectierisico stijgt

Aantasting van het zenuwstelsel Klachten en symptomen Aantasting van het zenuwstelsel Ophoping van afvalstoffen in het bloed : Ureum Prikkelingen, soms verlammingen, een doof gevoel, krampen. Jeuk, misselijkheid, braken, slechte adem Oorzaak niet echt bekend, ophoping van afvalstoffen in bloed/huid. Pas bij gevorderde nierinsufficiëntie kan het zenuwstelsel aangetast raken als gevolg van uremie. Uremie is een abnormale stijging van het ureumgehalte in het bloed. Ureum is een afbraakproduct van eiwitten in het bloed. Een brandend gevoel, tintelingen en kriebelingen in voeten en benen wijzen op een aantasting van de zenuwen in de onderste ledematen (polyneuropathie). Bij niet-behandelde ernstige nierinsufficiëntie ten slotte kunnen als gevolg van uremie slaperigheid en zelfs coma optreden Door een ophoping van afvalstoffen in het bloed kan iemand misselijk worden, braken en een slechte adem krijgen. Een hinderlijke klacht die op kan treden is jeuk. De oorzaak hiervan is niet echt bekend. De jeuk ontstaat mogelijk door de ophoping van afvalstoffen in het bloed of in de huid zelf

Impotentie, menstruatiestoornissen, minder zin. Klachten en symptomen Seksualiteit Impotentie, menstruatiestoornissen, minder zin. Bijwerkingen van medicijnen Doordat de nieren de medicijnen minder goed uit het lichaam verwijderen. Zowel mannen als vrouwen met nierfalen hebben vaak minder zin in seks. Mannen kunnen moeilijker een erectie krijgen. Vrouwen kunnen last hebben van een droge vagina en hebben het moeilijk om te genieten tijdens het vrijen.   Veel medicijnen worden uit het lichaam verwijderd via de nieren. Wanneer de werking van de nieren achteruit gaat, gebeurt dit minder goed en bestaat de kans dat zich medicijnen in het bloed ophopen. Dit vergroot de kans op bijwerkingen

Samenvatting CNI mogelijke gevolg van bepaalde nieraandoeningen, waarbij de nierfunctie achteruitgaat. Nierfilterontsteking Hypertensie  vicieuze cirkel Diabetes Cystenieren Medicijngebruik Infectie en obstructie urinewegen Reflux, renale atherosclerose, systeemziekten, tumor

Samenvatting Een sluipende ziekte Klachten en symptomen ontstaan laattijdig Renale Anemie  EPO Hypertensie  vicieuze cirkel Botbroosheid  actief vit D Stollings- en immuniteitsstoornissen Aantasting van het zenuwstelsel Jeuk, misselijkheid, braken, slechte adem Seksualiteit Bijwerkingen van medicijnen

Bronvermelding Patiëntenfolders van de Nierstichting www.zna.be www.medicinfo.nl www.worldwidebase.com www.inforenaal.nl mens-en-gezondheid.infonu.nl

Chronische nierinsufficiëntie Synoniem voor onvoldoende nierwerking Nieren kliniek 06-06-2008 Chronische nierinsufficiëntie Synoniem voor onvoldoende nierwerking Einde Bedankt voor jullie aandacht!