Algemene begrippen en situering lichthinder Johan Vandewalle Preventie Lichthinder vzw

De wereld ‘s nachts

Europa ‘s nachts

Vlaanderen ‘s nachts

Definities Het verschil tussen lichthinder en lichtvervuiling Lichthinder is de overlast veroorzaakt door kunstlicht, als regelrechte verblinding, als verstorende factor bij het verrichten van avondlijke of nachtelijke activiteiten, of als bron van onbehagen. Een bijzonder gevoelige groep voor lichthinder zijn de astronomen. Ook dieren ondervinden lichthinder door versnippering en beïnvloeding van hun leefgebied en verstoring van hun bioritme. Voor planten werden weinig of geen nadelige effecten vastgesteld met uitzondering van vorstschade door het langer vasthouden van de bladeren in de herfst.

Definities Lichtvervuiling volgens MIRA: is de verhoogde helderheid van de nachtelijke omgeving door overmatig en verspillend gebruik van kunstlicht. Lichtvervuiling wetenschappelijk: Is een wijziging van lichtniveau’s in de buitenlucht als gevolg van kunstmatige verlichting. Lichtvervuiling volgens UNESCO: Elke introductie van licht door de mens, direct of indirect, van kunstmatig licht naar de omgeving

Definities

Verschillende vormen Lichtkoepel Verblinding (glare) Doorbraak (tresspass) Verspilling

Lichtkoepel

Lichtkoepel

Verblinding (glare)

Verblinding (glare)

Doorbraak (tresspass)

Verspilling

Duidelijk en veilig?

Energieverbruik Wie is verantwoordelijk? Wat is het energieverbruik? Wat kan er verbeteren?

Bronnen van lichthinder en lichtvervuiling Aandeel van de doelgroepen in de hoeveelheid buitenverlichting verkeer en vervoer = openbare verlichting cijfers: MIRA-S 2000

Energieverbruik Aandeel van de doelgroepen in de hoeveelheid buitenverlichting verkeer en vervoer = openbare verlichting cijfers: MIRA-S 2000 Industrie = zonder elektriciteitsproductie

Wegverlichting “De wegverlichting in Vlaanderen zorgt bij benadering voor genoeg licht om het hele Vlaamse grondgebied te verlichten tot ongeveer drie keer het vollemaan-niveau.” (MIRA-T 2007)

Wegverlichting Vlaanderen: 867 km snelwegen → gedoofd vanaf medio 2011 6.007 km gewestwegen 62.250 km gemeentelijke wegen

Besparingsmaatregelen openbare verlichting Bron: MIRA-S 2000 Cijfers op basis van de geînstalleerde openbare verlichting in 1999 21

Investeren loont de moeite Bron: MIRA-S 2000 Besparing op basis van energiebesparing uit MIRA-S, herberekend op basis van de elektriciteitstarieven van januari 2009 Investering op basis van de investering uit MIRA-S, herberekend op basis van de index van de consumptieprijzen van december 2008 en een verhoging van 10% (nieuwe technologie is duurder) 22

Wat een verspilling ! Verbruik straatverlichting: 550 GWh Opgestraald vermogen: 35 MW Branduren/jaar: 4.366 u Verspild verbruik (dat niet nuttig gebruikt wordt): 147 GWh > 25% = jaarverbruik 42.000 gezinnen CO2 uitstoot: 100.000 ton CO2 Bron: MIRA-S 2000

Reclameverlichting Wat wordt er verlicht? Het reclamepaneel of de hemel?

Reclameverlichting Slechte voorbeelden

Klemtoonverlichting De brug of de hemel verlicht? links vroeger, rechts nu

Het gebouw of de hemel verlicht? Klemtoonverlichting Het gebouw of de hemel verlicht?

Terreinverlichting Sportveldverlichting Parkeerpleinverlichting Verlichting van bedrijfsterreinen …

Terreinverlichting Wordt enkel het terrein verlicht?

Terreinverlichting Voetbalveld in Sinaai (Sint-Niklaas) vroeger (links) en nu (rechts)

Verlichting bedrijfsterreinen 31

Verlichting bedrijfsterreinen 32

Assimilatieverlichting 33

Particuliere verlichting

Regelgeving: art. 80 Wegcode Bestuurders niet verblinden of in dwaling brengen Verkeersborden (zelfs gedeeltelijk) voorstellen of nabootsen Binnen 75 m van verkeerslichten op minder dan 7 m boven de grond rode of groene tint geven aan reclameborden, uithangborden of inrichtingen

Regelgeving: Vlarem II en hoe Milieuinspectie daar mee omgaat Op basis van het Milieu handhavingsrapport 2003 van de afdeling Milieu-inspectie. http://www.mina.be/uploads/MHHR_2003.pdf Hoofdstuk 7: Opvolging en eigen initiatief http://www.mina.be/uploads/MHHR_2003-07.pdf

Regelgeving: Vlarem II en hoe Milieuinspectie daar mee omgaat MI ziet de bestrijding van lichthinder, afkomstig van hinderlijke inrichtingen, als een belangrijke uitdaging voor de toekomst… Ervaring met lichtcontroles leert dat, ondanks de beperkte bepalingen die hierover in Vlarem II staan en ondanks het gebrek aan duidelijke verlichtingsnormen en –standaarden, lichthinder relatief makkelijk te saneren is.

Regelgeving: Vlarem II en hoe Milieuinspectie daar mee omgaat Deel 4: Algemene milieuvoorwaarden voor ingedeelde inrichtingen. Hoofdstuk 4.6 Beheersing van hinder door licht Deel 6: Milieuvoorwaarden voor niet-ingedeelde inrichtingen. Hoofdstuk 6.3 Beheersing van hinder door licht. Beiden hebben zelfde artikelen Alle artikels rond lichthinder zijn voor iedereen van toepassing

Regelgeving: Vlarem II en hoe Milieuinspectie daar mee omgaat .0.1: De exploitant treft de nodige maatregelen om lichthinder te voorkomen;

Regelgeving: Vlarem II en hoe Milieuinspectie daar mee omgaat .0.2: Het gebruik en de intensiteit is beperkt tot de noodwendig-heden inzake uitbating en veiligheid;

Regelgeving: Vlarem II en hoe Milieuinspectie daar mee omgaat Hierbij hanteert MI volgende principes: Bij activiteit: het gebruik van de intensiteit van de lichtbronnen in open lucht zijn beperkt tot de noodwendigheden inzake uitbating en veiligheid. De verlichting is dermate geconcipieerd dat niet-functionele lichtoverdracht naar de omgeving maximaal wordt beperkt; Bij non-activiteit: geen licht.

Regelgeving: Vlarem II en hoe Milieuinspectie daar mee omgaat De term ‘veiligheid’ in de wetgeving verwijst in deze context echter naar de bescherming van de integriteit van personen en niet naar beveiliging tegen inbraak (citaat antwoord minister leefmilieu op parlementaire vraag). Anti-diefstalverlichting behoort dus niet tot de noodwendigheden inzake ‘veiligheid’.

Regelgeving: Vlarem II en hoe Milieuinspectie daar mee omgaat .0.2: niet functionele lichtoverdracht naar de omgeving wordt beperkt

Regelgeving: Vlarem II en hoe Milieuinspectie daar mee omgaat .0.3: Klemtoon-verlichting wordt enkel op de inrichting gericht

Regelgeving: Vlarem II en hoe Milieuinspectie daar mee omgaat Sky-Tracer = klemtoonverlichting

Regelgeving: Vlarem II en hoe Milieuinspectie daar mee omgaat .0.4: Lichtreclame mag de intensiteit van de openbare verlichting niet overtreffen

Regelgeving: Vlarem II en hoe Milieuinspectie daar mee omgaat Openbare verlichting eveneens onderhevig aan VLAREM.

Meer info regelgeving Brochures Ministerie van de Vlaamse gemeenschap: “Publiciteit zonder lichtvervuiling” “Openbare wegverlichting zonder lichthinder” www.lne.be/themas/hinder-en-risicos/lichthinder/onderzoek/publicaties