Elektrische Veiligheid op de operatiekamer Han van Reekum

Zo niet dus…

De maximale stroom door het hart mag niet groter zijn dan 10mA Bij een stroom door het hart van 10mA ontstaat hartstilstand door het faradisch effect (spiercontractie) en het verstoort de normale geleiding in het hart. Wat is nog veilig?

Hoe voorkom je dat dan? Gebruik geen stroom maar perslucht Werken met een lage netspanning <60V Gebruik een isolerende behuizing Gebruik een zwevend net (scheidingstransformator) Bij metalen behuizingen; aarding Gebruik een gestelsluiting schakelaar (aardlek schakelaar) Hoe voorkom je dat dan?

Perslucht in plaats van stroom Tot ca 1990 erg populair Lastige slangen Veel turbulenties bij uitstroom van lucht Onderhoudsgevoelig Slecht te steriliseren (holtes) De komst van de nikkel-metaal hydride accu maakt perslucht instrumenten ouderwets. Perslucht in plaats van stroom

Alle moderne accu boormachines en andere aandrijvingen, zijn hiervan een voorbeeld. Lage spanning…

Mag wel buiten de operatiekamer zogenaamde dubbel geïsoleerde apparaten, symbool op typeplaatje: Metalen boren, zagen en schroefbits zijn geleidend en kunnen alsnog stroom naar het hart van de patiënt laten lopen Isolerende behuizing

Bij het elektriciteitsnet is de nulleider verbonden met ‘aarde’, de ‘fase’ voert de spanning. Vanuit ‘fase’ loopt de stroom naar de ‘nul’, maar ook naar ‘aarde’ Na een scheidingstransformator is er geen verbinding meer tussen ‘nul’ en ‘aarde’ en kan de stroom alleen maar naar de ‘nul’ lopen en niet naar ‘aarde’ Zwevend net

Alle metalen delen op een operatiekamer met een oppervlakte van meer dan 100cm2 moeten worden geaard en de aardweerstand mag niet hoger zijn dan 0,1 Ohm. Dan kan er op die metalen delen geen spanning ten opzichte van de vloer staan en kan er geen stroom lopen Is dat in alle gevallen waar? Aarding

Alle wandcontactdozen op een operatiekamer hebben randaarde Belangrijke voorwaarde: Als eerste wordt het aardcontact gemaakt Als laatste wordt het aardcontact verbroken Bij een stroom >16A naar aarde ‘slaat de stop door’ Veiligheidsaarding

Equipotentiaal aarding (schone aarde) Dat is die dikke geel/groene draad Doorsnede 6mm2 Aardweerstand < 0,1 Ohm Heeft (officieel) geen veiligheidsfunctie want… (dit moet je weten en kunnen verklaren!) Zorgt voor minder storing bij gevoelige meetapparatuur (ECG, EEG, EMG) Equipotentiaal aarding (schone aarde)

Gestelsluitingsschakelaar (aardlek schakelaar) Schakelt af bij een apparaatstroom van >16A. (zoals in de meeste huisinstallaties) Schakelt af bij een lekstroom naar aarde >30mA. (dat is veel minder dan 16A! En dus veiliger) Dat is meer dan 10mA! (en biedt nog niet genoeg veiligheid) Gestelsluitingsschakelaar (aardlek schakelaar)

Gestelsluitingsschakelaar (aardlek schakelaar) Hoe werkt dat? Goed! Gestelsluitingsschakelaar (aardlek schakelaar)

Waar gaat de stroom heen? Van ‘fase’ naar ‘nul’ en als de ‘nul’ aan ‘aarde’ ligt, naar ‘aarde’ Een stenen of betonnen constructie ligt altijd aan ‘aarde’ Een granieten vloer (oude operatiekamer) is geleidend voor elektriciteit en ligt aan ‘aarde’ Bouwkundige oplossingen voor dit probleem… Waar gaat de stroom heen?

Vormen van veiligheidsaarde Halfgeleidende vloer ‘Kamer-aarde’ via een weerstand aangesloten aan de ‘gebouw-aarde’ Metalen gas en vacuüm leidingen moeten zijn geïsoleerd met speciale ‘scheiders’ Alle te gebruiken apparatuur moet voldoen aan de CE normering (zij hebben dan inwendig nog een scheidingstransformator met een doorslagspanning van tenminste 1000V) Vormen van veiligheidsaarde

Volgens NEN1010 is het gebruik van de ruimte ingedeeld in de klassen K0 t/m K3 K0: Geen galvanisch contact met de patiënt (niet defibrilleren) K1: Alleen galvanisch contact met de huid van patiënt (wel ECG en defibrilleren) K2: Galvanisch contact met de ‘binnenkant’ van patiënt (elektrochirurgie, infuus) K3: Galvanisch contact tot in of bij het hart van de patiënt (Pacemaker, CVD lijn) tot 2012! Dat was toen, nu is het…

Volgens NEN3134 is het gebruik van de ruimte ingedeeld in de klassen S0 t/m S3 S0: Geen galvanisch contact met de patiënt (niet defibrilleren) S1: Alleen galvanisch contact met de huid van patiënt (wel ECG en defibrilleren) S2: Galvanisch contact met de ‘binnenkant’ van patiënt (elektrochirurgie, infuus) S3: Galvanisch contact tot in of bij het hart van de patiënt (Pacemaker, CVD lijn) Veiligheidklassen

Op een operatiekamer… De operatiekamer moet minimaal aan K2 voldoen! scheidingstransformator, half geleidende vloer, aardlek schakelaars <30mA verschilstroom Moet K3 zijn beveiligd bij: katheters in het hart (CVD lijn, pacemaker elektroden) Dit moet regelmatig worden gecontroleerd! Op een operatiekamer…

Is de equipotentiaal aarde toegevoegd (dat is raar, want die aardingsvorm mist een heel belangrijk kenmerk van veiligheidsaarding!) Anesthesieassistenten… Hoe zit dat met het anesthesietoestel, de monitor en de perfusorpomp… Operatieassistenten… Hoe zit dat eigenlijk met inductie van hoog frequent stroom van het elektrochirurgietoestel… Voor de K3 klasse…

Elektrische veiligheid… Het systeem is niet ‘fool proof’ en dus ook niet ‘nurse proof’ en al helemaal niet ‘doctor proof’ Elektrische veiligheid… Bestaat alleen als je er verstand van hebt!

Bronnen: www.okcompleet.info Module Bouw en Inrichting Hoofdstuk 4 Paragraaf1 Bronnen: