Havo 4: De arbeidsmarkt Hoofdstuk 1: De arbeidsmarkt op

§1.2 Het aanbod van arbeid blz. 9 Totale bevolking < 15 jaar 15 tot 65 jaar 65+ ers Beroepsgeschikte bevolking Beroepsbevolking Niet-beroepsbevolking Werkloze beroepsbevolking Werkzame beroepsbevolking Zelfstandigen Werknemers (mensen in loondienst)

§1.2 Het aanbod van arbeid blz. 11 Deelnemingspercentage . Beroepsbevolking . Beroepsgeschikte bevolking x 100% Hoe kunnen we het deelnemingspercentage laten stijgen??? - Betere mogelijkheden voor kinderopvang, zodat meer vrouwen gaan werken - Pensioengerechtigde leeftijd wordt verhoogd van 65 naar 67 jaar.

§1.2 Het aanbod van arbeid blz. 12 Arbeidsaanbod wordt beïnvloed door: 1. Demografische groei Arbeidsaanbod groeit vooral als er meer mensen komen in de beroepsgeschikte leeftijd. door een grotere deelname van vrouwen aan het arbeidsproces is het aanbod van arbeid gestegen. 2. Maatschappelijke opvattingen

§1.2 Het aanbod van arbeid blz. 12 Arbeidsaanbod wordt beïnvloed door: als het goed gaat met de economie zullen mensen die zich normaal niet zouden aanbieden zich juist nu wel aan aanbieden op de arbeidsmarkt.  Aanzuigeffect (beroepsbevolking groeit omdat de kans op een baan groter is) Als het slecht gaat met de economie, er hierdoor dus minder werkgelegenheid is zullen minder mensen gaan werken  Ontmoedigingseffect (beroepsbevolking daalt, omdat de kans op een baan kleiner is) 3. Stand van de economie leerplicht, pensioenleeftijd en de wet dat mensen met een bijstandsuitkering verplicht zijn om naar werk te zoeken beïnvloeden het aanbod van arbeid. 4. Wetgeving

§1.2 Het aanbod van arbeid blz. 12 Arbeidsaanbod wordt beïnvloed door: 5. Organisatie van het arbeidsproces betere kinderopvang, betere mogelijkheden voor deeltijdwerk zorgt voor een stijging van het arbeidsaanbod.

§1.3 De vraag naar arbeid blz. 13 1. vraag naar werknemers 2. vraag naar arbeidskracht van zelfstandigen 3. de openstaande vacatures. Vraag naar arbeid wordt uitgeoefend door bedrijven en de overheid, de werkgevers. Zij vragen werknemers! Werknemers + Zelfstandigen = Werkgelegenheid

§1.3 De vraag naar arbeid blz. 13 Invloeden op de vraag naar arbeid;  Meer bestedingen aan goederen en diensten  Bedrijven en overheid moeten meer produceren  Meer vraag naar arbeidskrachten 1. Groei van de economie 2. Technische ontwikkeling, I deel van de productie wordt vervangen door machines  vraag naar arbeidskrachten daalt II er worden nieuwe goederen en diensten geproduceerd  vraag naar arbeidskrachten stijgt 3. Loonkosten stijgen  Werkgevers gaan op zoek naar andere manieren om goedkoper te produceren  bijv. verplaatsen van productie naar lagelonenlanden  vraag naar arbeidskrachten daalt

§1.3 De vraag naar arbeid blz. 15 Concrete markt Abstracte markt Plaats waar vragers en aanbieders van een bepaald product elkaar ontmoeten. Geheel van vraag en aanbod zonder dat er een plaats is waar de vragers (kopers) en aanbieders (verkopers) elkaar ook echt ontmoeten Zichtbaar Niet zichtbaar Vraag en aanbod bepalen de prijs. arbeidsmarkt, oliemarkt, graanmarkt. Weekmarkt, veiling, beurs.

§1.3 De vraag naar arbeid blz. 16 Arbeidsjaren Het aantal uren dat iemand met een volledige baan en een normaal arbeidscontract in een jaar werkt. Er gaan meerdere parttimerbanen in een arbeidsjaar. p/a ratio Geeft aan hoeveel personen per arbeidsjaar werken. Aantal personen Aantal arbeidsjaren = aantal personen per arbeidsjaar

§1.3 De vraag naar arbeid blz. 17 Krappe arbeidsmarkt Ruime arbeidsmarkt Vraag naar arbeid > aanbod van arbeid Vraag naar arbeid < aanbod van arbeid Loon zal stijgen Loon zal dalen