Dierproeven: Niet wetenschappelijk Niet ethisch Stijn Bruers Bite Back 22-2-2013

Hoeveel proefdieren in België? 700.000 proefdieren/jaar 570.000 muizen en ratten 60.000 konijnen 1.000 honden 300 katten 20 apen Verder: vissen, reptielen, vogels,…

Probleem van dierproeven in drie stappen Stap 1) Dierproeven zijn wetenschappelijk onbetrouwbaar: te weinig voorspelbaarheid voor mensen Stap 2) Dierproeven zijn ethisch onverantwoord: te veel welzijnsverlies bij dieren Stap 3) Dierproeven zijn ethisch onverantwoord: te veel rechtenschendingen bij dieren

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Stel dat dieren niet konden voelen en lijden. Hebben dierproeven dan een waarde voor mensen? Amper voor toegepast biomedisch onderzoek Wel voor fundamenteel onderzoek Probleem 1: te veel vals positieve en vals negatieve testresultaten Te weinig voorspellende waarde voor mensen Effect bij mensen Wel Geen Effect bij dieren Juist positieve test Vals positieve test Vals negatieve test Juist negatieve test

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Vals positieve testen Chocolade? Dodelijk voor honden! Veilige geneesmiddelen toch schadelijk voor dieren. Bv.: aspirine,… Veel stoffen kankerverwekkend voor muizen maar niet voor mensen Positief voorspellende waarde: als er een effect is waargenomen bij dierproeven, hoe groot is dan de kans dat het effect optreedt bij mensen? Vaak < 50% kans! Vertraging van ontwikkeling goede producten en medicijnen

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Valse negatieve testen Geen effect bij dieren, wel bij mensen Bv.: Softenon (thalidomide), Vioxx, cyclosporin, TGN1412,… Veilig bij geteste diersooren, dodelijk bij mensen Roken: longkanker bij mensen, niet bij muizen Epidemiologisch onderzoek in plaats van dierproeven Negatief voorspellende waarde: als er geen effect is waargenomen bij dierproeven, hoe groot is dan de kans dat het effect wel optreedt bij mensen? Vaak < 50% kans! Toelaten van schadelijke producten op de markt

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Probleem 2: welke diersoort? Ontdekking van het eerste antibioticum: penicilline (A. Fleming, 1928) Geen effect bij konijnen (vals negatief) Goed resultaat bij honden (juist positief) Schadelijk en dodelijk bij ratten, hamsters en cavia’s (vals positief)

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Hoe het juiste lottonummer voorspellen? Er is meestal wel een winnaar, dus kijken naar alle spelers? Geen voorspelling mogelijk Welke speler?

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Probleem 3: hoe de menselijke ziekte veroorzaken bij gezonde dieren? Bv. MS, Parkinson,… Vaak kan men enkel schade toebrengen bij de dieren zodat ze een aantal symptomen vertonen (bv. bibberen)

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Geen anekdotes! Geen “kersenplukken” van voorbeelden Wel: analyse van verzameling van studies (meta-analyse) Blind peer reviewed (gecontroleerd door andere, onafhankelijke wetenschappers) Kritisch, onpartijdig Systematische reviews

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Systematische review studies Anisimov V.N., Ukraintseva S.V., Yashin A.I. (2005). Cancer in rodents: does it tell us about cancer in humans? Nat Rev Cancer 5:807-819. Knight A., Bailey J., Balcombe J. (2006) Animal carcinogenicity studies: 1. Poor human predictivity. Altern Lab Anim 34:19-27. Knight, A. (2007). Systematic reviews of animal experiments demonstrate poor human clinical and toxicological utility. ATLA 35:641-659. Knight, A. (2008). Systematic reviews of animal experiments demonstrate poor contributions toward human healthcare. Rev. Recent Clin. Trials 3:89-96. Pound P., Ebrahim S., Sandercock P., Bracken M.B., Roberts I. (2004). Where is the evidence that animal research benefits humans? BMJ 328:514-517. Shanks, N. Greek, R. Greek, J. (2009) Review: Are animal models predictive for humans? Philosophy, Ethics, and Humanities in Medicine, 4(2). Boeken LaFollette H., Shanks N. (1996). Brute Science: Dilemmas of Animal Experimentation. London and New York: Routledge. Greek R, Greek J. (2002). Specious Science. Why Experiments on Animals Harm Humans. New York: Continuum Int. Knight, A. (2011). The Costs and Benefits of Animal Experi­ments. Basingstoke, UK: Palgrave Macmillan.

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Human vs animal bioavailability 1. Graph generously provided by James Harris PhD, who presented it at the Center for Business Intelligence conference titled 6th Forum on Predictive ADME/Tox held in Washington, DC September 27–29, 2006 and is adapted from data that appeared in Grass GM, Sinko PJ. Physiologically-based pharmacokinetic simulation modelling. Adv Drug Deliv Rev. 2002 Mar 31;54(3):433–5.

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Waarom zo weinig voorspelbaarheid? Waarom zo veel vals positieve en vals negatieve testresultaten? Complexiteitstheorie: kleine verschillen met grote gevolgen Genenregulatie, complexe interacties Bv. chimpansees: 98% van genen gemeenschappelijk met mensen Nochtans: chimpansees zijn niet vatbaar voor HIV, hepatitis en malaria (vals negatieve tests)

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Huidige biomedisch onderzoek (medicijnen en toxische stoffen): erg specifiek, afhankelijk van complexe interacties van genen,… Op dit specifieke niveau: verschillen tussen soorten (en populaties, geslachten, leeftijden,…) belangrijk Dus niet ruwe niveau, zoals algemene werking van bloedvaten Extra verstorende factoren: stress bij proefdieren, kweekprocedure, ziek maken van dieren

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Alternatieven van dierproeven worden betrouwbaarder, want mensspecifiek en technologische ontwikkelingen Epidemiologisch onderzoek Klinisch onderzoek Autopsies Menselijke (stam)cel- en weefselculturen

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Nieuwe technologieën Computersimulaties en wiskundige modellen Microdosering MRI-scanners

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Nieuwe technologieën Genenchips (DNA microarrays) Human-on-a-chip

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Dierproeven kunnen schadelijk zijn voor mensen: Misleidend Vals positieve en negatieve resultaten: Tegenhouden van goede producten Toelaten van schadelijke producten Alternatieven zijn betrouwbaarder, dus minder vals positieve en vals negatieve resultaten Dierproeven vormen verspilling van schaarse onderzoeksmiddelen

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar Waarom zijn er dan nog dierproeven? Psychologische mechanismes bij dierproefnemers: 4 G’s Gewoonte Geloof Groepsdruk Geldbelangen

Stap 1: wat als dieren niet kunnen voelen? Stap 2: wat als ze wel kunnen voelen?

Stap 2) ethisch onverantwoord: welzijnsverlies bij dieren Dieren te verschillend van mensen voor hedendaags toegepast biomedisch onderzoek Maar dieren wel gelijk op vlak van globale functies: bloedcirculatie, ademhaling,… En bewustzijn (gevoelens)! Dus: Voor wat ethisch belangrijk is: veel gelijkenis tussen mensen en dieren Voor wat wetenschappelijk belangrijk is: veel verschillen tussen mensen en dieren Volgens dierproefnemers: net omgekeerd!

Stap 2) ethisch onverantwoord: welzijnsverlies bij dieren Welzijn van dieren wel in rekening brengen Verplaats jezelf in de positie van proefdieren en mensen, en weeg dan welzijnsverlies af Welzijn van iedereen verhogen, met prioriteit voor de ergste lijders Welzijnsverlies door kweken, opsluiten, testen en vroegtijdig doden van proefdieren Proefdieren zijn vaak de ergste lijders

Stap 2) ethisch onverantwoord: welzijnsverlies bij dieren Drie V’s Verfijnen Verminderen Vervangen Geloofwaardigheid van dierproefnemers? Regelmatig schenden van 3 V’s in vroegere experimenten Wat eten dierproefnemers? Schending van 3 V’s meerdere keren per dag! Dierlijke producten zijn niet nodig voor gezonde voeding Koemelk vervangbaar door soja-, haver-, rijst-, amandel-, hazelnoot- of kokosmelk

Stap 3) ethisch onverantwoord: rechtenschendingen van dieren Mensen hebben niet enkel recht op leven en welzijn Ook basisrecht om niet gebruikt te worden als louter middel voor iemand anders zijn doelen Mensen zijn geen gebruiksvoorwerpen Bv. slavernij Geen gebruik als bezit Geen gedwongen mensproeven zelfs niet volgens de 3 V’s zelfs niet als het welzijn van anderen sterker zou toenemen (als mensproeven medisch goed zijn voor een meerderheid) zelfs niet op permanent diep mentaal gehandicapte weeskinderen

Stap 3) ethisch onverantwoord: rechtenschendingen van dieren Geen experimenten op permanente diep mentaal gehandicapte weeskinderen: de kwetsbaarste mensen Geen ouders of familie om hen te beschermen Geen mentale vermogens hoger dan die van proefdieren Geen zelfbewustzijn Kunnen niet praten en opkomen voor rechten Kunnen geen vrijwillige, geïnformeerde toestemming geven Kans dat zo’n gehandicapte ooit kan praten, is even groot als de kans dat een muis ooit kan praten Wat is moreel relevante verschil tussen deze mens en een proefdier? Wat rechtvaardigt het gebruik van dieren (pijn, angst, stress) in experimenten?

Stap 3) ethisch onverantwoord: rechtenschendingen van dieren Rechten van dieren schenden is een vorm van discriminatie Speciesisme (ideologie zoals racisme en seksisme)

Conclusie Stap 1: heel veel dierproeven stoppen Stap 2: nog meer dierproeven verbieden (niet enkel dierproeven voor cosmetica) Stap 3: ongeveer alle dierproeven verbieden