De maatschappelijke betekenis van filantropie René Bekkers Oratie Vrije Universiteit 25 april 2013 Bestemming - Herkomst - Effecten

Welke betekenis heeft filantropie? De maatschappelijke bestemming Hoeveel geld en tijd voor welke doelen? De maatschappelijke herkomst Wie geeft meer en waarom? De maatschappelijke effecten Wat doet geven met mensen? Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Van beschrijving naar verklaring Voortbouwen op wat we al weten Toonaangevende onderzoeksmethoden Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Aantal publicaties per jaar over filantropie in verschillende wetenschappen (empirisch onderzoek naar achtergronden van geefgedrag, 1899-2005) Bestemming - Herkomst - Effecten

Moderne filantropen in Nederland Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten The Giving Pledge Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten

Wall Street is een vroeg voorbeeld van Nederlandse filantropie. Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten “Stuyvesant called upon the 43 richest residents of New Amsterdam to provide funding to fix up the ailing Fort Amsterdam and to construct a stockade across the island to prevent attacks from the north, while it took New Amsterdam's most oppressed inhabitants -- slave labor from the Dutch West India Company -- to actually build the wall.” Russell Shorto – The Island at the Center of the World Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Het Rijksmuseum (1885) Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Het Concertgebouw (1886) Bestemming - Herkomst - Effecten

Het Zwanenbroedershuis Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Het Geefhuis Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten De VU is Filantropie Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Willem Hovy Willem Hovy (1840-1915), eigenaar van brouwerij De Gekroonde Valk, schonk 25.000 gulden, een kwart van het benodigde startkapitaal voor de Vrije Universiteit.  Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten

Definities van filantropie ‘Philanthropy is voluntary action for the public good’. Robert (Bob) Payton (1998) ‘Filantropie staat voor vrijwillige private bijdragen (in de vorm van geld, goederen en tijd) aan publieke doelen met de intentie primair het algemeen belang te bevorderen’. Theo Schuyt (2001) Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Een gedragsdefinitie Filantropie is de onverplichte overdracht van hulpbronnen die ten goede komen aan een collectief, zonder dat er een tegenprestatie is afgesproken die ten goede komt aan de gever ter waarde van de overgedragen hulpbronnen. Bestemming - Herkomst - Effecten

Informeel: hulpgedrag Prosociaal gedrag Formeel: filantropie Geld Tijd Informeel: hulpgedrag Sociale steun Mantel-zorg Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Filantropie Charitas Oorsprong Grieks: φιλανθρωπια Latijn: charitas Gerichtheid Algemeen belang Specifieke persoon Prosociaal gedrag Formeel Informeel Bijvoorbeeld Giften aan goededoelenorganisaties, vrijwilligerswerk Wat te eten voor een dakloze, mantelzorg, sociale steun “For the Love of Mankind” (Wiepking, 2008) “The Gift” (Komter, 2003) Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Charitas Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten φιλανθρωπια Bestemming - Herkomst - Effecten

9 x Maatschappelijke Betekenis Niveau Bestemming Herkomst Effecten Macro Meso Micro Bestemming - Herkomst - Effecten

9 x Maatschappelijke Betekenis Niveau Bestemming: aard & omvang Herkomst: oorzaken Effecten: gevolgen Macro: cultuur en land Een zorgzame samenleving Religieuze context, fiscale wetgeving Betrokkenheid, democratie, ongelijkheid? Meso: organisaties Goededoelen-organisaties, vermogensfondsen en nonprofits Fondsenwerving en transparantie Professio-nalisering en samenwerking? Micro: mensen Geefgedrag en vrijwilligerswerk Religie en onderwijs, acht mechanismen Gelukkiger, meer vertrouwen en langer gezond? Bestemming - Herkomst - Effecten

9 x Maatschappelijke Betekenis Niveau Bestemming: aard & omvang Herkomst: oorzaken Effecten: gevolgen Macro: cultuur en land Een zorgzame samenleving Religieuze context, fiscale wetgeving Betrokkenheid, democratie, ongelijkheid? Meso: organisaties Goededoelen-organisaties, vermogensfondsen en nonprofits Fondsenwerving en transparantie Professio-nalisering en samenwerking? Micro: mensen Geefgedrag en vrijwilligerswerk Religie en onderwijs, acht mechanismen Gelukkiger, meer vertrouwen en langer gezond? Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten “Methodologie speelt een belangrijke rol in de verdere ontwikkeling van een infrastructuur en het onderzoek dat zich daarbinnen afspeelt.” Jan Smit (2010) Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Miljarden per jaar Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestedingen van huishoudens (CBS) Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten ‘Ons pleidooi voor filantropie als belangrijke factor in het verzorgings-staatparadigma mag niet leiden tot een overschatting van de veelbelovende maar toch bescheiden rol die deze sector kan spelen.’ Theo Schuyt (2012, p. 118) Bestemming - Herkomst - Effecten

Nalatenschappen aan goede doelen € miljoenen Bron: CBS Bestemming - Herkomst - Effecten

De Gouden Eeuw van de Filantropie Tegen 2059 zal er naar verwachting €86 miljard overgedragen zijn € miljoenen Extrapolatie op basis van cijfers CBS Bestemming - Herkomst - Effecten

Wat is de herkomst van filantropie? Sociologen: normen en netwerken in sociale groepen. Economen: de relatieve prijs van het geven. Sociaal psychologen: persoonlijkheid en afhankelijkheid in sociale dilemma’s. Politicologen: democratie, politieke voorkeur en type welvaartsstaat. Bestuurskundigen: goed bestuur. Bestemming - Herkomst - Effecten

Sociale aspecten van prosociaal gedrag De sociale groepen waarvan mensen onderdeel zijn; De voorkeuren van mensen in situaties waarin zij van elkaar afhankelijk zijn; De sociale situaties waarin mensen verkeren. Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Herkomst: oorzaken Niveau Macro: cultuur en land Religieuze context, fiscale wetgeving Meso: organisaties Micro: mensen Hulpbronnen: menselijk en sociaal kapitaal uit opleiding en religie Bestemming - Herkomst - Effecten

Waarom verschilt filantropie tussen sociale groepen? Dat is niet echt zo, het komt door de manier van onderzoek doen. Omdat de hulpbronnen van mensen in sociale groepen van elkaar verschillen. Omdat de maatschappelijke waarden van groepen verschillen. Omdat mensen in groepen elkaar beïnvloeden. Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Overdreven? Aantal € dat KWF donateurs met een HBO/WO opleiding in 2003 meer gaven dan donateurs met een lagere school of lagere beroepsopleiding (Bekkers & Wiepking, 2011) Bestemming - Herkomst - Effecten Opleiding

Bestemming - Herkomst - Effecten Overdreven? Aantal € dat KWF donateurs van verschillende kerkelijke groepen in 2003 meer gaven dan onkerkelijke donateurs (Bekkers & Wiepking, 2011) Bestemming - Herkomst - Effecten Opleiding

Waarom verschilt filantropie tussen sociale groepen? Ook als we het goed onderzoeken blijkt: het is echt zo. Omdat de hulpbronnen van mensen in sociale groepen van elkaar verschillen. Omdat mensen in groepen elkaar beïnvloeden. Bestemming - Herkomst - Effecten Opleiding

Vrijwilligerswerk en opleiding Percentage van respondenten dat vrijwilligerswerk deed op eerdere leeftijd naar opleidingsniveau in 2000 (Bekkers & Ruiter, 2008) Bestemming - Herkomst - Effecten Opleiding

Bestemming - Herkomst - Effecten Opleiding

Bestemming - Herkomst - Effecten Eeneiige tweelingen Bestemming - Herkomst - Effecten Opleiding

De externe invloed van onderwijs Bestemming - Herkomst - Effecten Opleiding

Bestemming - Herkomst - Effecten Van Gogh (1890) De barmhartige Samaritaan Bestemming - Herkomst - Effecten Religie

Altruïstische waarden en religie Percentage van de Geven in Nederland respondenten in vier groepen dat het ‘eens’ of ‘helemaal eens’ is met de stelling “Ik vind het belangrijk hulp te geven aan de armen en anderen die het nodig hebben” (bron: GINPS02-12, n=9.833) Bestemming - Herkomst - Effecten Religie

Bestemming - Herkomst - Effecten Herkomst: oorzaken Niveau Macro: cultuur en land Religieuze context, fiscale wetgeving Meso: organisaties Micro: mensen Hulpbronnen: menselijk en sociaal kapitaal uit opleiding en religie Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Europa

Bestemming - Herkomst - Effecten Geefgedrag (1997) Bestemming - Herkomst - Effecten Religie

Bestemming - Herkomst - Effecten Geefgedrag (2009) Bestemming - Herkomst - Effecten Religie

Bestemming - Herkomst - Effecten Gemiddelde gift in euro per huishouden via bank/giro/internet in 2005 in Nederlandse gemeenten (bron: Grote Consumenten Enquêtes 2004-2005, WDM Nederland) Bestemming - Herkomst - Effecten Religie

Bestemming - Herkomst - Effecten Beleidsachtbaan 2009 2011 2010 De negatieve evaluatie van de giftenaftrek is voor de studiecommissie aanleiding om specifiek voor deze aftrek afschaffing op korte termijn voor te stellen. Convenant Kabinet - SBF Bestemming - Herkomst - Effecten Overheid

Bestemming - Herkomst - Effecten Het waterbedeffect Giften particulieren Subsidies overheid Friedman, 1962 Bestemming - Herkomst - Effecten Overheid

Bestemming - Herkomst - Effecten Zwaan-kleef-aan Bestemming - Herkomst - Effecten Foto: Roel Wijnants Overheid

Bestemming - Herkomst - Effecten Bron: CBF. 2005-2010 Bestemming - Herkomst - Effecten Overheid

Bestemming - Herkomst - Effecten ‘A severe cut in government funding to nonprofit organisations is not likely, on average, to be made up by donations from private donors.’ Abigail Payne (1998) Bestemming - Herkomst - Effecten Overheid

Mensen vertonen meer prosociaal gedrag wanneer zij: Zich sterker bewust zijn van de behoefte aan hulp; Verzoeken krijgen om te helpen; Minder materiële kosten en meer opbrengsten waarnemen van hun bijdrage; Om de ontvangers geven (uit altruïsme); Sociale beloningen ontvangen voor prosociaal gedrag (reputatie); Zich beter voelen over hun bijdrage (de ‘warm glow’); Het doel waaraan ze bijdragen vinden passen bij hun eigen waarden; Denken dat hun hulp effectiever is. Bestemming - Herkomst - Effecten Acht mechanismen

Bestemming - Herkomst - Effecten De brief “Als iedereen mee doet voor bijvoorbeeld €35 raken we een eind op weg” Bestemming - Herkomst - Effecten Sociale invloed

De kracht van suggestie Bestemming - Herkomst - Effecten Sociale invloed

“Vreemde ogen dwingen” Bron: Evaluatieonderzoek maatschappelijke stage, 2008-2009 Bestemming - Herkomst - Effecten Sociale invloed

Bestemming - Herkomst - Effecten Een prijs is geen prijs +90% +46% Deel van de beloning dat deelnemers aan GINPS04 weggaven (bron: Bekkers, 2006) Bestemming - Herkomst - Effecten Sociale invloed

9 x Maatschappelijke Betekenis Niveau Herkomst: oorzaken Effecten: gevolgen Macro: cultuur en land Ongelijkheid, cohesie, fiscale wetgeving Meer cohesie, democratie, ongelijkheid? Meso: organisaties Micro: mensen Religie en onderwijs, acht mechanismen Gelukkiger, meer vertrouwen en langer gezond? Bestemming - Herkomst - Effecten

Maatschappelijke effecten Als jongeren een maatschappelijke stage doen, worden ze dan meer maatschappelijk verantwoordelijke burgers? Levert vrijwillige inzet meer maatschappelijk vertrouwen op? Maakt geven gelukkig? Blijven mensen langer gezond door vrijwilligerswerk? Bestemming - Herkomst - Effecten

Maatschappelijke effecten Als jongeren een maatschappelijke stage doen, worden ze dan meer maatschappelijk verantwoordelijke burgers? Levert vrijwillige inzet meer maatschappelijk vertrouwen op? Maakt geven gelukkig? Blijven mensen langer gezond door vrijwilligerswerk? Nee. Nee. Ja. Ja. Bestemming - Herkomst - Effecten

Invloed van de maatschappelijke stage Bestemming - Herkomst - Effecten Stage

Vrijwilligerswerk en vertrouwen “Civic engagement and trust are mutually reinforcing” “The causal arrows among civic involvement, [..] and social trust are as tangled as well-tossed spaghetti” Robert D. Putnam (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community. (p. 137) Bestemming - Herkomst - Effecten Vertrouwen

De ontwikkeling van sociaal vertrouwen Bron: GINPS Bekkers, R. (2012). ‘Trust and Volunteering: Selection or Causation? Evidence From a 4 Year Panel Study’. Political Behaviour, 32 (2): 225-247. DOI 10.1007/s11109-011-9165-x. (open access) Bestemming - Herkomst - Effecten Vertrouwen

Neurofysiologie van het ‘goede gevoel’ Onderzoeksvraag: Welke hersencentra vertonen activiteit wanneer geld van proefpersonen verplicht of vrijwillig naar henzelf of naar een goed doel gaat? Conclusies: 1. In alle gevallen is er activiteit in gebieden die actief zijn bij het gevoel van genot (caudate, rechter nucleus accumbens) 2. De activiteit is groter als de gift vrijwillig is Bestemming - Herkomst - Effecten Geluk

Subjectieve gezondheid (op een schaal van 1 tot 5) Vrijwilligerswerk 1992-2003 Bron: LASA Bekkers, R. & De Wit (2013). Vitamine V: Gezondheidseffecten van vrijwilligerswerk. Bestemming - Herkomst - Effecten Gezondheid

Sterftekans (percentage overleden) Vrijwilligerswerk 1992-1995 Bron: LASA Bekkers, R. & De Wit (2013). Vitamine V: Gezondheidseffecten van vrijwilligerswerk. Bestemming - Herkomst - Effecten Gezondheid

Bestemming - Herkomst - Effecten Vertrouwen

Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Liever dit… Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Dan dit. Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Crowdfunding Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Dank! Bestemming - Herkomst - Effecten

Bestemming - Herkomst - Effecten Als u deze QR code scant kunt u de volledige tekst lezen. U kunt ook rechtstreeks naar http://renebekkers.wordpress.com Bestemming - Herkomst - Effecten