Kleinschalige Vergisting in Vlaanderen 2e Vlaams Vergisterforum – 19/09/2012 Lies Bamelis Greet Ghekiere Jonathan De Mey

Bedrijfsvoorstelling

Bedrijfsvoorstelling Innovatief en duurzaam agrarisch ondernemen Onderzoek en advies in land- en tuinbouw Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek → eigen vergistingsinstallatie (31 kWel) Degelijk advies en professionele oplossingen Analyses op water, plant, bodem en mest Innovatie (energie, water, aquacultuur, groene grondstoffen) Zorg voor milieu en landschap, aandacht voor buur en burger Ieperseweg 87, 8800 Rumbeke - Beitem

Vergisting Condities : Anaëroob Mesofiel (35 – 37°C) of thermofiel (50 – 55°C) HRT : 30 – 70 dagen Stabiele voeding vereist Output vergister : Biogas (50 – 75 % CH4) Naar WKK -> Electr. + Warmte Digestaat (± input) Output = continu Nutriënten : IN = OUT

Tendens Bron: Biogas-E, 2011. Voortgangsrapport 2011 Anaerobe vergisting in Vlaanderen. ° Vergisting in kader van mestverwerking (66%) of afvalverwerking ° Schaalvergroting In agrarisch gebied installaties tot 60 000 ton/j

Tendens Huidige “pijnpunten” grote installaties Aantal installaties in Vlaanderen, in werking of in opbouw gedurende de laatste 3 jaar (Voortgangsrapport 2011, Biogas-e vzw) Huidige “pijnpunten” grote installaties Gebrek betaalbare biomassatromen & logistiek Ruimtelijke ordening Aansluiting op elektriciteitsnet Arbeidsintensiteit & administratieve last Daardoor meer vraag naar kleinere installatie welke geïntegreerd kunnen worden in het (landbouw)bedrijf

Tendens Schaalvergroting => Relatieve kostenbesparing ° Lagere investeringskost /kWe geïnstalleerd vermogen ° Lagere werkingskosten /kWhe ° Betere positie op de biomassa-markt voor levering biomassa Biolectric: 9.500 €/kWe Microferm: 6.130 €/kWe Portaferm: 15.000 €/kWe Eder et al, BOKU, 2010

Wanneer kleinschalige vergisting? Drijfveer: zelf voorzien in de energievraag van het bedrijf + 0,19 €/kWh versus + 0,05 €/kWh Voordelen maximaliseren door: Zoveel mogelijk gebruik van eigen biomassa Eenvoudig concept – weinig arbeid

Kleinschalige landbouwvergisters

Rendabiliteit kleinschalige landbouwvergisters Beschikbare (mest)opslag Afzet mogelijkheden digestaat (scheider, …) Hoge actuele kosten elektriciteit Energieprofiel (piekverbruik vs continu verbruik) Nuttige toepassing warmte binnen bedrijf … Case per case – aanpak + volledige kosten / baten in kaart brengen !

Stand van Zaken Sinds 2009 – 2010 diverse commerciële (demo)installaties: Naam KWe Substraat DU Portaferm 10 – 20 Mest Enbea Bots 40 –> 190 Diverse ook met hoge DS-gehalte Bebra 60 – 100 – 150 -190 Smack Eucolino 18 – 36 – 55 - 75 Diverse Consentis CON2 Tot 75 VS Avatar Energy 13 -> 130 UK Marches Biogas 12 -> 500 Nl HoSt Microferm 62 Mest (runderen) Be Biolectric 10 (en groter) Greenwatt 100 Oogstresten

Piloot / 1e installaties Portaferm (DU) Bebra (DU) Enbea Bots (DU) Consentis CON2 (DU)

Piloot / 1e installaties Smack – Eucolino (DU) Host – Microferm (NL) Avatar Energy (VS) Marches Biogas (UK) Greenwatt (BE)

Patrick Devreese, Gistel Stand van Zaken Biolectric (BE) Enkel mest Max 64 000 kWhe / jaar Terugdraaiende teller Johan Hollevoet, Diksmuide Patrick Devreese, Gistel Opvolging 2 installatie in praktijk: Elektriciteitsproductie Warmtebenutting: vergister ↔ eigen gebruik warm water Nodige arbeidsinzet Staalname digestaat & mest: bemestingswaarde 1 jaar: 2012-2013

Biogaspotentieel van biomassa Afval Groenteafval Energiegewassen

Aandachtspunten DIGESTAAT Opslag Niet onder de stalrooster (stalklimaat) Indien externe opslag niet aanwezig -> impact op rendabiliteit Meststof : minder geur & efficiënter Micro-vergister: Geen toevoeging van co-stromen -> kost afzet digestaat = kost afzet ruwe mest Pocket-vergister: indien co-vergisting energie-gewassen -> verhoogde nutriënten afzet (N & P)

1069 light (afzet in Vlaanderen) (bij afzet bij derden= handel) Aandachtspunten WETGEVEND KADER Milieuvergunning Erkenning eindproduct Input VLACO 1069 light (afzet in Vlaanderen) FOD (bij afzet bij derden= handel) bemerkingen Energiegewassen Neen Ja   Bedrijfseigen mest Ja (VLM) bij derden Want mest wordt verwerkt. Bedrijfseigen dierlijk OBA Ja (VLM en OVAM) bij derden Melkproducten: onmiddellijk te verwerken Bedrijfseigen plantaardig OBA Extern plantaardig OBA Beperkte lijst stromen Slibs ja FAVV: bacteriologie Extern dierlijk OBA WORDT NIET TOEGELATEN IN POCKETVERGISTER

Aandachtspunten RISICOANALYSE Geen ontploffing, wel brandbaar Opletten met methaan en zwavel Opletten met schuimvorming en waterlopen Digestaatopslag niet onder roosters (best extern onder gaskap) Opmengen met mest : aparte analyse en code DIGESTAAT SCHEIDING Dikke fractie mest als strooisel. Dikke fractie digestaat? Scheiding wordt belangrijk, zeker naar fosfornorm Eventueel centrifuge bij biologieën : letten op hygiënisatie Mobiele scheider? Probleem van opslag

Aandachtspunten FISCALITEIT Forfait : wordt als landbouw beschouwd indien stroomproductie voor eigen gebruik. Zoniet < 5580 € extra omzet Opletten verlies VLIF-steun (volledig bedrijf) Aparte vennootschap is mogelijk aangewezen Synergie op vennootschap en verhuur aan melkveebedrijf? Vraag eerst advies! BOUWKUNDIG – hoe bouwen? Traditionele stal (kelder 2m diep) Stal met ondiepe kelder (1m) Stal met volle vloer Stal met volle vloer + mestput

Rekentools Online rekenblad Pocketvergisting o.b.v. mest www.enerpedia.be → Simulatie terugverdientijd → Kleine vergisters op mest

Rekentools Uitgebreide tool met landspecifieke templates Nadruk op landbouw covergisting Keuze in biomassa Verschillende subsidiekaders Vooraf geïntegreerde parameters Aanpasbare templates – up to date Gratis ter beschikking op www.bioenergyfarm.eu Afschrijvingen, exploitatie, … Vier scenario’s (stroom, wkk, opwerking, injectie) Resultaat = uitgebreide haalbaarheidsstudie

Resultaat = bedrijfsspecifieke KBA Rekentools Rekenblad Pocketvergisting o.b.v. mest en eventuele co-stromen Toevoer verschillende voedingsstromen Volledige investeringsanalyse (incl. systemen voor warmtegebruik, digestaat opslag, …) In kaart brengen verschillende opties voor verwerking digestaat met bijhorende onkosten (MAP 4, …) Verschillende afschrijvingstermijnen voor roterende & vaste delen Gedetailleerde opsomming exploitatiekosten Jaarlijkse slijtage motor (daling efficiëntie) in rekening gebracht … Resultaat = bedrijfsspecifieke KBA

Innovatie projecten INTERREG – ARBOR (Accelerating Renewable Energies through valorization of Biogenic Organic Raw Materials) Doel: optimale conversie van biomassastromen naar energie ‘Evaluatie verschillende conversieprocessen Benchmarking stimulerende en belemmerende elementen in beleidskader verschillende NWE regio’s ‘Ontwikkeling regionale strategiën voor valorisatie biomassa stromen Looptijd: 2011 – 2015 Financiering: EU-INTERREG IV.B. + Vlaamse overheden Hoofdpartners Vlaanderen Ind. co-partner Vlaanderen Aanvullende stuurgroep

Innovatie projecten Haalbaarheidsstudies kleinschalige vergisting op “andere biomassastromen” (witloofwortels, slibs, …) Inventarisatie mogelijke biomassastromen ontwikkeling piloten rond energetische valorisatie oogstresten Case-studies: Vergisting op landbouwschaal Vergisting op huisschaal

Innovatie projecten Demonstratie project inzake rationeel energieverbruik – Vergisting op boerderijschaal Doel: vergisting bedrijfseigen biomassa stromen met volledige integratie in het landbouwbedrijf Looptijd : 2012 - 2015 Financiering : Vlaams Energie Agentschap (VEA) Hoofdaanvrager : IVACO cvba Partners:

Conclusie MAAR REKEN JE NIET RIJK!! REKENTOOLS TROEVEN KLEINSCHALIGE VERGISTING: Bijdrage doelstelling hernieuwbare energie (20 20 20) Heeft potentieel te besparen op : Drukken energiefactuur Uitsparen fossiele energie Veel minder NIMBY dan grootschalige vergisters Veel minder administratie dan grootschalige vergisters (geen externe stromen) Merendeel inputstromen in eigen handen => onafhankelijk van de marktprijs MAAR REKEN JE NIET RIJK!! REKENTOOLS

Contact Lies Bamelis lba@dlv-innovision.be 0499 14 08 58 Greet Ghekiere Greet.Ghekiere@inagro.be 0499 56 59 77 Jonathan De Mey Jonathan.De.Mey@biogas-e.be 0476 50 92 53