Hoofdstuk 2 Endogene en exogene processen Paragraaf 10 t/m 12

inhoud De vorming van gebergten (par. 10) Afbraak van gesteente (par. 11) De gesteentekringloop (par. 12)

De vorming van gebergten Daar waar de aardkorst onder druk komt te staan ontstaan gebergten. Dit is het geval bij convergerende / divergerende plaatranden. Daar waar de aardkorst onder druk komt te staan, ontstaan gebergten. Dit is het geval bij convergerende plaatranden.

De vorming van gebergten Welke processen dragen bij aan de vorming van gebergten?

De vorming van gebergten Welke processen dragen bij aan de vorming van gebergten in fase 1? fase 1 fase 2 - vorming van sedimentlagen subductie vulkanisme plooiing van gesteentelagen - aanvoer van sediment

De vorming van gebergten Welke processen dragen bij aan de vorming van gebergten in fase 1? fase 1 fase 2 -aanvoer van sediment -vorming van sedimentlagen

De vorming van gebergten Welke processen dragen bij aan de vorming van gebergten?

De vorming van gebergten Vulkanisme Plooiing en opheffing van sedimentgesteente Welke processen dragen bij aan de vorming van gebergten?

De vorming van gebergten fase 1 fase 2 Dankzij welk proces gaat fase 1 over in fase 2? Het breken van de aardkorstplaat waardoor het ene stuk, de oceanische korst, wegduikt onder de continentale korst.

Vervorming van de aardkorst Het effect van rek en druk op de aardkorst op de lange termijn is groot! Bij welke foto horen de volgende kenmerken? -rek -druk -gesteente buigt -gesteente breekt -aardbeving -geleidelijk -aan de oppervlakte -diep in de aardkorst

Vervorming van de aardkorst -druk -gesteente buigt -geleidelijk -diep in de aardkorst -rek -gesteente breekt -aardbeving -aan de oppervlakte

Plooiings- of breukgebergte? Horst? Slenk? Horst Slenk Breuk Oost-Afrika: Kenia

Exogene en endogene processen Het uiterlijk van de aardkorst wordt bepaald door vele krachten die er op inwerken… Van buitenaf Van binnenuit

Exogene en endogene processen Het uiterlijk van de aardkorst wordt bepaald door vele krachten die er op inwerken… Van buitenaf Exogene processen Welke worden exogeen genoemd en welke endogeen? Endogene processen Van binnenuit

Exogene en endogene processen Welke van de volgende processen zijn endogeen en welke zijn exogeen? Exogeen: - Verwering - Erosie - Sedimentatie - Verwering - Aardbevingen - Sedimentatie - Daling - Vulkanisme - Breukvorming - Plooiing van gesteente - Opheffing - Erosie Van buitenaf Endogeen: - Aardbevingen - Vulkanisme - Breukvorming - Plooiing van gesteente - Opheffing - Daling Van binnenuit

Exogene processen Exogene krachten worden aangedreven door… de zon ▼ processen in de atmosfeer hydrologische kringloop

Endogene processen Endogene processen worden aangedreven door… de energie uit de aardkern ▼ beweging in de mantel platentektoniek

De afbraak van gebergten Hooggebergten met veel reliëf veranderen in middelgebergten en heuvelland met afgeronde vormen. Dit gebeurt dankzij exogene / endogene processen. Dit gebeurt dankzij exogene processen.

Gebergtevorming op dit moment Dankzij de huidige bewegingen en botsingen van aardkorstplaten!

Gebergtevorming in het verleden De toen gevormde gebergten liggen als volgt… Door de andere ligging van de aardkorstplaten bewogen en botsten de platen anders.

De vorming van oude en jonge gebergten Door de huidige plaatbewegingen Jonge gebergten Door plaat- bewegingen in het verleden Oude gebergten

Drie groepen gesteenten zandsteen marmer graniet Sedimentgesteente Metamorf gesteente Stollingsgesteente Wat zijn de uiterlijke kenmerken van deze drie gesteentegroepen?

? ? Drie groepen gesteenten Sedimentgesteente Metamorf gesteente Stollingsgesteente -gelaagd -vaak met fossielen -de oorspronkelijke sedimentdeeltjes kunnen zichtbaar zijn De uiterlijke kenmerken weerspiegelen de wijze van ontstaan: Sedimentatie Magma ▼ of lava Wegzakken stolt ▼ Samenpersen De uiterlijke kenmerken weerspiegelen de wijze van ontstaan: -geen gelaagdheid -geen fossielen -vaak zijn mineralen zichtbaar als aparte ‘vlekjes’ ? ?

Metamorf gesteente schist steenkool marmer Metamorfose betekent gedaanteverandering. Metamorfose betekent ….. Metamorf gesteente ontstaat wanneer sedimentgesteente of stollingsgesteente onder hoge druk en/of temperatuur wordt omgevormd tot een ander gesteente.

Metamorf gesteente: van klei tot leisteen Wat gebeurt er als klei onder druk wordt gezet? Let op, de druk wordt steeds Groter! Klei Schalie Leisteen

Metamorf gesteente: van schelpen tot marmer Wat gebeurt er als schelpen onder druk worden gezet? Let op, de druk wordt steeds groter! Marmer Kalksteen Schelpen

Metamorf gesteente: van veen tot steenkool Plantenresten Veen Bruinkool Steenkool Sedimentgesteente Metamorf gesteente Als de druk toeneemt

Metamorfose vindt vooral plaats in subductiezones, maar waarom? Wat gebeurt met gesteente tijdens subductie? 1 Gesteente wordt de diepte in gesleurd. 2 Twee aardkorstplaten schuiven in tegengestelde richting langs elkaar. Wat gebeurt met gesteente tijdens subductie?

Wat gebeurt er met sediment in een subductiezone? klei Wat gebeurt er met sediment in een subductiezone? schalie leisteen Van sediment, tot sedimentgesteente, tot metamorf gesteente

Gesteentekringloop 1 4 Gesteenten ontstaan en verdwijnen… Wat gebeurt er bij elke pijl? 2 3

Gesteentekringloop 1 4 Gesteenten ontstaan en verdwijnen… Gesteente wordt omgesmolten en komt met vulkanisme weer omhoog. Verwering, riviertransport, sedimentatie 1 4 Gesteenten ontstaan en verdwijnen… Wat gebeurt er bij elke pijl? 2 Wegzakken en samenpersen Wordt meegesleurd de diepte in, steeds grotere druk en temperatuur. 3

Gesteentekringloop 1 Hydrologische kringloop 2 Subductie 3 Vorming en omhoog komen van magma Exogene en endogene processen dragen bij aan de gesteentekringloop. Exogene en endogene processen dragen bij aan de gesteentekringloop. Exogene en endogene processen dragen bij aan de gesteentekringloop.

Twee kringlopen… Basalt ontstaat bij een midoceanische rug, zakt weg in de mantel en komt weer omhoog….