Dyslexie ‘leren omgaan met …………………..’

Sigrid Bokkers BCO-onderwijsadvies in Venlo Leerlingenzorg: Begeleiden van leerlingen en leerkrachten Onderwijsontwikkeling; teamontwikkeling & onderwijsvernieuwing Al jaren veel aandacht voor dyslexie en veel onduidelijkheid / onrus

uitgangspunt Leren omgaan met dyslexie door: De leerling De leerkracht De ouders / omgeving

LEREN OMGAAN MET DYSLEXIE Weten wat dyslexie is. Weten hoe je het moet signaleren en begeleiden (kenmerken – hulpmiddelen – behandelingen). Weten hoe de extra inzet ervaren wordt bij de leerling (beleving & resultaat). Weten wat dyslexie betekent voor de leerling zelf. Weten hoe de omgeving van de leerling de dyslexie ervaart en de leerling de reacties ervaart van de omgeving.

Vlgones een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet mkaat het niet uit in wlkee vloogdre de ltteers in een wrood saatn, het einge wat blegnaijrk is is dat de eretse en de ltaatse ltteer op de jiutse patals saatn. De rset van de ltteers mgoen wllikueirg gpletaats wdoren en je knt vrevogens gwoeon lzeen wat er saatt. Dit kmot odmat we niet ekle ltteer op zcih lzeen, maar het wrood als gheeel.

Noem de kleuren (niet de woorden)

A a a a

Definitie dyslexie 2004 Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en / of vlot toepassen van het lezen en / of spellen op woordniveau.

De definitie Niet gericht op mogelijke oorzaken. Gericht op objectief waarneembaar gedrag bij lezen en spelling. Er wordt geen aparte term gebruikt voor alleen spellingsproblemen. Dyslexie kan zich ook op latere leeftijd manifesteren.

Probleem of stoornis? + 10% van de leerlingen heeft moeite met leren lezen --> leesprobleem. + 2% heeft zeer hardnekkig problemen met leren lezen / schrijven --> leesstoornis = dyslexie.

Factoren in de definitie van dyslexie 1. Ernst van lees- en spellingachterstand 2. Hardnekkigheid 3. Onvolledige en moeizame automatisering

Diagnostiek bij dyslexie 1. Onderkennende diagnose (Waar herken ik het aan?) 2. Verklarende diagnose (Waar ligt het aan?) 3. Indicerende / Handelingsgerichte diagnose (Wat kunnen we eraan doen? – hoe ziet het begeleidingsplan eruit)

Onderkennende diagnose Het niveau van lezen en / of spellen ligt significant beneden het beheersingsniveau, gezien leeftijd en opleiding. Er is sprake geweest van een adequate instructie. Dit heeft echter niet geleid tot de gewenste resultaten (hardnekkigheid). Het tekort in automatisering van woordherkenning en schriftbeeldvorming blijkt: bij meervoudige taken, bij bemoeilijking van de taak en bij toename van de tijdsdruk.

Handelingsgerichte diagnose Doel is om aangrijpingspunten vast te stellen voor een behandeling of interventie. Taakgerichte (automatisering, specifieke instructie, leerprincipes) Taakrelevante (Sociaal-emotioneel functioneren, cognitieve compensaties)

In kaart brengen van: Comorbiditeit – voorkomen van dyslexie samen met: ADHD. Andere specifieke ontwikkelingsstoornissen (taal, rekenen, geheugen, motoriek). Maar ook kijken naar: Motivatie (problemen) - taakwerkhouding. Thuissituatie / stress.

Let op Emotionele kwetsbaarheid Situaties die spanningen oproepen Als nog niet duidelijk is wat er aan de hand is…. Als belemmering voor de overige ontwikkelingsgebieden (didactische resultaten).

Situaties die spanningen kunnen oproepen Als iemand denkt dat ik niet mijn best doe. Als ik niet geholpen word als ik er om vraag. Als ik aan het lezen ben met mijn moeder en zij is ontevreden over het resultaat. Als mijn zusje dat 2 jaar jonger is sneller leest dan ik. Als de tijd tekort is om mijn werk goed af te maken. Als anderen opscheppen over hun punten.

Als de docent niet gelooft dat ik dyslectisch ben. Als ik heel hard heb geblokt voor bijv. engelse woordjes of het dictee en nog een slecht resultaat haal. Als ik de vragen van een proefwerk verkeerd begrijp. Als ik bij een proefwerk ook op spellingfouten moet letten (ivm met aftrek van punten).

groep 1 en 2 Risico’s Spraak - taal problemen. Gehoorproblemen. Onvoldoende beheersing Nederlandse taal. ‘Taalarme’ thuisomgeving. Eén van de ouders dyslectisch. Signalen: Zwak fonemisch bewustzijn. Moeite met onthouden versjes, liedjes, namen, kleuren. Weinig interesse in lezen - letters.

Vanaf groep 3 Vertraging leesproces, ondanks extra oefening. Moeite met zuiver schrijven. Moeite met toepassen spellingsregels. Moeite met automatiseren tafeltjes, sommen tot 10, hoofdsteden van Europa etc. Langzamer werktempo, meer tijd nodig voor verwerking.

4 vuistregels voor begeleiding Systematische opbouw Zo klein mogelijke stappen Elke stap of regel voldoende lang inoefenen Mede verantwoordelijkheid geven aan de leerling Gebaseerd op een duidelijke analyse / diagnose. Afstemming ouders - leerkracht - externe begeleiding. Begeleiding moet ook leuk zijn. Grootste deel van de begeleiding moet taakgericht zijn. Maar ook leren leren.

In interactie met de leerling Leerlingen mede eigenaar maken van het leerproces  wat willen de kinderen zelf leren / lezen. Leerlingen mede verantwoordelijk maken voor de extra hulp die ze kunnen gebruiken  van wie en waarmee zou je extra willen oefenen.

De dyslexie verklaring Éénmaal dyslexie altijd dyslexie. Onderzoeksgegevens verouderen (na 2 jaar). --> de dyslexie verklaring blijft geldig -->de handelingsgerichte diagnose moet worden bijgesteld

Want dyslexie verdwijnt niet!! Je moet er mee leren omgaan…..

Nuttige adressen De school – leerkracht – intern begeleider altijd als 1e aanspraakpunt! BCO; Balans Belang; internet; de basisschool; (regionaal instituut voor dyslexie - Maastricht); IWAL - Eindhoven.