Roger Dijkmans en Roel Smolders Milieu en gezondheid in ruimtelijke perspectief: humane biomonitoring als case-study Roger Dijkmans en Roel Smolders

Vlaanderen, een mierennest Dicht bevolkt Veel industrie Intensieve landbouw Logistiek centrum Verdeling van de open ruimte is een complexe opdracht Iedere gebruiker van de ruimte moet rekening houden met de buren Andere functies niet storen Gezondheid OK

Rol van VITO Onderzoek naar de interactie tussen de omgeving en de mens Ontwikkelen van instrumenten om: interactie te begrijpen deze te kunnen verbeteren Vanuit de vragen van de klant (overheden, industrie) 200-tal onderzoekers (VITO totaal 600)

Ter info, missie van VITO is breder Ondersteuning van transitie naar meer duurzaam Vlaanderen Wetenschappelijke instrumenten zodat nu juiste keuzes Aanpassingen energietechnologie: slimme elektriciteitsopwekking en – verdeling (smart grids) Ondersteuning van innovatie bij onze industrie materialen, chemie, milieutechnologie, energietechnologie …

“sensors” “models” Images of earth surface Land use maps “Local” economies Environmental pressure Human exposure Health “sensors” “models” 03/04/2017 Titel 5 5

Verdeling van de ruimte (binnen x decennia) 03/04/201703/04/2017

Fijn stof in Antwerpen (binnen x decennia) 03/04/201703/04/2017

Fijn stof in Bejing (binnen 2 dagen) 03/04/201703/04/2017

Meten in plaats van modelleren Blootstelling aan fijn stof Afhankelijk van plaats op de weg Vergelijk fietsers met automobilisten GPS Position PM10 PM2.5 UFP Respiratory volume O2-consumption Heart rate Video Power

luchtkwaliteit 03/04/201703/04/2017

Humane biomonitoring als case-study

Milieu en Gezondheid: een paar getallen Environmental burden of disease (Bron: EBoDE-project)

Milieu en Gezondheid: een paar getallen Gezondheidseffecten van lood (Pb) Loodgehalte in bloed (VS)

Milieu en Gezondheid: een paar getallen Gezondheidseffecten van lood (Pb) Loodgehalte in België (Bron: WIV) Vlaanderen 2002-2006 (Bron: Steunpunt M&G) Navelstreng: 15 µg/l Adolescenten: 22 µg/l Volwassenen: 40 µg/l

Milieu en Gezondheid: Verbanden zoeken Polluenten in het milieu Mogelijke effecten op de gezondheid Meten/modelleren van opname langs verschillende wegen Farmacodynamische parameters schatten

Milieu en Gezondheid: Verbanden zoeken Polluenten in het milieu Mogelijke effecten op de gezondheid Humane Biomonitoring Meten/modelleren van opname langs verschillende wegen Farmacodynamische parameters schatten

Humane biomonitoring Humane biomonitoring (HBM) Definitie: Een methode om menselijke blootstelling aan chemische stoffen (of hun effecten) te bepalen door het meten van deze stoffen, hun afbraak- of reactieproducten in menselijke matrices zoals bloed, haar of urine Wat we meten, noemen we “biomerkers” Indicatoren van veranderingen in een biologisch systeem. Biomerkers van blootstelling verwijzen naar cellulaire, biochemische of moleculaire metingen uit menselijke matrices die indicatief zijn voor blootstelling aan een stof.

Humane biomonitoring Voordelen Vervuiling wordt persoonlijk Een geïntegreerde meting van polluenten (interne dosis ipv blootstelling) Toxicokinetische informatie wordt meegenomen Culturele, socio-economische en life-style aspecten worden mee geïntegreerd in de biomerker-meting Filosofisch aspect: Vervuiling wordt persoonlijk

Humane biomonitoring Bron: Wakefield et al (2000). American Journal of Preventive Medicine 19: 188-192 Bron: Ake Bjornberg et al (2003). Environmental Health Perspectives 111: 637-41

Humane biomonitoring Nadelen Identificatie van bronnen Invasieve methoden (bloed) Toxicokinetiek niet altijd volledig gekend Interpretatie van biomerker-data “The ability to generate new biomonitoring data often exceeds the ability to evaluate whether and how a chemical measured in an individual or population may cause a health risk or to evaluate its sources and pathways of exposure” (Bron: NRC 2006)

Humane biomonitoring Interpretatie van biomerker-data Polluenten in het milieu Mogelijke effecten op de gezondheid Humane Biomonitoring Interpretatie van biomerker-data vereist integratie met milieu- en gezondheidsdata

Integratie van humane biomonitoring HBM = f(locatie, concentratie, tijd, individu,…)

Integratie van humane biomonitoring HBM = f(locatie, concentratie, tijd, individu,…)

Integratie van humane biomonitoring Gezondheidseffect = f(HBM, leeftijd,geslacht,…) Aantal gevallen van longkanker per 100.000 vrouwen (bron: Kankerregister)

Integratie van humane biomonitoring Geografische systemen als basis voor integratie: Relatie tussen HBM, milieu- en gezondheidsdata Inter- en extrapolatie van metingen en modellen Kaartjes voor beleidsondersteuning Link met beleidsinitiatieven (INSPIRE directive) Incompatibiliteit tussen M&G data vereist generalisatie Privacy: een mens is geen X-Y coördinaat…

Toekomstmuziek voor HBM (?) Toenemende vraag voor individualisering: Nieuwe vormen van data-verzameling (la montre verte)

Toekomstmuziek voor HBM (?) Toenemende vraag voor individualisering: Nieuwe vormen van data-interpretatie: MOTOHEALTH

Toekomstmuziek voor HBM (?) Toenemende vraag voor individualisering: Nieuwe vormen van M&G-beleid: Web2.0 applicaties

Samenvatting 10% van gezondheidseffecten → milieu-component Humane biomonitoring: meten van interne dosis Vervuiling wordt persoonlijk Interpretatie van oorsprong en effect: nood aan integratie GIS is het juiste platform Individualisering: nieuwe toepassingen? Taken voor ICT – onderzoek – beleidsmakers – industrie

E-mail: Roel.smolders@vito.be; Tel: 014 335159 HBM en INSPIRE E-mail: Roel.smolders@vito.be; Tel: 014 335159

onderzoeksorganisatie cfr IMEC, VIB, IBBT TNO, Frauenhofer, VTT, …) onderzoeksorganisatie onafhankelijk klantgericht Financiering door Vlaamse overheid, andere overheden en industrie, maar VITO grote autonomie Toepasbaarheid van onderzoek zeer belangrijk