Informatica-ethiek in het Secundair Onderwijs… Situering Praktijk & Voorbeeldlessen !!! Aerts Bram Jennes Kristof Ost Ilse Smedts Hans

Waarom ethiek? Situering Akkoord of niet? De lessen informatica-ethiek zijn zinloos. Jongeren zijn zich immers voldoende bewust van de nadelen van ICT en staan uit zichzelf voldoende kritisch tegenover bepaalde aspecten van ICT. Waarom ethiek? Informeren Confronteren Bewustmaken Vakoverschrijdend: Rekening houden met anderen Denken in grijswaarden Ontwikkelen sociale vaardigheden; mening durven uiten Een kritische houding leren aannemen

→ Aanpassen aan klasgroep ← Situering Waar en wanneer? 1e graad: integratie ICT Eventueel bewustmaking, zeker geen ethische kwesties. 2e graad: 4 uur gespreid over 3e en 4e jaar 3e jaar : eenvoudige problemen indien interesse vanuit de klas. 4e jaar : - uitgebreider ingaan op ethische kwesties. - inspelen op de interesses is zinvol! 3e graad: Toegepaste Informatica Uitgebreidere meningen, nog rijper voor ethische problemen. Ook zinvol voor het bedrijfsleven. → Aanpassen aan klasgroep ← Akkoord of niet? Ethische aspecten van ICT worden best besproken in een lessenreeks. Hierbij af en toe stilstaan naar aanleiding van de actualiteit is niet aan te raden.

De realiteit… Situering Informatica-ethiek is vaak té beperkt. Reden: Druk leerplan. Achtergrondkennis leerkrachten. Gebrek aan materiaal. Voorbereiding. Echter: reacties van zowel leerlingen als leerkrachten achteraf zeer positief. Akkoord of niet? Als leerkracht informatica zal ik zeker aandacht besteden aan ethiek. Ik zal ook mijn collega’s overtuigen van het nut ervan.

Privacy In de praktijk: Inhoud Best wel boeiend. Voorbeelden vanuit dagelijks leven (spectaculaire voorbeelden). Oplossingen aanbieden (vb. versleuteling, paswoorden wijzigen,…). Wettelijke bepalingen en rechten vermelden. Cookies tonen. Een aantal vragen: Gesteld op je privacy? Wie mag wat weten? In hoeveel verschillende gegevensbanken ben je volgens jou opgenomen? Bereid privacy op te geven voor betere samenleving? Mogen bedrijven gegevensbanken aanleggen? Heb je last van ongewenste e-mail of telefoontjes?

Computermisdaad In de praktijk: Inhoud Spreekt leerlingen aan (zeker kopiëren). Wijzen op gevaren van virussen en oplossing. Hackers: zowel met goede als kwade bedoelingen. Een aantal vragen: Mag de kleine man software kopiëren? Ben ik met een virusscanner immuun voor virussen? Dient RedAttack zwaar gestraft te worden? Akkoord of niet? Tijdens een klasgesprek beslissen de leerlingen dat het kopiëren van muziek en software voor de gewone man moet kunnen. Als leerkracht moet je deze beslissing aanvaarden en goedkeuren.

Gevolgen voor mens en maatschappij In de praktijk: Inhoud Gevolgen voor mens en maatschappij Op het net: informatie en desinformatie, geen censuur. Invloed van ICT op arbeid. ICT is zeker niet altijd efficiënter. Invloed op mentale en fysieke gezondheid. Invloed op sociaal leven en geheugen. Een aantal vragen: Ben je op het net al iets tegengekomen waarvan je vond dat het niet kan? Wat? Is ICT qua arbeid een zegen? Is je eigen werk altijd efficiënter met behulp van ICT? In je klas is er een leerling die steeds met computers bezig is. Tijdens een discussie over de sociale gevolgen komt deze leerling ter sprake. Wat doe je?

In de praktijk: voorbeeldles 1 Aan de hand van het handboek… Voorbeeld uit handboek ‘In en om de computer’. Opmerkingen of problemen bij deze voorbeeldles?

In de praktijk: voorbeeldles 2 Kleine opdrachtjes in groep… Verdelen van de klas in kleine groepjes. Elke groep moet een opdracht doen tijdens de les… Opmerkingen of problemen bij deze voorbeeldles?

In de praktijk: voorbeeldles 3 Klasgesprek: akkoord of niet akkoord? Met leerlingen in groep gaan zitten. Stellingen naar voor brengen (laten kiezen uit categoriën). Akkoord of niet akkoord? Extra duiding per stelling (voorbeelden, in de plaats stellen,…). Sluit aan bij vakoverschrijdende eindtermen! Let op! Groep mag niet te groot zijn. Leerlingen moeten rijp zijn om over ethische vraagstukken te kunnen nadenken. De inbreng van elke leerling is belangrijk. Opmerkingen of problemen bij deze voorbeeldles?

In de praktijk: voorbeeldles 4 De jaaropdracht… Leerlingen bij het begin van het jaar (of bepaalde periode) opdrachten geven. Voorbeelden: Leg een actualiteitsmap aan. Onderzoek deze maand in welke gegevensbanken gegevens van jou zijn opgenomen. Ga dit jaar na welke sites je tegengekomen bent waarvan je vindt dat ze van het net moeten. Kies er 5 uit en verklaar waarom je dat vindt. Ga dit jaar na welke dingen je gedaan hebt met computer, maar die toch evengoed of beter gedaan zouden zijn zonder computer. Opmerkingen of problemen bij deze voorbeeldles?

Aan de hand van het handboek. Kleine opdrachtjes in groep. Welke van de besproken voorbeeldlessen vind je zelf het meest zinvol? Waarom? Klasgesprek: akkoord of niet akkoord? De jaaropdracht. Zelf ideeën? Akkoord of niet? EXTRA: Ook in andere onderwijsvakken kan er aandacht worden geschonken aan informatica-ethiek.

Bedankt voor uw aandacht en medewerking! Bram, Kristof, Ilse en Hans