Woonfiscaliteit in België, Feiten en hervormingen Geert VAN REYBROUCK Studie- en Documentatiedienst FOD Financiën De spreker spreekt in eigen naam, geenszins in naam van de Minister, noch van zijn Administratie

Woonfiscaliteit in België De feiten, internationale context Periodieke belasting op vastgoed Belasting eigen woning ETR Hervorming 2005 Woonbonus Fiscale uitgaven Per deciel Opmerkingen Advies VWR & KI

Belasting op eigendom NTL - EU Taxation Trends EU-opdeling geïnspireerd op RS OECD Voor BE “Recurrent immovable property”: nog ruimte Iets hoger dan EU rekenkundig gemid (EU27a) Gelijkaardig als gewogen EU27 Ver onder FR en UK Andere, voornamelijk “transaction taxes”: hoogste in EU Nauwelijks correlatie (recurrent immov) property tov totale belastingdruk

BE Tax burden – Tax shift Hoge belastingdruk Tax-to-gdp +/- 45% (3e EU) In het bijzonder op arbeid 100% AW : 1e OESO; ITR : 2e EU Belasting & econ groei OESO-ranking hinderlijkheid: Venb > PB > Consumptie > Periodieke belasting op vastgoed EU aanbeveling: “need to shift the burden of taxation away from labour, towards consumption and property” bij voorkeur “recurrent taxes immov. property

BE Tax Mix – Belastingen op eigendom

Periodieke vastgoedbelasting: OV+OOV Aandeel in bbp Registratierechten : van 0,6% -> 0,9% OV + OOV stabiel op 1,2 à 1,3% Belang 3 componenten varieert Gewestelijke OV; Provinciale OOV; Gemeentelijke OOV Gestaag oplopende (gemeentelijke) tarieven Electorale cyclus In VL sprong na 2000 Belastingbasis groeit niet mee Noch met evolutie vastgoedmarkt Noch met bbp

OV-Tarief tov KI Prov gewogen gemid tarief OV+OOVprov+OOVgem

Periodieke vastgoedbelasting: tarieven OOVgem

De belasting eigen woning Vet : (Nog) Federaal “Transaction taxes” (Registratierechten of btw) Onroerende voorheffing (Gewest+Prov.+gemeente) PB: geen belasting op “imputed income” Tot 2005 gedeeltelijke verrekening OV in PB PB Belastingvoordelen tot 2005 Intrestaftrek voor nieuwe eigen woning Kapitaalaflossingen beperkt PB Belastingvoordelen sinds 2005 Aftrek hypotheeklast (intrest & kapitaal) tot (per echtgenoot) 2120 € + 710 € gedurende eerste 10 jaar Geen onderscheid bestaand vs nieuw vastgoed Keuze voor bestaande contracten tussen “oude” en “nieuwe” regeling

Tax Policy - Criteria Financieren uitgaven Allocatieve efficiëntie stabiele bron Allocatieve efficiëntie Impact op ruimtelijke ordening & mobiliteit Impact op arbeid & arbeidsmobiliteit Billijkheid Horizontaal vs Verticaal Draagkracht- vs profijtbeginsel Administratieve efficiëntie Kant belastingplichtige Kant overheid Politieke haalbaarheid

Effectieve belastingvoet eigen woning ETR = (Rg-Rn)/(Rg-π) Rg = bruto nominaal rendement (8% vastgoedwaarde) Rn = netto nominaal rendement Π = inflatiegraad (Rg-Rn) bevat (a) Belasting bij aankoop (b) Netto onroerende voorheffing (c) NPV van belastingkredieten en aftrekken Tijdsdimensie: (a) en (c) worden in belasting / subsidie op jaarbasis omgezet; => onderschatting bij (snelle) wederverkoop

Effectieve belastingvoet eigen woning

Effectieve belastingvoet eigen woning Tax preference for housing

Effectieve belastingvoet eigen woning Lessen Methodologische opmerking: ETR zeer gevoelig voor inflatie en rente Hoedanook een duidelijk belastingvoordeel tov de benchmark Een bijkomend belastingvoordeel voor hypotheken Het specifieke voordeel voor nieuwbouw verdween

Impact federale hervorming 2005 LT:Stijging ETR Op lange termijn weegt niet-verrekening OV in PB zwaarder door dan stijging NPV van belastingaftrek KT: myopie Toename NPV belastingaftrek Positief voor eigenaars Negatief voor de begroting Prijsopdrijvende impact Niet-elastisch aanbod Echter ook EBA in 2005 Dankzij kapitalisatie vooral door bestaande eigenaars gecapteerd

Reforms The 2005 Federal reform

NPV woonhypotheek als determinant registratierechten

Woonbonus Situering tov “property taxes” Periodieke en andere De belangrijkste belastinguitgave in de categorie “vastgoed PB” De inventaris vermeldt ook “verwante” belastinguitgaven

Fiscale Uitgaven Inventaris Vastgoed PB mln euro IJ2003 IJ2005 IJ2007 IJ2009 IJ2010 Aftrek op KI woning, aanvullende aftrek 1,3 0,6 0,2 0,3 0,4 Woonbonus   88,4 374,8 813,0 1.029,8 Aftrek van 50% uitgaven restauratie geklasseerde onroerende goederen 0,8 0,5 0,7 Bijkomende interestaftrek hypothecaire leningen 83,5 73,8 45,5 34,5 22,1 Uitgaven voor renovatie in zones voor positief grootstedelijk beleid 1,1 Uitgaven voor de vernieuwing van tegen een redelijke huurprijs in huur gegeven woningen (via een sociaal verhuurkantoor) 0,0 0,1 Uitgaven ter beveiliging tegen inbraak of brand 4,5 32,4 32,8 Totaal 86,2 164,5 426,2 881,7 1.086,1

Fiscale Uitgaven Inventaris Verwant PB mln euro IJ2003 IJ2005 IJ2007 IJ2009 IJ2010 Aftrek op KI woning, gewone aftrek (TE?) 482,3 367,8 340,0 363,1 326,9 Verhoogde belastingvermindering voor het bouwsparen (sparen) 898,1 894,3 787,5 829,9 744,8 Energiebesparende uitgaven (energie / milieu) 35,7 72,8 274,5 591,9 759,3 Passiefhuizen (idem)   0,0 0,1 lage energie (idem) 0,2 Groene leningen (gesloten 01.01.2009 - 31.12.2011) - (*) zie energiebesparende 0,82 (*) 5,12 (*) Belastingkrediet voor isolatiewerken - (*) zie energiebesparende (*)

Woonbonus Aantal deelnemers groeit nog gestaag… … de budgettaire kost navenant

Woonbonus Budgettaire kost loopt op Regressief Take-up Gemiddeld bedrag per deciel Budgettaire kosten per deciel Patronen gelijkaardig in VL, Wal, Br

Taxation of housing in Belgium

Taxation of housing in Belgium

Taxation of housing in Belgium

Woonbonus-advies VWR overheveling 1,5 miljard euro vanaf 1/1/2014? (p5,11) inkomensafhankelijk maken (p14) “20% laagste inkomens” (p 14) vertaling in “absolute” maatstaf nodig welke maatstaf? PB, fiscaal inkomen is zeer onvolmaakte maatstaf voor bijdragecapaciteit omvat niet alle inkomensvormen (uit vermogen,…) vermomde private consumptie, forfaitaire stelsels, onderrapportering, fraude, … KI, vergt actualisering

Woonbonus-advies VWR - KI KI meer data dan in jaren ‘70 Transactieprijzen ;verbod op contante betaling zou bewimpeling moeten fnuiken verplicht geregistreerde huurcontracten Certificaten energieprestatie verzekerde waarden GPS-coördinaten Deels “third party”data, deels self-assesment Met steekproefcontrole; Google earth; Streetview Bv 5 x 1/5 op afstand + 1/50 ter plaatse Wortel en stok, Geen volledig dossier -> verval woonbonus na x jaar -> geen huiskorting -> geen indexering huurprijs

Woonbonus-advies VWR bijkomende voorwaarden voor woonbonus? enige woning als vorm pensioensparen fiscaliteit bij vermogenopbouw (p10) fiscaliteit bij afbouw (opeethypotheek)? grandfathering : kleine stappen (p13), … maar duidelijke marsrichting! bijkomende voorwaarden voor woonbonus? energiezuinigheid, water(her)gebruik enkel reconversiezones? <> botte afbakening (p20) renovatiecriteria aanscherpen “renovatie” als eufemisme voor “uitbreiding” doorstroming bevordert arbeidsmobiliteit, uitbreiding niet bijkomende premies (deel 2) ongeloof in marktwerking, maar shift van “tax expenditures” naar “expenditures” gevaar administratieve dead weight

Woonbonus-advies VWR - political economy - haalbaarheid Afbouw TE: te veel verlies / te veel verliezers? verlies is exact becijferbaar, is relatief groot en makkelijk te identificeren => sterke lobby winst voor het “algemeen belang” is vaag, dispers, moeilijk te identificeren onderdeel package deal? coördinatieproblemen fed / g&g / prov / gemeenten besteding vrijkomende beleidsruimte naar woonbeleid? eigen woning of (sociale) huurwoning naar verlaging tarieven / opcentiemen PB cf aanbevelingen EU, OESO, IMF: van woonbonus naar werkbonus? low rate, broad base beter dan verlaging andere tarieven OV - successie naar “begrotingsconsolidatie”

Besluit Internationaal shift naar periodieke vastgoedtaksen bepleit Advies ook geldig voor België Hinderpaal: tax base “tyranny of status quo” doorbreken Political economy probleem Registratierechten afbouwen? Fnuikt arbeidsmobiliteit en doorstroming Deels uitgehold door btw op nieuwbouw Woonbonus afbouwen / hervormen? Budgettaire last Regressief Moeilijk zonder “tax package”

bronnen Nationale rekeningen en NTL (National Tax List) Taxation Trends in the European Union, 2012 edition http://ec.europa.eu/taxation_customs/taxation/gen_info/economic_analysis/tax_structures/index_en.htm Revenue Statistiscs, OECD, 2012 edition http://www.oecd.org/tax/taxpolicyanalysis/revenuestatistics2012edition.htm Hoge Raad van Financiën, Advies omtrent de doorstorting van de federaal geïnde belastingen aan de lokale overheden, januari 2011 Federale Inventaris Fiscale Uitgaven Website Kamer en Docufin (historiek en xls) http://www.docufin.fgov.be/intersalgnl/thema/stat/Stat_fiscale_uitgaven_fed.htm Geert Van Reybrouck and Christian Valenduc, Taxation of housing in Belgium: facts and reforms; in Property taxation and enhanced tax administration in challenging times; European Economy. Economic Papers. 463. October 2012. pp37-45 , http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/economic_paper/2012/ecp463_en.htm en http://ec.europa.eu/economy_finance/events/2011/2011-11-24-property_taxation/ Possible reforms of real estate taxation : critera for succesful policies; European Economy, occasional papers 119, October 2012