PVA in de praktijk

Het is uit het leven gegrepen…. Babyborrel Ouderavonden school 5 in de klok Opening kinderspeeltuin Sportkantine Mooie zomerdag TV Sociaal meedrinken is de norm Nog een verhaaltje: nou nog eentje dan > link naar nog een drankje dan in volgende slite Wijn slaat al voor je neus voordat je er erg in hebt en alcohol maakt zwak en smaakt vaak naar meer. Plan voor lekker koken gaat verloren Er is ook nog nooit zoveel over geschreven Een afspraak maken met een vriend(in) is tegenwoordig: een biertje doen? of wanneer zullen wij eens een wijntje doen? Niet drinkers worden onder druk gezet: Wat ben jij ongezellig Is dit nou zo normaal en wat leren we onze kinderen hiermee?

Toe, doe niet zo ongezellig?

Joh, eentje kan toch geen kwaad?

Wanneer gaan wij samen een wijntje doen? Afspraken maken met drank in de zin! Niet meer gewoon: wanneer zullen wij afspreken

De 5 is toch al in de klok, dus waar doe je nou zo moeilijk over?

Nog eentje dan ……. 5% van de 1,1 miljoen probleemdrinkers zoekt hulp er mag best ook wat meer aandacht voor het feit dat veel mensen niet te motiveren zijn voor verandering en dat we er goed aan doen dat te accepteren, voor ons eigen welzijn:  mensen zijn voor een groot deel ook gewoontedieren die gaan voor de snelle behoefbevrediging en die pas willen veranderen als het water tot aan de lippen staat. Motiverende gespreksvoering is vooral zinvol voor mensen in de overwegingfase Vergelijking met haar in putje en wc bril omhoog!!! De omgeving verandert en dan pas zie je je gedrag en ben je bereid er eventueel iets aan te doen.

Wat verstaat u onder problematisch alcoholgebruik? Norm is een richtlijn. Een richtlijn om door te vragen! Pas bij doorvragen kom je er achter wat voor soort drinker iemand is. De term probleemdrinken maakt het ook allemaal lastig. Het is een vage, moeilijk te verwoorden term, daarom juist vroegsignaleren!!! Definitie: Een probleemdrinker is iemand die niet alleen (te)veel drinkt, maar ook allerlei lichamelijke, psychische of sociale problemen ondervindt als gevolg van zijn of haar drankgebruik. Veel drinken = Minimaal 1 keer per week 6 of meer glazen en/of minimaal 21 dagen per maand 4 of 5 glazen.

Iedere verslaafde komt dus altijd als probleemdrinker binnen? Zelfs als hij al lichamelijk verslaafd is. Dit project kan in basis echt het kaf van het koren scheiden. Stel iemand is heel gemotiveerd en doorloopt eerst een traject volgens PVA (3-5 gesprekken) en is daarna tevreden met zijn uitkomst. > behandeling afgelopen, patiënt heeft inzicht, aanpassing gemaakt en is op de hoogte van terugval gevaar. Mocht de patiënt toch nog verder willen/ echt hulp erbij nodig hebben dan kan hij/zij als nog bij Mondriaan

Landelijke doelstelling PVA Het leveren van een bijdrage aan de beleidsdoelstelling van het Ministerie van VWS om het aantal probleemdrinkers onder de volwassen bevolking te verminderen van 10,3 nu naar 7,5% in 2010. Doel van PVA (noem het geen project, maar een preventieprogramma; artsen willen iets structureels, geen project): vroegtijdig signaleren van alcoholmisbruik en dit bespreekbaar maken. Ons doel is alarmbellen eerder te laten rinkelen, niet al hun patiënten hoeven als alcoholisten bestempeld te worden. Hoe eerder je ingrijpt hoe beter. Het gaat niet om verslaving. Daarbij is het veel moeilijker om nog succes te behalen. Het gaat om kortdurende interventies, die alleen effect hebben in stadium van probleemgebruik.

…..met de focus op de huisartsenpraktijk In een gemiddelde huisartsenpraktijk van 2350 patiënten zijn ca. 200 probleemdrinkers te verwachten. Hiervan wordt 10 tot 30% in de praktijk herkend. Per dag ziet een huisarts 1,5 tot 2 % van zijn praktijkpopulatie voorbij komen. Uitgaande van een normpraktijk moeten hier per dag 2 tot 3 probleemdrinkers tussen zitten.

HOE? DKB, consultatie, maar eigenlijk door simpelweg gewoon vaker naar alcohol te vragen! Vraag de zaal: Drinkt u alcohol? Daarna de 5-shot Landelijk: Veel teruggekregen dat het gewoon moeilijk is. Na de training motiverende gespreksvoering is heeft men handvatten en ziet men zichzelf ook beter in staat om het te vragen. Daarvoor toch ook de schroom om ernaar te vragen omdat men simpelweg niet wist hoe dan door te vragen! Naast motiverende gespreksvoering zijn er gewoon ook kortdurende interventie zoals 5-shot! Met de zaal de 5-shot doornemen en zelf de uitslag laten invullen.

1. Hoe vaak drinkt u alcoholische dranken?

 2. Hoeveel alcoholische dranken gebruikt u op een typische dag waarop u alcohol drinkt?

3. Ergert u zich wel eens aan mensen die opmerkingen maakten over uw drinkgewoonten?

4. Voelt u zich wel eens schuldig over uw drinkgewoonten?

5. Drinkt u wel eens 's ochtends om de kater te verdrijven?

1. Hoe vaak drinkt u alcoholische dranken Nooit 0 Een keer per maand 0,5 2-4 keer per maand 1 2-3 keer per week 1,5 4 of meer keer per week 2 2. Hoeveel alcoholische dranken drinkt u op een typische dat u alcohol drinkt? 1-2 0 3-4 0,5 5-6 1 7-9 1,5 10 of meer 2 3. Ergert u zich wel eens aan mensen die opmerkingen maakte over u drinkgedrag? Ja 1 Nee 0 4. Voelt u zich wel eens schuldig over u drinkgewoonten? Ja 1 5. Drinkt u wel eens ‘s ochtends om de kater te verdrijven? Maximale score 7 en bij score 2,5 kan er sprake zijn van alcoholmisbruik en dus doorvragen/ folder geven/ consult bij alcoholconsulent

En dan de praktijk in…

Berichten uit de praktijk “De verslavingszorg heeft een hoge drempel.” “Weinig uitnodigend foldermateriaal voor in wachtkamers” “We hebben maar 10 minuten per patiënt en werken klachtgericht” “1-2 glazen, dat is wel erg streng” “Je kunt niet steeds over leefstijl beginnen” “De patiënt wil niet over alcohol praten” “De patiënt gaat overlopen als we naar alcohol vragen” “Ik heb een aantal probleemgevallen in mijn praktijk, maar die willen niets” Te hoge drempel van verslavingszorg: een laagdrempelig aanbod in de eerste lijn voor allerlei leefstijlproblematiek lijkt me zeer zinvol. Er zou over nagedacht moeten worden hoe je dat goed kunt integreren met bestaand aanbod (overgewicht, stoppen met roken, etc…) en de bestaande disciplines in eerste lijn (POH, GOH )

Cijfers 2009 84 aanmeldingen: 46 consultaties PVA 38 verwijzingen VZ juni 2011 111 aanmeldingen 89 consultaties PVA 22 verwijzingen VZ 2009: 2010 juni 2011 23 vrouwen, 61 mannen 63 vrouwen, 87 mannen 32 vrouwen, 70 mannen Gemiddelde leeftijd 41 44 jaar 45 jaar Hoofdverwijzer: HA 44x Hoofdverwijzer: HA 85x Hoofdverwijzer: HA 58x AMW: 15x AMW: 10x AMW: 11 POH’s/ SPV: 6 POHGGZ/ POH: 26 POH’s: 10 Psychologen: 6 Psychologen: 5 Soort middel: Soort middel: Soort middel: Alcohol: 52 (8 combi) Alcohol: 125 (21 combi) Alcohol: 78 (9 combi) Overige drugs: 19 Drugs: 21 Durgs:17 Gokken: 4 Gokken: 4 Gokken: 4 Tabak: 3 Opvallend: steeds meer aanmeldingen van probleemdrinken Ha = hoofdverwijzer POH’s nemen hierin steeds duidelijke rol in Teams: Vaals, Maastricht (2), Heerlen, Landgraaf, Montfort, Melick, Roermond, Weert, Ysselsteyn, Horst-America, Sevenum

Cijfers 2009 2010 juni 2011 23 vr, 61 man 63 vr, 87 man 32 vr, 70 man Gemiddelde leeftijd: 41jaar 44 jaar 45 jaar Hoofdverwijzers: HA 44x HA 85x HA 58x AMW: 15x AMW: 10x AMW: 11x POH’s/ SPV: 6x POHGGZ/ POH: 26x POH’s: 10x Psychologen: 6 Psychologen: 5x Soort middel: Soort middel: Soort middel: Alcohol: 52 (8 combi) Alcohol: 125 Alcohol: 78 Overige drugs: 19 Drugs: 21 Durgs:17 Gokken: 4 Gokken: 4 Gokken: 4 Tabak: 3 Opvallend: steeds meer aanmeldingen van probleemdrinken ipv alcohol afhankelijkheid Huisarts meld meeste aan maar, POH’s nemen hierin steeds duidelijke rol in

Resultaten Olievlek in Limburg 80 verschillende huisartspraktijken hebben uiteindelijk patiënten bij ons aangemeld Eerste lijn met in het bijzonder huisartsen en POH’s voeren 10-20% meer kortdurende interventies uit. Meer aanmeldingen vroegsignalering en geen afhankelijkheid. Van 1/3 naar 2/3 van de aanmeldingen zijn vroegsiganleren Ingebed in de huisartsen opleiding - 150 praktijken zijn op de hoogte gesteld over PVA - Naast aanmeldingen vanuit HA zijn er ook aanmeldingen gekomen en DKB’s uitgevoerd bij HA en HA in opleiding, AMW, SPV, verloskundigen, POH’s en GOH’s, psychologen, thuiszorg, diëtisten, bureau jeugdzorg, verpleegkundigen, ziekenhuisartsen. Verslavingszorg heeft weer een gezicht gekregen! HA KI’s: folder meegeven, gesprek over alcoholgebruik, five-shot (vaak ook in combinatie met de 4DKL) Het puinruimen is grotendeels voorbij

Resultaten Onderzoek uit gevoerd door Hoge School Zuyd onder fysiotherapeuten en verloskundigen. Behoefte bepaling vroegsignaleren www.nuchteroveralcohol.nl Een nuchter online advies op maat www.alcoholindepraktijk.nl Een site ter ondersteuning voor de eerste lijn.

Toekomst Mondriaan en Vincent van Gogh zetten activiteiten door in de eerste lijn 2011/2012 extra aandacht voor E-health Leefstijltraining voor 55+ Consultaties en DKB’s Doorstart: Mondriaan en Vincent van Gogh zetten hun activiteiten door in de eerste lijn. Zoveel mogelijk provinciaal bij methodiek ontwikkeling, intervisie, dkb’s aan eerste lijn. Tevens zullen de eerste lijns consulenten blijven voor consultaties en kortdurende hulpverlening. Dit mede om de instroom naar de tweede lijn ver verkleinen. De inzet van E-health zal vanuit PVA extra aandacht krijgen. Re-set! VvG: ouderen leefstijltraining: Gezond en plezierig ouder worden

Alcohol in de praktijk Vroegsignalering staat nog in de kinderschoenen Overbehandeling wordt voorkomen Een consulent een goede brug tussen preventie en zorg Moeilijk om echt vroeg te signaleren. Vroegsignalering staat in de kinderschoenen! Regelmatig zorgverleners bezoeken is noodzakelijk in het kader van vroegsignalering! Veel eerste lijners nog in de voorbeschouwende fase verkeren wat betreft dit onderwerp. Ze overzien nog niet welk een winst hen dit als hulpverlener kan opleveren. Deels doordat het nog meer onderkent kan worden dat alcoholgebruik klachten kunnen verergeren of maskeren. een kleine interventie is vaak voldoende, er wordt nogal wat ‘overbehandeld’in de zorg door bureaucratiserring, protocollen,e tc.. Daardoor ontstaan weer wachtlijsten. We missen (zeker in N en Midden Limburg) een goede uitnodigende folder voor de wachtkamers over verslavingszorg Tolerantie t.a.v. alcohol is over het algemeen nog zeer groot, bij de bevolking, bij huisartsen,e tc..c. Dat maakt dat ik relatief weinig echte vroegsignalering heb gezien tijdens het project. De meeste consultaties waren voor patiënten die toch al richting afhankelijkheid gingen (halve tot 1 fles wijn per dag en meer) en die de stap naar de zorg te groot vonden.   algemeen zou de verslavingszorg er goed aan doen om te blijven werken met een consulent voor de eerste en tweede lijn. Voor de beeldvorming, de laagdrempeligheid, de link tussen preventie en zorg, de vraagverheldering, etc… er mag best ook wat meer aandacht voor het feit dat veel mensen niet te motiveren zijn voor verandering en dat we er goed aan doen dat te accepteren, voor ons eigen welzijn:  mensen zijn voor een groot deel ook gewoontedieren die gaan voor de snelle behoefbevrediging en die pas willen veranderen als het water tot aan de lippen staat. Motiverende gespreksvoering is vooral zinvol voor mensen in de overweginsfase. Moeilijk om echt vroeg te signaleren. Mensen motiveer je makkelijker als het water echt aan hun lippen staat.