Snel Internet Oost-Groningen Kennis voor Krimp congres over demografische transitie   Amersfoort 3-10-2012 Prof. dr. Dirk Strijker Koen Salemink MSc Mansholtleerstoel voor Plattelandsontwikkeling KKNN - Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland

Aanleiding Veel signalen dat gebrek aan snel internet ontwikkeling van platteland tegenhoudt Cottage industries Andere bedrijven w.o.landbouw Internet-intensieve huishoudens Zorg

Betrokkenheid RuG-FRW Interreg-project iTRACT Openbaar vervoer op het platteland en de mogelijkheden van ICT Middelen voor ondersteuning Reservefonds Leefbaarheid Krimpgebieden Provincie Groningen Beschrijving van de gebruikte literatuur Sadowski et al. over breedbandmarkt en verglazing EU en OECD over breedband en ICT als factor in economische ontwikkeling Urban/rural divide Digital divides en digital inequalities Interviews met: Hein Visser, KPN; Hans de Wolf, Oldambt; Karma Sierts, Publicase; Peter Prins, LTO Noord; Ook: deelname aan sessie van Experimentendag Krimp, Provincie Groningen Reacties op onderzoek polsen Datasets vooral indirect gebruikt -> analyses van beheerders van datasets, zoals KPN, Breedband in Bedrijf

Jargon Passieve infrastructuur: mantelbuis waarin glasvezel kabels geblazen worden, of glasvezel direct begraven; Actieve infrastructuur, apparatuur die aangesloten wordt op de vezels en die licht versturen en ontvangen De diensten die over de infrastructuur worden geleverd: Internet, televisie, telefoon, camera bewaking, lokale omroep

Over breedband Breedband gaat over Internet, Telefoon en Televisie; EU: breedband minimaal 100Mbit/sec = 100.000.000 bit (bit = 1 of 0) Een foto is 40.000.000 bits. Bij 100Mb/sec dus 2,5 foto per seconde KPN levert verbindingen waarbij ontvangen sneller is dan versturen Assymetrisch (DSL) Breedband kan over glas, coax en straalverbinding over telefoon koperleidingen is niet breedband

De kennislacunes Vraagontwikkeling en capaciteitsbehoefte in verschillende sectoren Huidige datatransmissie infrastructuur Huidige werking van de markt Beste aanpak

Werkdefinitie Basis breedband -> Next Generation Access Breedbandnetwerken zijn toekomstbestendige next generation access netwerken die verbindingen ondersteunen met een minimumcapaciteit van 30 mbit/s symmetrisch, waarbij hogere capaciteiten tegen geringe kosten realiseerbaar zijn. EU: 100 mBit

Vraagbepalende aspecten (1) eHealth Met name care -> oud worden in eigen huis Dit wordt wellicht het grootste capaciteitsbeslag Continue beeldgestuurde monitoring Toepassingen vragen veel datacapaciteit Vooral upload capaciteit Ontwikkelingen capaciteitsbehoefte De ‘e-’toevoegingen: e-health, care en cure; e-ducation; e-commerce Triple play en HD voor recreatief gebruik Latente vraag in de markt -> mogelijkheid om vraag te creëren? Datatransmissie infrastructuur Verhaal KPN en Karma Sierts over backbones, dark fibers en restcapaciteit Huidige werking markt Zie artikelen Sadowski e.a. Perifere gebieden niet aantrekkelijk voor glasvezelbedrijven (Grotere) kernen worden wel steeds aantrekkelijker -> Vries, Klazienaveen, Denekamp

Vraagbepalende aspecten (2)

Vraagbepalende aspecten (3) Triple Play Niet sector- of doelgroepgebonden, algemene ontwikkeling Hogere kwaliteit (HD) en meer toepassingen tegelijk actief in een huishouden -> meer databehoefte Cottage Industries en Virtual Farmers Data intensieve dienstverlening, thuiskantoor Vooral ‘beeldvraag’ is bepalend Omvang ‘industries’ verschilt per gebied

Breedband in het buitengebied KPN is doorgaans de enige aanbieder, met Ziggo als concurrent binnen de bebouwde kom, en soms Reggefiber Bij KPN is de snelheid afhankelijk van de afstand;

Snelheidsmeting

Voorbeeld superslecht internet Telefooncentrale Dorp en school Jonkervaart Afstand = 4km Telefooncentrale

Huidige datatransmissie infrastructuur (1) xDSL (koper) Snelheidsverval over afstand, niet symmetrisch Kabel (coax) Snelheidsverval bij overboeking, niet symmetrisch Glasvezel Geen/nauwelijks snelheidsverval, symmetrisch Draadloos 3G en in zeer beperkte mate 4G Opkomst tablet pc’s Sterk afhankelijk van signaalsterkte en dekking

Ernstig snelheidsverval in de Provincie Groningen

‘Rode gebieden’ 2 km

‘’Rode gebieden’ 3 km

Huidige datatransmissie infrastructuur (2) Buitengebieden zijn onrendabel Probleemgebieden met huidige verbindingen Witte vlekken in glasvezelmarkt (en coax) Ook bij nieuwe ontwikkelingen zijn ‘dunne’ gebieden’ het laatst aan de beurt Achterstand blijft Stapeling: ze worden ook bij andere diensten het laatst aangesloten Lange aanrijtijden Slechte infrastructuur, etc.

De aanbieders KPN, ZIGGO: niet open access Zij bepalen de content Reggefiber: passief open netwerk Reggefiber sluit contract voor actief netwerk Open net/open access Geen eigen netwerk Zorgt dat de dienst geleverd wordt Aanleg etc. bij voorkeur door lokale gemeenschap Ook goed voor leefbaarheid/social cohesion

Over geld Aanleg van de glasvezel kost € 20,- tot € 30,- per meter Er moeten distributiepunten (POP kasten met apparatuur) komen. Minimaal 1 per dorp (ong.€ 50.000) Het gebied moet ontsloten worden naar de buitenwereld Minimaal paar honderd euro per maand Het signaal moet ingekocht worden: Televisie signaal, Telefoon of Internet connectiviteit

Over regelgeving KPN is de enige aanbieder in het buitengebied en moet andere dienstenleveranciers zoals Tele2, InterNL, Vodafone etc. toelaten tegen een door de Opta bepaalde vergoeding; Gemeenten mogen niet participeren in breedband Gemeenten mogen wel initiëren en stimuleren

Over buitengebied KPN is heer en meester in het buitengebied; Investeren in aanleg glas in het buitengebied is kapitaal intensief; KPN kan het bestaande kopernetwerk nog iets upgraden (kabelkasten) maar kiest voor hoge bevolkingsdichtheid Sommige percelen liggen zo afgelegen dat de enige oplossing een straalverbinding is Monopolie

6. Overheden Drie strategieën: reguleren, faciliteren, financieren Reguleren en faciliteren: met name door gemeente en provincie Financieren: met name Europese fondsen beschikbaar Structuurfondsen: Cohesiefonds, EFRO, ESF, Interreg Competitiveness and Innovation Framework (CIP) Europese Investeringsbank

Verandering oriëntatie Grotere rol EU bij breedband Burgers: gemeente is niet meer financier en besluitnemer Gemeente en provincie: Go of no go beslissing niet in eigen hand Risico’s vooraf aan beslissing Geen toetsing project via juridische weg (bijv. Appingedam), maar via fondsen

Conclusies Datacapaciteit Huidige problemen -> buitengebieden Witte vlekken glasvezelmarkt -> buitengebieden Asymmetrie: uploadsnelheid wordt knelpunt Rol van EU binnen Next Generation netwerken wordt groter EU-Digitale AgendaMaterieel -> sociaal -> materieel Open access wordt belangrijker Conclusie: glasvezel aanleg in communityverband, open access netwerk lijkt de beste garantie voor snelle, toekomstbestendige internettoegang

Discussiepunten Herkenbaar? Wie in de zaal heeft smalband? Andere voorbeelden? Is glasvezel echt de enige optie? Hoe start je een vraagbundelingstraject? Financieel model? Wat heeft men er voor over? Organisatievorm? Rol van de overheid (of juist niet)

KKNN – Literatuur Haartsen/v. Wissen - Causes and consequences of regional population decline for primary schools, TESG 2012 Thissen/Fortuijn/Strijker/Haartsen - Migration intentions of rural youth, Journal of Rural Studies 2010 Bijker/Haartsen - Migration to popular and less-popular rural areas in the Netherlands, People, Space & Place 2012 Bijker/Haarten/Strijker - Migration to less-popular rural areas in the Netherlands: Exploring the motivations, Journal of Rural Studies 2012 Van Dam/van Wissen/de Roo/van Dijk/Strijker/Veenstra – Regionale bevolkingskrimp en de stad Groningen, RuG-FRW 2009 Haartsen/Venhorst - Planning for decline: Anticipating on population decline in the Netherlands, TESG 2010 Galjaard/Van Wissen/Van Dam - European regional population decline and policy responses, Built Environment 2012