Lessenserie gericht op gezonde leefstijl Doel: Met deze presentatie worden docenten geïnformeerd over DOiT en worden zij enthousiast gemaakt om met de methode aan de slag te gaan. Door de praktische benadering ondersteunt de presentatie de implementatie DOiT op school. Doelgroep: De presentatie is voor scholen en docenten die op het punt staan om met DOiT te starten. Voorbereiding: De toelichting per dia in dit document geeft achtergrondinformatie over het onderwerp. U kunt de dia’s eventueel naar eigen wens aanvullen en/ of aanpassen. U kunt op deze dia uw naam en/ of de naam van uw organisatie/gemeente invullen. Zo is voor de toehoorders duidelijk wie de initiatiefnemer voor de bijeenkomst is. <Naam spreker en school/ gemeente. U kunt ook hier uw logo plaatsen>
Inhoud presentatie Gezonde leefstijl DOiT-programma Aan de slag op school www.doitproject.com De opbouw van de presentatie is als volgt: Eerst wordt kort gesproken over het probleem overgewicht in Nederland. Daarna worden uitgangspunten en inhoud van DOiT toegelicht. Tot slot is er tijd om te discussiëren over de implementatie- en organisatie aanpak op deze school.
Overgewicht een groeiend probleem Achtergrond: Overgewicht is een groeiend probleem in Nederland. Het aantal kinderen met overgewicht stijgt. Nu al is 14% van de kinderen in Nederland te zwaar. Het aantal kinderen met overgewicht is de laatste 20 jaar verdubbeld. Overgewicht wordt veroorzaakt door een verstoorde balans in het voedings- en beweegpatroon. Er wordt meer en ongezonder gegeten. Veel koeken en drank bevatten suikers en een flinke portie calorieën, en fruit en groenten zijn niet populair als tussendoortje. Tegelijk wordt er ook minder bewogen. Kinderen worden vaker met de auto gebracht en brengen veel tijd door achter de computer. Overgewicht bij kinderen leidt vaak tot ernstig overgewicht op latere leeftijd, met alle gevolgen van dien. Overgewicht geeft vele gezondheidsproblemen zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2 (suikerziekte), bepaalde vormen van kanker en gewrichtsproblemen. Ook sociaal kan overgewicht gevolgen hebben voor het welzijn van het kind. Grafiek: Illustratie van de toename van overgewicht bij kinderen in Nederland, n.a.v. een studie naar het vóórkomen van overgewicht en obesitas in 1997 en 2004. De lichte lijn geeft de percentages van 1997 weer. Percentage jongens en meisjes met overgewicht en ernstig overgewicht in 1997 en 2002/2004 (Bron: Van den Hurk et al., 2006).
Situatie in <plaatsnaam> Op deze dia kunt u aangeven hoe de situatie in uw regio, provincie, gemeente of school is. Bijvoorbeeld op het gebied van voeding, bewegen, sporten en gezondheid van de jeugd. De meeste GGD-en voeren regelmatig onderzoek uit naar overgewicht en het beweeg- en voedingspatroon van kinderen. Informatie hierover kunt u opvragen bij de desbetreffende GGD. Ook via ww.monitorgezondheid.nl en www.rivm.nl is informatie te vinden over de gezondheid van kinderen. Tip: het visualiseren van cijfers en feiten door het gebruik van grafieken kan heel verhelderend werken voor de toehoorders.
Wat is DOiT? DOiT-programma VMBO (1e en 2e jaar) 12 theorielessen, 4 bewegingslessen en optionele verdiepingslessen Tijdens lessen verzorging/ biologie/ LO/ mentoruren Ouderparticipatie Aandacht voor de omgeving Doel Preventie overgewicht gedragsverandering gericht op gezonde voeding én voldoende bewegen Bij deze sheet kunt u puntsgewijs kort uitleg geven over het DOiT programma.
Materialen Leerlingen Lesboek (aangepaste versie voor basis- en kadergerichte leerweg) Werkbladen Toolkit met eet- en beweegdagboekje, stappenteller en caloriewegwijzer Persoonlijk advies op computer Docenten Docentenhandleiding en instructiefilm Website www.doitproject.com Ouders Ouderinformatieboekje Op deze sheets staan alle materialen weergegeven die bij DOiT horen.
Thema’s tijdens DOiT Leerjaar 1: gedragsverandering Leerjaar 2: focus op omgeving Gezonde voeding eetmomenten (ontbijten, tussendoortjes) gesuikerde (fris)dranken drinken snacks en snoep eten etiket lezen Voldoende bewegen sporten en lopen/fietsen stil zitten (TV kijken en computer) NNGB en Fitnorm Energiebalans gevolgen slechte balans Monitor eigen gedrag persoonlijk doel opstellen volhouden gedrag Aanbod schoolkantine gezonde lunch keuzes maken Sportmogelijkheden invloed omgeving Reclame supermarkt gezondheidslogo’s reclame op televisie Gewoontes omgaan met moeilijke situaties zelfvertrouwen Onderzoek invloed omgeving ONDERZOEKiT Bewegingsles stappenteller hartslag sportvereniging Op deze sheet staan alle thema’s weergegeven die tijdens DOiT aan bod komen. In leerjaar 1 leren de leerlingen wat gezonde voeding is en voldoende bewegen. Ze krijgen inzicht in hun eigen energiebalans door het bijhouden van het eet- en beweegdagboekje. In de les gaan de leerlingen kijken met welk gedrag zij aan de slag gaan. Ze kunnen daarbij kiezen uit een van de vier speerpunten van DOiT: snoepen/snacken of frisdrank of TV kijken/computeren of sporten/bewegen. Vervolgens doen ze op de website een test en krijgen zo een advies op maar. Tijdens de les stellen de leerlingen een goed voornemen op waar ze mee aan de slag gaan. Tijdens de bewegingslessen ervaren de leerlingen wat bewegen met ze doet door met de stappenteller en de hartslag de gymles te monitoren. Tijdens leerjaar 2 gaan de leerlingen verder met het veranderen van hun gedrag. Maar bovendien leren ze hoe de omgeving invloed heeft op hun eigen gedrag. Leerlingen gaan zelf een onderzoekje uitvoeren (deze staat op de volgende sheet beschreven) om uit te zoeken hoe hun omgeving in elkaar zit en ze bedenken hierbij verbeterpunten. Deze kunnen de leerlingen tijdens de laatste les of tijdens de ouderavond presenteren. Tijdens de bewegingslessen monitoren de leerlingen hun beweegedrag weer met hun hartslag en leerlingen kunnen zelf een les geven over hun eigen sport die ze doen.
Onderzoek invloed omgeving Voeding kantine aanbod winkels rondom school lunchpakket Beweging gymles over sportvereniging organiseren sportmogelijkheden rondom school sportverenigingen Media TV reclame aanbod in supermarkt Tijdens leerjaar twee gaan de leerlingen zelf een onderzoek uitvoeren naar de omgeving. Deze thema’s komen daarbij aan bod.
Ouders Informatieboekje Huiswerk Stappenteller Nieuwsbrief Ouderavond Ouderparticipatie is belangrijk voor het veranderen van gedrag van leerlingen. Ouders ontvangen bij de start van DOiT een informatie boekje. Ouders worden tijdens de lessen via de leerlingen betrokken bij DOiT. Zo worden er gezamenlijk huiswerk opdrachten gemaakt. Houden de kinderen een interview met de eigen ouder en kan iedereen in huis een dag de stappenteller dragen. De school kan stukjes over DOiT in de nieuwsbrief aan ouders plaatsen. Deze staan al klaar op het inloggedeelte van DOiT. Als afsluiting van DOiT kan er een ouderavond georganiseerd worden. Tijdens deze avond kunnen de leerlingen presenteren wat ze van DOiT geleerd hebben.
Preventie van overgewicht Hoe werkt DOiT? Preventie van overgewicht Gedrag leerling: Energie balans Omgeving School: Kantine Sportaanbod Omgeving Thuis: Ouders DOiT werkt (dat laat de volgende sheet ook zien) maar hoe? Door DOiT gaan leerlingen zelf actief aan de slag met het veranderen van hun gedrag. Daarnaast worden zij zich bewust van de invloed van hun eigen omgeving. Ouders worden actief betrokken en dit leidt ertoe dat kinderen minder dik worden.
DOiT werkt! Uit onderzoek blijkt dat leerlingen door DOiT: minder dik worden minder frisdrank drinken minder tijd aan TV kijken en computeren besteden In een uitgebreid onderzoek om 1100 leerlingen is DOiT onderzicht en dit zijn de resultaten. Reden genoeg om dus met DOiT aan de slag te gaan.
DOiT binnen een gezonde school Sport aanbod Beleid Kantine aanbod Ouders DOiT lessen Gezonde school aansluiting andere projecten Gezondheidsbevordering op school kan via verschillende projecten gestimuleerd worden. DOiT kan een eerste stap voor een school zijn, of juist een aanvulling op al lopende programma’s. Zo sluit DOiT onder andere goed aan op: De Gezonde Schoolkantine Tijdens de lessen van DOiT inventariseren de leerlingen de eigen schoolkantine. Zo voeren de leerlingen tijdens leerjaar 2 een onderzoek uit gericht op de eetmogelijkheden in de kantine en rondom school. Daarnaast kan uw school ervoor kiezen om het aanbod in de kantine gezonder te maken. Wij raden u aan om dit samen met de GGD op te pakken. Zij kunnen u hierbij adviseren en helpen. Sportactiviteiten Tijdens leerjaar 2 van DOiT organiseren een aantal leerlingen een gymles over hun eigen sport. Ze geven kort uitleg over hun sport en de vereniging of club. Vervolgens wordt er een oefening van die sport gedaan en tot slot een wedstrijdje. Leerlingen komen zo in aanraking met verschillende sportmogelijkheden. Sportverenigingen uit de buurt kunnen als aanvulling gevraagd worden om een instuifles te geven of om tijdens de gymles een demonstratie te geven. Daarnaast kan een sporttoernooi ook bijdragen aan het stimuleren van de buitenschoolse sportactiviteiten. De Gezonde School Methode Met de Gezonde School Methode werkt de school stap voor stap naar het opnemen van gezondheid en veiligheid in het schoolbeleid. DOiT kan een vaste pijler in de structurele aanpak van overgewicht voor de school zijn.
Aan de slag met DOiT (1) 1) Informatie op DOiT website 2) School enthousiast maken draagvlak op school streven ondersteuning lokale organisatie (GGD, gemeente, sportorganisatie) aansluiting andere projecten 1 coördinator op school 3) Plan van aanpak maken 4) Voorbereiding startdatum en inplannen rooster (lessen duren 50 minuten) bestellen materiaal informeren collega’s Op deze en de volgende sheet staan de stappen beschreven die je als school kunt zetten om met DOiT te starten. Deze staan ook allemaal op de website www.doitproject.com beschreven met bijbehorende materialen. Deze of een volgende bijeenkomst is een goed moment om de koppen bij elkaar te steken. Vragen die met het team besproken en beantwoord kunnen worden zijn: Waar past DOiT in het programma van de school? In welke periode starten we met de eerste lessen? Hoe wordt het verloop van de lessen besproken? Hoe worden de lessen een volgend schooljaar gewaarborgd? Waar en met wie kunnen vragen besproken worden? Wanneer bestaat de mogelijkheid om elkaar tips te geven? Wie is centraal aanspreekpunt voor DOiT? Deze persoon kan polsen hoe de lessen verlopen en bijvoorbeeld ondersteuning vragen bij de GGD/Sportorganisatie of bij het DOiT team.
Aan de slag met DOiT (2) 5) Starten met DOiT (gehele jaar mogelijk!) eenvoudig en snel te starten kick-off – ouderboekjes uitdelen ‘normale’ voorbereiding per les flexibel gebruik door extra lessen, alternatieven extra downloads op website 6) Afsluiting (optioneel met ouderavond) 7) Evalueren en nieuw plan maken
Contact doit@vumc.nl www.doitproject.com 020-4446020 VRAGEN?? VRAGEN?? Voor alle informatie over DOiT en het bestellen van materialen kunt terecht op de website: www.doitproject.com. Kijk in het menu voor scholen.