Coördineren of commanderen? Een onderzoek naar de samenwerking tussen zendende en ontvangende organisaties in het internationaal vrijwilligerswerk Simon Kuijpers-Heezemans Promovendus Culturele Antropologie en Ontwikkelingsstudies s.kuijpers@ru.nl

Achtergrond Omgevingsfactoren: Ongelijkheid tussen ‘Noord’ en ‘Zuid’ Commercialisering van internationaal vrijwilligerswerk Incidentele observaties: Betrokkenheid ontvangende organisatie bij selectie sterk afhankelijk van relatie met ontvangende organisatie Ontvangende organisaties gefrustreerd over gebrek aan betrokkenheid bij selectie en allocatie van vrijwilligers; te weinig tijd om plaatsingen voor te bereiden

Vraagstelling Hoe coördineren zendende en ontvangende organisaties de plaatsing van vrijwilligers en hoe wordt dit bepaald?

Theoretische bril Ontvangende Organisatie Zendende Organisatie (Effecten van macht) Ontvangende Organisatie Zendende Organisatie Coördinatie Toegang Toegang (Machtsmechanisme) Middelen Middelen Uitwisselingsrelatie Controle Controle (Machtsbron) Afhankelijkheidsrelatie

Onderzoek (1/2) Casusselectie: Verdienmodel Non-profit For-profit Organisatie 1 2 3 Verdienmodel Non-profit For-profit Personeel 10 600+ Landen 4 30 Partnerschappen 4 (Ghana) 6 (Zuid-Afrika) 5 (Zuid-Afrika) Kenmerken Kantoor in NL Kantoor in ZA Wereldwijde kantoren

Onderzoek (2/2) ‘Sociale’ plaatsingen Interviews met 200 mensen: 33 managers of stafleden van zendende organisaties 95 managers, stafleden of lokale vrijwilligers van ontvangende organisaties 62 internationale vrijwilligers

Illustratie “All volunteers love the Luxury bar!”

Afhankelijkheidsrelatie? Vrijwilligers + Beloning Zendende organisatie Reageren op de ‘markt’ van vrijwilligerswerk Veel en diverse partners nodig Grotere organisatiecapaciteit Ontvangende organisatie Vrijwilligers zijn erg waardevol: Gratis arbeid Donaties en fondswerving Reputatie Plaatsingsmogelijkheden

Positioneren Rekruteren Allocatie Plaatsing Evaluatie Coördinatieproces Positioneren Rekruteren Allocatie Plaatsing Evaluatie

Positionering (Stap 1/5) Organisatie 1: Door ontvangende organisatie bepaalde ‘projecten’ Organisatie 2: Meeste partners open invulling, meeste vrijwilligers ‘rotatieprogramma’ “Ze verbleven hier. Ze gaven echt les. [..] Soms denk ik dat we iets verkeerds hebben gedaan. Zijn we gestraft?” – OO Manager Zuid-Afrika Organisatie 3: Gestandaardiseerde types posities “We gebruiken de school zo, dat vrijwilligers daar activiteiten kunnen doen. Wij stellen doelen en zij geven de kinderen vrij aan ons. We nemen de kinderen en beetje bij beetje zien we ze verbeteren. Dat kunnen we kwantificeren en meten.” – ZO3 Manager ZO = zendende organisatie OO = ontvangende organisatie

Rekrutering (Stap 2/5) ZO 1: voornamelijk stagiaires, minimaal 1 maand Beide commerciële organisaties richten zich op ‘iedereen’ Zowel korte als lange termijn ‘Vaardige’ en ‘ongeschoolde’ vrijwilligers Reis of werk georiënteerde vrijwilligers Maar niemand verkoopt ‘Nee’ “We zullen nooit iemand afwijzen die vrijwilligerswerk wilt doen. We houden er echt niet van om mensen weg te sturen”.- ZO2 Manager “Ze benaderen de vrijwilligers met een houding van “We vinden wel iets voor je.” in plaats van “Zou ik jou willen aannemen?” – Manager OO van ZO2 ZO = zendende organisatie OO = ontvangende organisatie

Allocatie (Stap 3/5) Zendende organisaties bepalen waar de vrijwilliger naartoe gaat ZO 1 enkel ‘goedkeuring’ keuze vrijwilliger ZO 2 en ZO 3 meer sturend Beloning en straf Voorbeeld ZO 1: “Als je breekt met je partner, begin je de ontvangende organisaties te beoordelen. Dit is organisatie A, dit is B, dit is C, dit D. En dan zeg je : “D werkt niet goed, ik verlaat ze.” [..] Wanneer ik het niet goed doe, verminderen ze de vrijwilligers die ik krijg.” – Manager OO van ZO1 (Ghana) “Als het zo doorgaat, we hebben nu twee a drie mensen gehad met deze klacht, als er niks verandert dan kan ik toch geen mensen meer sturen. Dus hoe kunnen we dit nou aanpakken?”– Manager ZO1 ZO = zendende organisatie OO = ontvangende organisatie

Plaatsing (Stap 4/5) Het geven van de ‘juiste’ taken aan de ‘juiste’ vrijwilligers Afhankelijk van tijd, vaardigheden en houdingen ZO 1: Laat over aan vrijwilliger en OO ZO 2: Zowel open als gesloten ZO 3: Specifieke taken voor ‘types’ / Minimale communicatie “Ik denk dat de relatie zeer vruchtbaar is. Het werkt goed. Behalve dat je niet de vrijwilligers krijgt wanneer en zoals jij dat wilt. In sommige gevallen komen er vrijwilligers en dan blijkt dat ze zeer weinig kunnen.” – OO Manager van ZO 1 ZO = zendende organisatie OO = ontvangende organisatie

Evaluatie (Stap 5/5) Zendende organisaties evalueren de volledige ‘vrijwilligerservaring’ - Zowel tijdens als na het verblijf - De ‘klanttevredenheid’ van de vrijwilliger en de ‘geschiktheid’ van de OO Ontvangende organisaties evalueren het welzijn en de productiviteit van vrijwilligers - Is het een ‘win-win’ situatie? / Trots - Geven advies “Ze denken als een bedrijf. Winst en goede reviews staan voorop. Ik zie de vrijwilligers meer als persoon, en wil niet dat ze zich tot last voelen. Ik wil zien hoe ze kunnen groeien.” – OO manager van ZO 3 ZO = zendende organisatie OO = ontvangende organisatie

Overzicht ‘Wie bepaalt?’ Processtap ZO 1 ZO 2 ZO 3 Positionering OO ZO+ / OO+ ZO+ / OO Rekrutering ZO Allocatie Plaatsing Evaluatie ZO = zendende organisatie OO = ontvangende organisatie