Measuring sleep with the actiwatch in clients with severe and multiple disabilities Renske Koordeman, Researcher Marieke Fokkink, Behavioral scientist Stefanie Cerneus, Physician intellectual disabilities

Prevalence sleeping problems: General population 15-25% Introduction Prevalence sleeping problems: General population 15-25% ID adults 40-67% ID children > 80% Sleeping problem: Difficulties with falling a sleep Often awake during the night Awake very early (Didden, 2008; Didden, Korzilius, van Aperlo, van Overloop, & de Vries, 2002; Didden & Sigafoos, 2001; Didden, Smits, & Curfs, 2004; Maas et al., 2008; Maas et al., 2009; Maas, Didden, Korzilius, & Curfs, 2012; Maas et al., 2010; Tietze et al., 2012).

Sleeping problems related to behavioral problems Stereotypical behaviour Hyperactivity Aggression Less motivation Less activity Automutilation (Brelewski and Wiggs,1999; Didden et al., 2002; Chen, Spano, & Edgin, 2013; Symons et al., 2000; van der Wouw, 2013)

Sleeping problems related to behavioral problems ADHD Of the children diagnosed with ADHD, 25% actually has a sleeping problem (Chervin, 1997)

Difficult: Causes Consequences Co morbidity ??? Chicken or egg? Difficult: Causes Consequences Co morbidity ??? Kip ei blijft lastig

Causes and consequences relation Epilepsy- vicious circle Sleep apnea Nightmares Consequences: Decrease in cognitive functioning Increase in ASS and ADHD symptoms Irritation/aggression Heart problems Overweight (Didden and Trentelman, 2002) Epilepsy: Often a vicious circle A decrease in total sleep time due to epilepsy Improvement in sleep-> often improvement epilepsy

Normal sleep cycle Eigenlijk doorlopen we in een nacht niet 1 cyclus, maar 5 cyclussen. In een gemiddelde nacht doorlopen we 4 tot 5 slaap cyclussen, iedere slaapcyclus duurt zo’n 90 tot 120 minuten. Alle cyclussen hebben min of meer dezelfde structuur en volgen elkaar op. Iedere slaapcyclus bestaat vervolgens ook weer uit 5 fases, dit zijn overigens voor iedere cyclus dezelfde fases en ze vinden ook in dezelfde volgorde plaats.

Give recommandations at client level and organisational level Aims study Investigate: Prevalence sleeping problems in clients with severe and mutiple disabilities Possible causes Give recommandations at client level and organisational level

Design: Pre and post test T0  Intervention  T1 T0 and T1: Method Design: Pre and post test T0  Intervention  T1 T0 and T1: Client weares Actiwatch for 14 days Sleeping diary for 14 days Questionnaire daily functioning and medical problems Test wearing of watch first with another (plastic child) watch

Actiwatch Measures: Physical activity Light intensity Sleeping patterns

Example client 20-year old male client with severe intellectual disability and epilepsy Summer 2015: Since 1,5 year very tired Inactive/red eyes Multiple naps during the day Increase in absences and fall incidents

T0 - First we see that wake up times and going to bed times differ. - Second we see that sleep efficiency differs and ranges between 76 and 92%. Below 85% indication of sleeping problems Onset latency = The sleep onset latency in minutes-> how long it takes before someone falls a sleep WASO = Wake after sleep onset #awak = hoevaak wakker

Actions Outcomes: Actiwatch: average of 11h en 45min in bed during the night Average 1 h during the day in bed Max 14 hours in bed per day Actions Bed times: 9.00 pm to 7.00 am Max of 45 min in bed during the day

No sleeping during the day Fit and happier Less epilepsy Effects: Less tired No sleeping during the day Fit and happier Less epilepsy actiwatch: lijkt verbeterd. Ligt gemiddeld 10 uur te slapen en 10:45 minuten in bed. Inlsaaptijd is kort, effectieve slaap is toegenomen naar 93%. lijkt ook meer slaapcycli te doorlopen. Dit ondersteunt het klinische beeld waarbij ze een minder vermoeide jongen zien met minder epilepsie Minimaal 1-1,5u voor goede slaap

Questions?

Slaapprobleem Primair slaapprobleem: Inslaapproblemen Mild = in slaap vallen duurt 30 min. < 1uur, 1 of 2 keer per week. Ernstig = in slaap vallen duurt > 1uur, 3 of meer keer per week Doorslaapproblemen Mild = wakker worden in de nacht 1 of 2 keer per week, langer dan 15 min. wakker blijven. Ernstig = wakker worden in de nacht (meer dan) 3 keer per week, cliënt blijft langer dan 15 min. wakker blijven. Vroeg wakker worden Mild = Voor 5 uur wakker worden 1 of 2 keer per week. Ernstig = Voor 5 uur wakker worden (meer dan) 3 keer per week. Secundair slaapprobleem: In de klinische praktijk spreken we alleen van een slaapprobleem als het functioneren van de cliënt overdag (negatief) wordt beïnvloed door een primair slaapprobleem. Primair slaapprobleem: De cliënt slaapt slecht in, ligt lang wakker of wordt te vaak of te vroeg wakker. Er kan sprake zijn van 3 soorten slaapproblemen, gebaseerd op de indeling van Maas et al. (2010) en aangepast voor onze doelgroep