Disclosure belangen NHG spreker (Potentiële) belangenverstrengeling geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk …

De huisarts als arts van familie en vrienden? Esther Giroldi, PhD Robin Freeth, Maurice Hanssen, Jean Muris, Jochen Cals

Wie krijgt er wel eens een medisch verzoek van een naaste (familie, vriend, kennis)? Wie gaat er wel eens in op dit verzoek? (‘even kijken’/advies/recept etc.)

Achtergrond 99% krijgt wel eens een verzoek 83% schrijft wel eens medicatie voor Internationale richtlijnen vrij eenduidig: “niet doen” gebrek aan professionele objectiviteit belemmering gevoelige vragen/intiem onderzoek niet gekwalificeerd gebrek aan continuïteit van zorg  Maar is het zo simpel?

Vraagstelling Wat zijn de ervaringen en attitudes van huisartsen (in opleiding) m.b.t. het omgaan met medische verzoeken van familie en vrienden?

Methode Kwalitatief onderzoek met Focus groepen Huisartsen in opleiding en ervaren huisartsen

Resultaten

Resultaten

Wie, wat, waar? Eerste overweging na ontvangen verzoek Wie vraagt om hulp, Wat is er aan de hand, Waar zijn we op dit moment? Wat: Urgentie, ernst? Waar: setting? Wie: directe naaste? “Als het een feestje is dan ‘nee’. Dan ben ik geen arts, dan ben ik daar als gewoon iemand op dat feestje. Tenzij het iets heel ernstigs is waar ik levensreddend moet handelen. Anders moeten ze maar naar de huisarts gaan of op een ander moment even bellen. En als het iets heel ernstigs is adviseer ik ze nog naar de huisarts door.” –aios-

Aard/sterkte van de relatie “Als het de buurvrouw was dan had ik gezegd: ‘Ja de huisarts heeft gekeken, wacht het maar even af.’ Maar omdat het dan je moeder is ben je toch extra bezorgd. Je gaat een stap verder. Je doet een extra mijl voor je familie.” –aios- Aangezien je met familieleden en goede vrienden een sterke relationele band ervaart, maakt het dat je wel een extra stap wilt doen en eerder zult ingaan op een medisch verzoek dan bij een gewone patiënt die je op straat aanspreekt. Wanneer je ingaat op het verzoek, maakt het ook dat je deze verantwoordelijkheid voor de zorg van je naasten wilt dragen. Aan de andere kant, kan juist de nabijheid ervoor zorgen dat je deze verantwoordelijkheid juist niet wilt dragen, bijvoorbeeld omdat je bang bent om fouten te maken. Hier zie je dus dat dit subthema een sterke band heeft met het subthema ‘Angst om fouten te maken’. “Je hebt de kennis. En als ik aan een ICT-er vraag van goh kijk eens even mee, want mijn computer loopt vast. Daar doe je ook niet ingewikkeld over. Dus toen had ik zoiets van misschien moet ik er wat relaxter in gaan doen. Dus dat doe ik eigenlijk de afgelopen jaren. Ook bij familie.” -huisarts-

Mate van vertrouwen in expertise Ervaren huisartsen: Groei doormaken van ‘niet doen’ naar ‘wel doen’ Bewust van valkuilen door ervaring. “Ik ben me er wel van bewust dat je mogelijk minder zorgvuldig nakijkt. En dat je het mogelijk niet prettig vind om te overwegen dat je familielid iets ernstigs kan hebben. En dat je dan er ook liever niet naar gaat zoeken. Dus daar ben ik me wel bewust van als ik bezig ben. Dan ben ik gewoon alert. En ik ben er van overtuigd dat als ik daar alert op ben dat het dan wel goed gaat.” –Huisarts- 

Negatieve gevolgen bij fouten “Dingen kunnen nou eenmaal mis gaan in het medische vak, maar ik zou juist bang zijn voor verwijten. Ik zou niet graag een verwijt willen hebben van familie of goede vrienden. Ik heb een goede verstandhouding met hun en dat wil ik graag ook zo houden.” –aios-

Werk-prive balans “Ik zou eigenlijk het liefst gewoon als ik klaar ben met werken, dan ben ik klaar. Ik ben dan niet heel geïnteresseerd om mensen te gaan onderzoeken of zo. Ik zie het meer als beroep. Niet als mijn identiteit als arts. Of dat hoop ik zo te blijven zien en wil ik zo zien.” –aios-

Verstoring arts-patient proces Dit is een thema wat alleen van toepassing is op de huisartsen i.o. Bij de ervaren huisartsen speelt dit geen rol. Huisartsen i.o. willen niet hun collega in de weg lopen. Zij willen graag dat de eigen huisarts overal van op de hoogte is en ze willen niet dat door hun het medisch dossier onvolledig is. Ook wil men niet tussen de patiënt en de eigen huisarts in staan. Zij willen deze relatie niet verstoren omdat zij dit zelf ook heel vervelend zouden vinden als andere collega’s zich met de zorg gaan bemoeien. “Het is ook goed dat de eigen huisarts dingen in het zicht houdt. Dus als ik dingen voor mensen ga oplossen en ze hebben er bij wijze van spreken iedere maand last van, die huisarts ziet dan ook niet dat ze daar iedere maand last van hebben. En dan verliest diegene het overzicht.” –aios-

Conclusie Medische verzoeken van naasten komen veel voor. Initiële overweging ‘Wie vraagt om hulp, Wat is er aan de hand, Waar zijn we op dit moment?’ Contrasten tussen ervaren huisartsen en AIOS Ervaren huisartsen: maken een groei door van ‘niet doen’ naar ‘wel doen’, bewuster van valkuilen AIOS: meer geneigd het niet te doen meer zorgen om verstoren het huisarts-patiënten proces

Aanbevelingen Reflectie tijdens leergesprekken en intervisie van aios en (huis)arts. Richtlijnen? Kamerow, BMJ, 2014: (Be)handeling ligt binnen de huisartsgeneeskundige competentie Je voelt je comfortabel bij deze (be)handeling Probleem is acuut en waarschijnlijk beperkt van duur en ernst (verzwikte enkel) of juist chronisch en stabiel (recept voor hoge bloeddruk) Zorg is van dezelfde kwaliteit als binnen een officiële setting Gegevens over deze behandeling worden naar de eigen huisarts gestuurd

Vragen?