Griepvaccinatie bij bewoners en zorgverleners in het WZC 25.12.18 Griepvaccinatie bij bewoners en zorgverleners in het WZC Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Voorstellen Onderbreken voor vragen mag gerust of anders kunnen deze nadien gesteld worden Veel mythes Dr. Florin Dennis CRA-arts Huisarts te Marke

Wat is seizoensgriep? Een acute luchtweginfectie: 25.12.18 Een acute luchtweginfectie: Plots begin met koorts en rillingen Hoofdpijn Spierpijn Keelpijn Droge hoest Neusloop Ernstige vermoeidheid Veroorzaakt door influenzavirus Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Eerst wat theorie, nadien enkele stellingen

Wat is seizoensgriep? Overdracht van griep van persoon tot persoon: 25.12.18 Overdracht van griep van persoon tot persoon: Door direct contact door druppeltjes van een geïnfecteerde persoon die hoest of niest Door indirect contact als druppeltjes of secreties op handen of oppervlakken komen (deurklinken, kranen …). Zo kan het virus andere mensen bereiken als die met besmette handen hun gezicht aanraken Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

Wat is seizoensgriep? 25.12.18 Kans op besmetting is het grootst in gesloten, drukbezochte ruimten, zoals werkplaats, school, openbaar vervoer, kantoren … Besmettelijke periode: 1 dag voor tot 6 dagen na het begin van de ziekteverschijnselen Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

Diagnose 25.12.18 Op basis van klinische symptomen: soms moeilijk om griep te onderscheiden van andere luchtweginfecties Neus- of keelwisser testen op aanwezigheid van het griepvirus Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

Behandeling Tijd heelt 25.12.18 Tijd heelt Symptomatische comfort behandeling: koortswerende middelen genre paracetamol, ibuprofen… en/of klacht specifieke behandelingen Voor een normale seizoensgriep bij gezonde personen zijn antivirale middelen niet aangewezen Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Neusspray/hoestsiroop Tamiflu (Oseltamivir) – enkel bij immuungedeprimeerden (transplantpatiënten/HIV…)

Gevolgen van griep 25.12.18 Zonder bijkomende complicaties is de zieke na ongeveer 1 week genezen Bij ongeveer 10% zijn er complicaties: Bronchitis Longontsteking Oorontsteking bij kinderen Ontregeling van een onderliggend gezondheidsprobleem zoals hartfalen, astma of diabetes Bacteriële surfinfectie met Strep. Pneumoniae of Staph. Aureus Bij 10% hiervan is hospitalisatie nodig Fatale afloop mogelijk Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert 600 000 Belgen -> 60 000 met complicaties -> 6 000 ziekenhuisopnames waarvan soms met fatale afloop!

Gevolgen van griep 25.12.18 Complicaties kunnen bij iedereen voorkomen maar zijn frequenter bij: Mensen met een chronische ziekte (bv. hartlijden, longlijden, diabetespatiënten) Ouderen Zwangere vrouwen Zuigelingen Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert = te beschermen doelgroepen

Het griepvirus Een virus vermenigvuldigt zich in een gastheercel 25.12.18 Een virus vermenigvuldigt zich in een gastheercel Griep wordt veroorzaakt door influenzavirus Type A: meerdere subtypes, veroorzaakt epidemieën en pandemieën Type B: veroorzaakt epidemieën Type C: minder belang voor mens Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Type A: meerdere subtypes bestaan, veroorzaakt meeste ziekte en sterfte en is verantwoordelijk voor de meeste epidemieën Type B: ook virulent, veroorzaakt minder epidemieën Type C: minder ziekmakend

Wat is het verschil tussen A en B? 25.12.18 Type A kan makkelijk wijzigen: Antigene drift: kleine veranderingen, zodat een persoon die griep doormaakte mogelijks het volgende jaar niet meer volledig beschermd is Antigene shift: grote verandering, kan grote epidemieën veroorzaken Type B enkel antigene drift Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Beter uitleggen nog! Antigene shift: bv Mexicaanse griep?! Spaanse griep van in het verleden Influenza A: geklasseerd volgens aanwezige oppervlakte eiwitten hemagluttinine (H) (18 soorten) en neuraminidase (N) (11 soorten) -> H1N1 en H3N2 Influenza B: subtypes Victoria en Yamagata

Hoeveel mensen krijgen jaarlijks de griep? 25.12.18 Dit verschilt van jaar tot jaar en is afhankelijk van de ernst van de epidemie Schatting: ongeveer 5 – 10% van de mensen over de hele wereld krijgt per jaar griep België: gemiddeld 600 000 personen Tijdens grote epidemieën kan dit oplopen tot 50% van de bevolking Sterfte (cijfers WGO) jaarlijks tussen 250 000 en 500 000 mensen! Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

Wekelijks bijgehouden (ECDC european center for disease control) 25.12.18 Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Wekelijks bijgehouden (ECDC european center for disease control)

Wanneer komt de seizoensgriep voor? 25.12.18 Influenza treedt meestal op tussen november en april op het noordelijke halfrond Wanneer de epidemie begint is niet voorspelbaar De gemiddelde duur van een epidemie is 8 weken Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert VnL midden januari tot maart

Hoe kan griep voorkomen worden? 25.12.18 Hygiëne maatregelen Vaccinatie Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

Hygiëne maatregelen 25.12.18 Regelmatig handen wassen met water en zeep of alcoholische handgel. Nies en hoest hygiëne: Gebruik papieren zakdoekjes Gooi de zakdoekjes in de vuilbak na eenmalig gebruik Bedek bij niezen of hoesten de neus/mond met een zakdoekje, de voorarm of elleboog Raak zo min mogelijk je mond, neus of ogen aan Als je ziek bent, blijf dan thuis Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

Hoe werkt vaccinatie? 25.12.18 Vaccin bevat virale eiwitten (antigenen) = oppervlakte eiwitten: productie van antilichamen door eigen immuunsysteem Immunisatie na 14 dagen en aanwezig gedurende 6 maand Blootstelling echte virus: antilichamen binden zich aan het virus dat zo wordt geëlimineerd Hierdoor worden mensen niet ziek of zijn de klachten minder ernstig Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

Werkzaamheid griepvaccinatie 25.12.18 Afhankelijk van: afweersysteem individu leeftijd gelijkenis virus in vaccin en circulerende virussen (sub)type van het virus tijd tussen vaccinatie en blootstelling In het algemeen voorkomt vaccinatie ziekte in ongeveer 70% van de (jong)volwassenen. Bij ouderen is dit lager. Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

Trivalent vs tetravalent vaccin? 25.12.18 Trivalent Twee A-stammen: variant van H1N1 en variant van H3N2 Eén B-stam: variant van Victoria lijn Tetravalent Twee B-stammen: variant van Victoria lijn en variant van Yamagata lijn Griepseizoen 2018-2019: allen tetravalent! Alpha-Rix Tetra, Vaxigrip Tetra, Influvac Tetra Intramusculair of diep subcutaan (schouder) Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Allen geïnactiveerde injecteerbare vaccins

Kan men nog griep krijgen na vaccinatie? 25.12.18 Het is mogelijk dat, vooral oudere mensen, toch griep krijgen terwijl ze gevaccineerd zijn. De ziekte is dan meestal minder ernstig en leidt minder vaak tot ziekenhuisopname of overlijden. Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Dit omwille van vnl. een ander type circulerend influenza type of minder opgebouwde immuniteit. Er is echter kruisimmuniteit tussen de verschillende types!

Waarom elk jaar vaccineren? 25.12.18 Het aantal antilichamen (beschermende stoffen) neemt af met de tijd Het virus verandert doorheen de tijd, vaccin beschermt tegen varianten die op dat moment circuleren Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Antigene drift: frequent voorkomend, wisselende antigenen Antigene shift: zeldzamer, uitwisselen van RNA segment tussen een humaan influenza A virus en een dierlijk influenza A virus Na 6 maand te weinig antilichamen

Wanneer vaccineren? Best in half oktober – eind november 25.12.18 Best in half oktober – eind november Vaccineren blijft zinvol zolang het griepseizoen niet gestart is Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

Bijwerkingen? ZELDZAAM! 25.12.18 ZELDZAAM! Meest voorkomende bijwerking is roodheid en pijn op de plaats van de injectie = lichte allergische reactie = geen contra indicatie In enkele gevallen lichte koorts en pijnlijke spieren, 1 à 3d. Dit omwille van de aanmaak van verdedigingsstoffen door ons immuunsysteem. Geïnactiveerd vaccin <-> Mexicaanse griep vaccin Guillain-Barrésyndroom: geen of zeer geringe verhoging van de kans op GBS, nl. minder dan 1 patiënt op 1 miljoen gevaccineerden. Deze kans is lager dan de kans op GBS na het doormaken van de griep (zonder vaccinatie). Ernstige allergische reactie (anafylaxie). Eveneens 1/1,000,000 ! Ernstige anafylactische reacties op eieren/kippenei-eiwitten -> vaccin toedienen in hospitaalmilieu Veiligheidsvereisten en controles zijn streng! Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert GBS: Auto immune ziekte die de zenuwbanen aantast en tot tijdelijke verlamming kan leiden. Laatste 2 zijn enige echte contra-indicaties.

Kan het vaccin griep veroorzaken? 25.12.18 Het vaccin bevat geen levend virus en kan dus geen griep veroorzaken !!! Kort na de vaccinatie toch griep? Kort voor of na de inenting besmet (!14d immunisatie) Besmet door een ander virus dan het griepvirus Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

Wie vaccineren? Advies Hoge Gezondheidsraad 25.12.18 Groep 1: personen met risico voor complicaties: zwangere vrouwen ongeacht de fase van hun zwangerschap (voordien enkel in 2e en 3e trim) alle patiënten vanaf de leeftijd van 6 maanden die lijden aan een onderliggende chronische aandoening, ook indien gestabiliseerd, van de longen (inclusief ernstig astma1), het hart (uitgezonderd hypertensie), de lever, de nieren, aan metabole aandoeningen (inclusief diabetes), aan neuromusculaire aandoeningen of aan immuniteitsstoornissen (natuurlijk of geïnduceerd) alle personen vanaf 65 jaar alle personen die in een instelling opgenomen zijn kinderen tussen 6 maanden en 18 jaar die een langdurige aspirinetherapie ondergaan Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Immuungedeprimeerden risico-batenverhouding van vaccinatie gunstig! Virus + aspirine -> syndroom van Reye

Wie vaccineren? Advies Hoge Gezondheidsraad 25.12.18 Groep 2: alle personen werkzaam in de gezondheidssector Groep 3: personen die onder hetzelfde dak wonen als de risicopersonen van groep 1 kinderen jonger dan 6 maanden Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Recht op verhoogde terugbetaling

Groep 4 (nieuw) Geen risicogroep maar wel aanbevolen 25.12.18 Geen risicogroep maar wel aanbevolen 50-65 jarige personen zonder risico aandoening! Vooral als ze roken, excessief drinken of zwaarlijvig zijn Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

Waarom gezondheidsmedewerkers? 25.12.18 Jezelf beschermen Grote kans om in contact te komen met virus 25% geïnfecteerd tijdens epidemie vs 5-10% gewone populatie Je patiënten/bewoners beschermen!! Gezondheidsmedewerkers grootste bron van infectie Vaak ongewild en onbewust Vaccinatie is beste bescherming hiertegen!  afname in sterfte Je collega’s beschermen Bescherming tegen morbiditeit en mortaliteit Veel absenteïsme -> hogere werkdruk Je familie beschermen Indirect worden ook familie (bv. jonge kinderen) mee beschermd Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Beschermen van bewoners = belangrijkste reden! Geen grote studies wegens data gebrek -> te weinig statistische power. Experts wel over eens! Die studies komen er aan en mogelijk nadien ook verplichte vaccinatie bij gezondheidspersoneel. Voorlopig vrijwillig! Ongewild en onbewust: besmettelijke periode zonder symptomen + vaak mildere symptomen niet gelinkt aan griep

Doelstelling vaccinatiegraad bij gezondheidsmedewerkers 25.12.18 Tegen 2020: 80% Momenteel (griepseizoen 2016): 40,9% in ziekenhuizen 45,3% in WZC Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

Vaccinatiegraad de Ruyschaert 25.12.18 Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Doelstelling om deze vaccinatiegraad op te krikken door correct te informeren, niemand kan verplicht worden De Ruyschaert: 43,7% 47,6% 42,3% 43,2% 37%

Wat weerhoudt gezondheidsmedewerkers zich te vaccineren? 25.12.18 Mythes en vooroordelen tgv een tekort aan kennis Lager inschatten van het risico op besmetting Lager inschatten van de rol van gezondheidsmedewerkers in de verspreiding van het virus en de overdracht naar patiënten Slechte praktische aanpak van griepvaccinatiecampagnes (geen duidelijke inschrijvingsmomenten, geen duidelijke vaccinatiemomenten, tijdsverlies tijdens werk…) Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

Tot slot 25.12.18 Hoewel er geen 100% zekerheid op bescherming is, is vaccinatie (naast het toepassen van corecte hand-, nies- en hoesthygiëne) op dit moment de meest bewezen effectieve maatregel in de preventie van griepepidemies. De nadelen van vaccinatie (uitzonderlijke nevenwerkingen) wegen niet op tegen de vele voordelen! Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

GRIEPQUIZ Stelling 1: Van een griepvaccinatie krijg je griep. Fout 25.12.18 Stelling 1: Van een griepvaccinatie krijg je griep. Goed Fout Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

GRIEPQUIZ Stelling 1: Van een griepvaccinatie krijg je griep. Fout 25.12.18 Stelling 1: Van een griepvaccinatie krijg je griep. Fout Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Wanneer je kort na een griepvaccinatie toch ziek wordt, werd je waarschijnlijk net vóór de inspuiting door griep of een andere microbe besmet.

GRIEPQUIZ 25.12.18 Stelling 2: Een griepvaccinatie doet je lichaam verdedigingsstoffen aanmaken. Goed Fout Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

GRIEPQUIZ 25.12.18 Stelling 2: Een griepvaccinatie doet je lichaam verdedigingsstoffen aanmaken. Goed Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Het spuitje doet je lichaam wel verdedigingsstoffen aanmaken, dat kan ongemak veroorzaken.

GRIEPQUIZ 25.12.18 Stelling 3: Zelfs als je nog nooit de griep hebt gehad, is het nuttig om zich te laten vaccineren. Goed Fout Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

GRIEPQUIZ 25.12.18 Stelling 3: Zelfs als je nog nooit de griep hebt gehad, is het nuttig om zich te laten vaccineren. Goed Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Als je tot de risicogroep behoort, maak je bij een griep evenveel kans op ernstige verwikkelingen als alle anderen uit de groep.

GRIEPQUIZ 25.12.18 Stelling 4: Wanneer je kort na een griepprik toch ziek wordt, komt dit niet van de inenting die je kreeg. Goed Fout Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

GRIEPQUIZ 25.12.18 Stelling 4: Wanneer je kort na een griepprik toch ziek wordt, komt dit niet van de inenting die je kreeg. Goed Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Wanneer je kort na een griepvaccinatie toch ziek wordt, werd je waarschijnlijk net vóór de inspuiting door griep of een andere microbe besmet.

GRIEPQUIZ 25.12.18 Stelling 5: Een griepvaccin maakt je sterker, ook tegen verkoudheden. Goed Fout Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

GRIEPQUIZ 25.12.18 Stelling 5: Een griepvaccin maakt je sterker, ook tegen verkoudheden. Fout Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Het griepvaccin werkt alleen tegen echte griep, veroorzaakt door het influenzavirus. Het heeft helemaal geen invloed op het al dan niet krijgen van een gewone verkoudheid; bronchitis …

GRIEPQUIZ Fout Goed Stelling 6: Het vaccin heeft veel bijwerkingen. 25.12.18 Stelling 6: Het vaccin heeft veel bijwerkingen. Goed Fout Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert

GRIEPQUIZ Fout Stelling 6: Het vaccin heeft veel bijwerkingen. 25.12.18 Stelling 6: Het vaccin heeft veel bijwerkingen. Fout Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Allergische reacties komen zelden voor. Personen die allergisch zijn voor kippeneiwit mogen zich niet laten vaccineren. Als je een allergische reactie kreeg van andere vaccins, bespreek je dat best eerst met je huisarts en apotheker.

Vragen? Meer info op www.griepvaccinatie.be 25 December 2018 Griepvaccinatie – WZC De Ruyschaert Bronnen: 1. Zorg Vlaanderen 2. Bcfi.be 3. …