Humane Q-koorts DIGO 9 juni 2010 Ans van Lier Arts Maatschappij en gezondheid voorstellen

Humane Q-koorts Wat is het Vóórkomen vroeger en nu ARBO adviezen Vragen? 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Verwekker Coxiella Burnetti Small-cell variant - Fase 1 antistoffen Large-cell variant - Fase 2 antistoffen Coxiella burnetii •Q-koorts, Q-fever, Queensland fever, Australian Tick fever • vernoemd naar: • Australiër: Macfarlane Burnet • Amerikaan: Herald Rea Cox 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Transmissie Uit onderzoek herpen bleek: riiscso factoren: contact mest hooi stro/ roken buitenzjn 21 november 2018 GGD Midden-Nederland 4 4

Besmetting Zoönose Geen overdracht van mens op mens Transmissie Direct Äerogeen Indirect 1 (enkele) micro-organisme kan infectie veroorzaken Overleeft lang in het milieu Direct: direct contact met besmette dieren en excreta Aerogeen: inademen besmette aerosolen: bacterie komt vrij mn in vruchtwater/placenta geinfecteerde herkquwers, kan ookv ia melk, feces en urine. Overleeft lang in stof. Indirect: nuttigen besmet voedsel (ongepasteuriseerde melk), overdracht via teken, in Nl nauwelijks. 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Diagnostiek PCR ziekteduur <2 weken Directe immunofluorescentie Serologie Indirecte immunofluorescentie Complement binding reactie (CBR) ELISA Kweek: BSL 3 lab [bewerken] Eerste stap In de eerste stap worden serum van de patiënt, complement en het specifieke antigeen met elkaar gemengd. Als de binding tussen antilichaam en antigeen optreedt (en het gezochte antilichaam dus aanwezig was), wordt complement verbruikt, zodat dit niet meer in het mengsel aanwezig is. [bewerken] Vervolgstap In een vervolgstap worden aan dit mengsel sRBC en antilichamen daartegen toegevoegd. De antilichamen zullen binden aan de sRBC. Wat er daarna gebeurt hangt af van het resultaat van de eerste stap: Als er nog complement aanwezig was (omdat het gezochte antilichaam ontbreekt), zullen de sRBC openbreken (lyseren). De inhoud van de sRBC komt vrij, zodat een heldere rode vloeistof ontstaat. De test is dan negatief. Als er geen complement meer aanwezig was (omdat het al in de eerste stap verbruikt was), zullen de sRBC heel blijven. De vloeistof is troebel rood, en na verloop van tijd zakken de bloedcellen naar beneden tot een rode punt onderin het buisje. Dit gebeurt als het gezochte antilichaam in de eerste stap wel aanwezig was, een positief resultaat. De CBR wordt uitgevoerd in verschillende serumverdunningen of titers: een op twee (1:2), een op vier (1:4), een op acht (1:8), enzovoort. De hoogste titer die nog een positief resultaat geeft is de uitslag van de CBR. Een kenmerkend resultaat als voorbeeld is een titer van 1:4 tegen griepvirus in het op dag 1 afgenomen bloed en een titer van 1:128 in het bloed dat op dag 15 is afgenomen. Bij een dergelijke bevinding is de serologische diagnose van deze patiënt voor griep te stellen. 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Klinische presentatie Q-koorts 60 % symptoomloos 40 % symptomen 20% matig-ernstig 20% mild Griepachtige verschijnselen 2-5% Ziekenhuisopname 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Acuut ziektebeeld Pneumonie en (subklinische) hepatitis Acuut begin Hevige hoofdpijn Wisselende koorts 38.5-40° Koude rillingen Braken/diarree Fase 2 antistoffen 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Chronisch ziektebeeld 1-5% van de gevallen > 6 maanden Endocarditis Met name bij: Verminderde weerstand Bestaande hartklepafwijkingen Fase 1 antistoffen Klachten obv hoge levels immunoglobulines en vorming immuuncomplexen 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Zwangeren Vaker asymptomatisch Maar.. Meer kans chronische infectie Kan placenta-insufficiëntie veroorzaken Reactivatie bij volgende zwangerschap 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Behandeling Eerste keus: Doxycycline Alternatief Quinolonen Chronische infectie: Doxy + hydroxychloroquine Zwangeren: Co-trimoxazol Voorbeeld quinolonen: ciprofloxacine, ofloxacine Doxycycline is een tetracycline Hydroxychloroquine: Verhoogt pH in lysosomen, geeft betere werking doxy 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Epidemiologie Man:vrouw 1,7:1 Risicogroepen: Bestaand vaatlijden Hartklepafwijkingen Zwangeren Immuungecompromitteerden Rokers Bloeddonaties ontvangen? sporadisch geval via bloeddonatie besmet geraakt 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Voorkomen Q-fever: geen nieuwe ziekte Beschreven in 1937 uitbraak slachthuispersoneel Queensland Australië Daarna humaan uitbraken in o.a. Frankrijk en Schotland meestal in relatie tot schapen 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Voorkomen 1956: drie gevallen bij de mens in NL, ……bron niet opgehelderd 1978-2006: jaarlijks 1-32 gevallen, gemiddeld 17 Onderzoek in1987: 87% van 222 dierenartsen is positief (Richardus c.s.) Pienter: 2,4% van de bevolking positief (2006/2007) 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Seroprevalentie in de bevolking ECDC Table 2. Summary of results from seroprevalence studies conducted in 11 countries (% positive (sample size)) Farmers Veterinarians General population Denmark1 3% (163) 36% (87) France2,3 37% (168) 25% (12) 7.8% (22 496) Germany4,5 37% (426) 7.5% (1 036) Italy6 73.4% (128) 100% (12) 13.6% (280) Netherlands7,8 68% (94) 84% (221) 2.4% (5 654) Northern Ireland9 12.8% (2 394) Poland10 17.8% (90) Spain11,12 11% (472) 1. 48.6% (595) 2. 23.1% (863) Sweden13 28% (147) 13% UK14 27% (385) United States15,16 22.2% (508) 3.1% (4 437) 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

voorkomen 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Geografische verdeling 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

2007-2010 2007-2010 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

vlekkenkaart . 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Patiënten 2010 . 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Q-koorts in Nederland Stand van zaken ziektemeldingen Q-koorts In 2010 zijn 243 mensen ziek geworden van de Q-koorts. Dit blijkt uit de nieuwste cijfers van het RIVM. In totaal zijn dit jaar 348 meldingen van Q-koorts gedaan door de GGD’en bij het RIVM. Hiervan hadden dus 243 mensen hun eerste ziektedag in 2010. Daarnaast is van 91 patiënten bekend is dat zij in 2009 ziek zijn geworden, 6 patiënten maakten hun eerste ziektedag in de jaren daarvoor door. Van de overige 8 meldingen is nog geen eerste ziektedag bekend. 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

ARBO WWW.KIZA.nl Factsheet Q-fever STIGAS 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Medische risicogroepen: niet blootstellen! Zwanger Diabetes Hartklep problemen Aneurysmata Vaatprotheses HIV Immuungecompromitteerden 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Waarschijnlijk verhoogde blootstelling Werkzaamheden in stal of risicovolle handelingen (bevallingen, mest, stof) Adembescherming (FFP2/FFP3) Beschermende overall Laarzen handschoenen 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Mogelijk verhoogde blootstelling Bv woonerf besmet bedrijf Adembescherming niet nodig als er geen zichtbare bronnen of stofontwikkeling is. 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Mogelijke blootstelling 5 km zône Informeren 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Advies aan leerlingen Begrijpen, willen en kunnen Medische risico’s bespreken Informeren over Zoönosen en met name Q-koorts Hygiëne en hygiënisch werken Persoonlijke beschermingsmiddelen Onder de 18 jaar? 21 november 2018 GGD Midden-Nederland

Vragen? . 21 november 2018 GGD Midden-Nederland