De Unie en het spook van het euroscepticisme Prof. Steven Van Hecke & Wouter Wolfs Universiteit Derde Leeftijd Kortrijk | 26 maart 2014

Structuur van de presentatie eurosceptische houdingen/meningen: de cijfers mogelijke verklaringen eurosceptische partijen soorten euroscepticisme Europese verkiezingen mei 2014: een vooruitblik

Dalende steun voor Europese project

Dalende steun voor Europese project

Dalende steun voor Europese project

Dalende steun voor Europese project

Dalende steun voor Europese project

Euroscepticisme ≠ recent fenomeen oprichting EGKS > zonder de Britten mislukking Europese Defensie Gemeenschap (1954) Brussel = Europese hoofdstad? … toetreding Noorwegen 1972: 53,5% tegen 1994: 52,2% tegen rechtstreekse verkiezing Europees Parlement eurosclerose

Referenda 1992 Denemarken Verdrag Maastricht: 50,7% tegen  1993: nieuw referendum: 56,8% voor 2000 Denemarken euro: 53,2% tegen 2001 Ierland Verdrag van Nice: 53,9% tegen  2002: 62,9% stemt voor 2003 Zweden euro: 56,1% tegen 2005 Frankrijk Europese Grondwet: 54,9% tegen 2005 Nederland Europese Grondwet: 61,5% tegen 2008 Ierland Verdrag van Lissabon: 53,2% tegen  2009: 67,1% voor

Verklaringen euroscepticisme EU = elitair, bureaucratisch, ontransparatn, geldverspillend enz. Verdrag van Maastricht (1992): politiek project  economische project: eengemaakte markt invoering van de euro (verwachte prijsstijgingen) uitbreidingen, o.a. Turkije aantasting van de nationale soevereiniteit/verlies eigenheid, identiteit enz. economische crisis: EU = neoliberaal …

Finland: “Ware Finnen” 2011: 19,1% ( 2007: 4%) Conservatieve, nationalistische partij anti-Europese campagne in 2011

Nederland: Partij voor de Vrijheid – Geert Wilders 2010: 15,5% ( 2006: 5%) 2012: 10,1% populistische partij zeer uitgesproken anti-islam en anti-EU

Griekenland: Syriza (“Coalitie van Radicaal Links”) Mei 2012: 16,8% ( 2009: 4,6%) Juni 2012: 26,9% Extreemlinkse partij Campagne tegen EU in 2012

Italië: Vijfsterren Beweging – Beppe Grillo 2013: 25,55% Populistische, eurosceptische partij

Duitsland: Alternative für Deutschland 2013: 4,9% Eurosceptische partij Belangrijkste programmapunt: weg met de euro

Oostenrijk: Vrijheidspartij (FPÖ) 2013: 20,5% Nationalistische, eurosceptische partij

Gelijkenissen en verschillen?

Euroscepticisme: what’s in a name? Zowel linkse als rechtse eurosceptische partijen maar steeds aan de uiteindes van het politieke spectrum Extreem links: economische grondslag: “EU = neoliberaal” Extreem rechts: nationalistische grondslag: “EU = bedreiging soevereiniteit” MAAR: ook “one-issue” partijen

Euroscepticisme: what’s in a name? Eurosceptische partijen vaak in oppositie anti-Europees discours als onderdeel van algemene oppositiestrategie MAAR: uitzonderingen: vb Conservatives in VK  vaak door specifieke “nationale’ omstandigheden

Impact eurosceptische partijen Nationaal niveau: zweeppartij die regering onder druk zet vb Verenigd Koninkrijk: UKIP t.a.v. Conservatives vb Nederland: PVV t.a.v. VVD

Euroscepticisme: what’s in a name? “hard” euroscepticisme: tegen EU als geheel (vb UKIP, PVV)  “zacht” euroscepticisme: tegen bepaalde aspecten van de EU (vb Alternative für Deutschland) eurofielen v. eurofoben (+ enthousiasten en pragmatici) rejectionisme: principeel verwerpen revisionisme: terugkeer vroegere toestand minimalisme: status quo gradualisme: stap voor stap reformisme: hervormingen maximalisme: nieuw model

Euroscepticisme in de EU-instellingen Europese Commissie en Raad van Ministers: amper of niet vertegenwoordigd Europees Parlement 2009-2014:

EP: evolutie aantal eurosceptici Percentage eurosceptici in Europees Parlement

Europese verkiezingen 2014 meer of minder eurosceptici in Europees Parlement? Uitgangspunt: ruime meerderheids EVP/S&D/ALDE Peilingen voorspellen stijgende tendens: Denemarken: Deense Volkspartij in peilingen groter dan regerende sociaal-democraten Frankrijk: Front National grootste partij UK: UKIP derde partij Nederland: PVV wordt opnieuw grootste partij …

En in Vlaanderen? Eén eurosceptische partij: VB sp.a = kritischer N-VA?

De Unie en het spook van het euroscepticisme Welkom – dank – enz. Prof. Steven Van Hecke & Wouter Wolfs Universiteit Derde Leeftijd Kortrijk | 26 maart 2014