De Nederlanden en de Polyfone muziek

De Nederlanden 16de – 17de eeuw België Luxemburg Noord Frankrijk (tot Atrecht-Arras)

De Vlaamse Polyfonie

15de – 16de eeuw ‘De Fiamminghi’ Muzikale uitstraling Pausen, prelaten, keizers, koningen Italië (Adriaan Willaert) Spanje (Philippe Rogier) Frankrijk (Johannes Ockeghem) Bourgondië (Guillaume Dufay) Hof keizer Karel (Nicolaas Gombert) De Habsburgers (Philippus de Monte) Engeland …

Soorten muziek Gregoriaans Missen Motetten Madrigalen Chansons Dansmuziek

Kenmerken Vlaamse Polyfonie Uniek in de toenmalige wereld Opvallende stilistische eenheid. Welluidendheid (soort verschijningsvorm contrapunt) Meest hoogstaande technische virtuositeit tot aan J.S. Bach (eerste helft 18de eeuw). J.S. Bach wordt beschouwd als de erfgenaam van het Vlaamse contrapunt Gelijkwaardigheid van de stemmen (15de eeuw) onafhankelijke melodieën, imitatief – canonisch contrapunt Nieuwe genres en normen(15de en 16de eeuw): het Italiaanse madrigaal (Adriaen Willaert), meerstemmige missen (Guillaume Dufay)

Belangrijkste centra van de Vlaamse polyfonie in de 16de eeuw Habsburgse keizer, Maximiliaan I (Heinrich Isaac kapelmeester en hofcomponist) Keizer Karel V koning Spanje (capilla flamenca: Nicolaas Gombert) Philips II koning Spanje (Pierre de Manchicourt (+1564), Philippe Rogier (+1596), de Luikenaar Mateo Romero (Mathieu Rosmarin, laatste zuidnederlander als hoofd hofkpale Spaanse koningen (1634)) Oostenrijkse Habsburgers (Bruggeling Arnold von Bruck kapelmeester van Ferdinand I, leiding over Heilig Roomse Rijk) Wenen (Gentenaar Petrus Maessens eerste keizerlijke hofkapelmeester) Duitsland (vooral aan het hof van de katholieke Beierse hertogen in München: Henegouwer Orlandus Lassus) Italië (15de eeuw beheersten de fiamminghi het muziekleven, pioniers polyfonie + nieuwe genres zoals het madrigaal; Adriaan Willaert (uit Roeselare), Cypriano de Rore (uit Ronse), Giaches de Wert (baande het pad voor Claudio Monteverdi)

Liber Fratrum Cruciferorum Leodiensium

Kenmerken Oudste document voor orgelmuziek met nauwkeurige registratie-aanduidingen Fantasias, echo’s en aanwezigheid eerste recits voor orgel Partituren van Italiaanse, Nederlandse, Engelse componisten 54 werken Dik kaartpapier (0,5 mm) Niet geschikt om uit te spelen Vermoedelijk samengesteld door monnik Gherardus Scronx

Gherardus Scronx 15.. – 16.. Afkomstig uit vooraanstaande Luikse familie Monnik in het klooster van de Orde van het Heilig Kruis Kreeg les van de blinde organist Guillaume Huet Componeerde slechts twee echo’s Is vermoedelijk de samensteller van het Liber Fratrum Cruciferorum Leondiense

Adriaen Willaert

1490 – venetie - 7 december 1562 Geboren te Roeselare/Brugge Kapelmeester San Marco in Venetië (1527) Zanger, componist, organisator, pedagoog van internationaal niveau Stichter der Venetiaanse school Docent van Andrea Gabrieli Stichter van het Italiaans Madrigaal Speelde belangrijke rol in de evolutie van het instrumentale ricercar Experimenteerde met chromatiek en ritmiek

Andrea Gabrieli

1532:1533 – 30 augustus 1585 Italiaans componist en organist Zanger San Marco Organist kerk San Geremia Ontmoette in Duitsland de Zuid-Nederlander Orlandus Lassus Leerling Adriaan Willaert In 1555 opvolger van Willaert als Maestro di Capella van de San Marco Componeerde vele madrigalen Gebruikte meerdere koren (cori spezzati of verspreide koren) begeleid door violen, altviolen, cornetten, trompetten trombones, fagotten en het orgel

Jan Pieterszoon Sweelinck

Deventer 1562 – Amsterdam 16 okt 1621 Nederlands componist, organist, klavecinist, muziekpedagoog, muziekorganisator, ensemble leider Belangrijkste Noord-Nederlandse componist (overgang renaissance – barok) Tal van Duitse musici kwamen naar Amsterdam om les te volgen Zijn invloed reikte tot aan J.S. Bach via diens meesters Johann Adam Reincken (Hamburg) en Dieterick Buxtehude (Lübeck) zelf leeringen van Sweelincks oud-leerling Heinrich Scheidemann Engelse musici zoals Orlando Gibbons volgden compositie bij Sweelinck en wijzigde sindsdien zijn compositiestijl enorm Alle organistenplaatsen van de grote stadkerken van hamburg werden bezet door leerlingen van Sweelinck. Vanuit Noord-Duitsland kreeg hij de erenaam ‘Hamburgs Organistenmaker’

Oude Kerk te Amsterdam

Peter Philips

Devonshire 1560 – Brussel (?) 1628 Engels componist, organist, katholiek priester Verbannen naar Spaanse Nederlanden Componeerde vele sacrale muziek voor koren Ging naar Amsterdam om JP Sweelinck te horen (to sie and heare an excellent man of his faculties) In Brussel organist van de kapel van aartshertog Albrecht VII van Oostenrijk Componeerde sinds 1595 achtstemmige madrigalen Verwierf in 1610 het kanunnikschap in Zinnik en in 1622 of 1623 in Bethune Ontmoette vele top musici uit Italië (Girolamo Frescobaldi); Engeland (John Bull) De collega die hem het meest genegen was is Peeter Cornet

Peeter Cornet Brussel? 1562 – Brussel 27 maart 1626 Componist, organist St Niklaaskerk te Brussel Organist aan het hof van Albrecht en Isabella, regenten Zuiderlijke Nederlanden Overgebleven stukken: klavierwerken (fantasias), verfijnde synthese van de Italiaanse ricercar en de Engelse variatiestijlen, gefigureerd koraal op Salve Regina, en toccata en twee couranten

A. Van den kerckhove brussel 1619 - 1701 Organist Brusselse Sint-katharina kerk in 1634 tot aan zijn dood. 1648 Volgde J.K. kerll op als kamerorganist van aartshertog Leopold Wilhelm van Oostenrijk Als hoforganist demonstreerde hij in 1654 het nieuwe N. van Hagen orgel in de dominikaner Sint-Paulus kerk te Antwerpen voor koningin Christina van Zweden Zijn oeuvre overgeleverd in handgeschreven organistenboek gedateerd 1741 en gesigneerd door J.I.J. Cocquiel, priester verbonden aan het kapittel van Zinnik (Soignies)