WELKE INVLOED HEEFT BEWEGEN OP DIABETES EN GEWICHT VUmc Basispresentatie WELKE INVLOED HEEFT BEWEGEN OP DIABETES EN GEWICHT Nelleke Breas Verpleegkundig consulent diabetes

VUmc Basispresentatie Inhoud presentatie Wat is bewegen Voordelen bewegen Wat gebeurt er tijdens het bewegen? Welke soort inspanning heeft de voorkeur? Wat zijn de risico’s van bewegen Wanneer eerst overleggen? Algemene adviezen

VUmc Basispresentatie Wat is bewegen? Lichamelijk actief zijn, bv tuinieren, wandelen, fietsen, traplopen, maar ook sporten Een belangrijk kenmerk van matig intensieve inspanning is een licht verdiepte ademhaling, waarbij nog wel steeds een gesprek kan worden gevoerd De norm is voor iedereen verschillend, afhankelijk van leeftijd, geslacht en getraindheid

Nederlandse norm voor bewegen Kinderen tot 18 jaar 1 uur per dag, matig intensief Aansporen tot actieve vrijetijdsbesteding Volwassenen ½ uur per dag, minimaal 5 dagen/week Twee keer 15 minuten of drie keer 10 minuten bewegen, in plaats van een half uur achtereen, is ook goed Om af te vallen (bij overgewicht): 1 uur per dag* *Afhankelijk van meerdere factoren (o.a. voeding, intensiteit bewegen etc.)

VUmc Basispresentatie Voordelen bewegen Bewegen heeft een gunstig effect op: Het lichaamsgewicht en vetpercentage Betere werking van de insuline doordat het lichaam gevoeliger wordt voor insuline. Zowel tijdens de inspanning als uren erna De bloeddruk Bloedvet profiel verbetert Verlaagt risico op hart- en vaatziekten De botdichtheid ( stevige botten) Verhoging algemeen welbevinden

Wat gebeurt er tijdens het bewegen? VUmc Basispresentatie Wat gebeurt er tijdens het bewegen? Spieren hebben brandstof nodig om te kunnen bewegen. Deze brandstof halen ze uit koolhydraten (glucose) of vetten Spieren worden gevoeliger voor het hormoon insuline Glucose wordt gemakkelijker uit de bloedbaan opgenomen in de spiercellen 1-2 dagen behouden de spieren die betere gevoeligheid Bij regelmatig bewegen kan de medicatie/insuline dosis worden verlaagd

Welke soort inspanning heeft de voorkeur? Duursport, stevig wandelen, zwemmen of fietsen en teamsport of Krachtsport, gewicht met armen of benen wegduwen of optillen

VUmc Basispresentatie Krachttraining Ontwikkeling spier-massa Spieren zijn voornaamste “orgaan” die de insulinegevoeligheid van het lichaam bepalen Insuline zorgt voor het transport van glucose naar de lichaamscellen en met name spiercellen Verlies van vet Gewicht blijft over het algemeen hetzelfde alleen andere samenstelling Heeft een gunstig effect op het uitvoeren van activiteiten in het dagelijks leven en tijdens werk.

VUmc Basispresentatie Duurtraining Door duurtraining meer vet verbranding Stevig doorwandelen vermindert het buikvet Buikvet is het meest ongezonde vet dat in verband staat met hart- en vaatziekten, diabetes en andere gezondheidsproblemen Bij duurtraining gaat het om uithoudingsvermogen. Het vergt meer dan krachttraining De conditie verbetert als de intensiteit langzaam wordt opgebouwd Verkleint bovendien het risico op hart- en vaatziekte

Duur-of krachttraining bij diabetes? VUmc Basispresentatie Duur-of krachttraining bij diabetes? Beide vormen van inspanning lijken in staat om de hoge glucose waarde gedurende de daaropvolgende 24 uur met ruim 30% te verlagen Duurtraining en krachttraining lijken dus even effectief om de bloedsuikerspiegel gedurende de dag aanzienlijk te verlagen De combinatie van duur- en krachttraining is mogelijk het beste Manders RJ, Van Dijk JW, van Loon LJ. Low-intensity exercise reduces the prevalence of hyperglycemia in type 2 diabetes. Med Sci Sports Exerc. 2010;42: 219-225

Risico’s van bewegen bij hoge glucose waarden* VUmc Basispresentatie Risico’s van bewegen bij hoge glucose waarden* Glucose waarden van 16mmol of hoger door: te weinig insuline te veel gegeten werking insuline niet optimaal De inspanning prikkelt de lever om nog meer glucose af te geven. Deze glucose komt de cellen niet in bij gebrek aan insuline Tevens worden door de inspanning vetzuren vrijgemaakt uit het vetweefsel. Bij gebrek aan insuline treedt verzuring op Voornamelijk bij type 1 diabetes of type 2 diabetes patiënten die volledig insuline-afhankelijk zijn

Risico’s van bewegen bij lage glucose waarden VUmc Basispresentatie Risico’s van bewegen bij lage glucose waarden Lage waarden door: dosering insuline niet verlaagd te weinig gegeten piekwerking insuline warmte  betere doorbloeding van de huid waardoor de insuline sneller in het bloed wordt opgenomen => hypo’s

Wanneer eerst overleggen? VUmc Basispresentatie Wanneer eerst overleggen? Bij slecht ingestelde diabetes - (hoog HbA1c, veel hoge/lage waarden) Ernstige problemen op gebied van hart- en vaatziekten Onbehandelde hoge bloeddruk Onbehandelde diabetische oogschade Als je hypo’s minder/niet goed voelt aankomen

VUmc Basispresentatie Algemene adviezen Zorg voor goede glucose waarden voor het sporten Afhankelijk van duur/intensiteit activiteit: te voren eten, goed (blijven) drinken, “snelle” koolhydraten meenemen (sportdrank, dextro etc.) Bij langdurige (geplande) activiteit: 30-50% minder (middel)langwerkende insuline van te voren Indien training / beweging aanvangt binnen 2 uur na de maaltijd: minder kortwerkende insuline Bij insuline-pomptherapie Pomp op reductiestand

Voor bewegen bloedglucose meten VUmc Basispresentatie Voor bewegen bloedglucose meten Duur en type inspanning Glucosewaarde voor aanvang Extra koolhydraten 30 minuten of minder lichten inspanning Onder 5 mmol/l Boven 5 mmol/l 10-15 gram geen 30-60 minuten matige inspanning Tussen 5 en 10 mmol/l Tussen 10 en 16 mmol/l 30-45 gram 15 gram 1 uur of langer matige inspanning 45 gram per uur 30-45 gram per uur 15 gram per uur

Waar op letten tijdens en na inspanning VUmc Basispresentatie Waar op letten tijdens en na inspanning Bloedglucose meten na 1uur tijdens inspanning, zo nodig extra koolhydraten 1 gram koolhydraten per kg lichaamsgewicht per uur matige inspanning Bedacht zijn op hypo’s Voor slapen bloedglucose meten Avonddosis (middel)langwerkende insuline eventueel verlagen met maximaal 50%

Belangrijkste boodschap VUmc Basispresentatie Belangrijkste boodschap Alle beweging is winst Duurtraining en krachttraining hebben vergelijkbare effecten op de insulinegevoeligheid Begin bijvoorbeeld met eens per week met de fiets naar het werk te gaan, de boodschappen lopend te doen of ’s avonds een ommetje te maken Meten is weten

Bewegen: neem een hond! NIET ZO….!!! MAAR ZO….!!!

Belangrijke adressen www.VUmc.nl/diabetescentrum.nl www.sportiefbewegen.nl www.diabetesvereniging.nl www.30minutenbewegen.nl www.sportindebuurt.nl www.diabetesfederatie.nl