Pensioenfonds APF Presentatie Gepensioneerden VMHP AkzoNobel Henri van der Zee 12 oktober 2017

Agenda Het fonds Beleggingsbeleid Financiële situatie Vooruitzichten – financieel Afsplitsing Chemicals APF in pensioenland Maatschappelijke/politieke ontwikkelingen

Het fonds – kerncijfers Deelnemers (ultimo 2016): 35.038 Actieven: 16% Gepensioneerden: 51% Slapers: 33% CDC-regeling (middelloon) Premiebijdrage AkzoNobel ca. € 79 mln. per jaar Actuele dekkingsgraad sept. 2017: 110,7 (ultimo 2016: 104,1) Beleidsdekkingsgraad sept. 2017: 106,3 (ultimo 2016: 99,2) Belegd vermogen sept 2017: € 5,4 mrd (ultimo 2016: € 5,3 mrd) Pensioenuitkering ca. € 213 mln. per jaar

Het fonds - Governance Bestuur: Vertegenwoordigers AN 2 Vertegenwoordigers vakbonden 2 Vertegenwoordigers gepensioneerden 2 Ondersteund door Bestuursbureau Toezicht: Raad van Toezicht – 3 personen extern Verantwoordingsorgaan – 8 personen (6 gepensioneerden) De Nederlandsche Bank & Autoriteit Financiële Marken Overlegpartners: AkzoNobel Nederland Vakbonden VGAN Uitbesteding: Pensioenadministratie / Vermogensbeheer door Syntrus Achmea, Achmea IM en Sweco

Beleggingsbeleid Uitgangspunten Beleggingsbeleid: Zo hoog mogelijk rendement, na kosten, binnen aanvaardbare risico’s. Risicospreiding door afgewogen “beleggingsmix”. Behoud acceptabele liquiditeit. Gecompliceerde beleggingsproducten vermijden. MVB; zoveel mogelijk rekening houden met corporate governance, sociale, ethische en milieu overwegingen. Afdekking valutarisico. Het ‘perfect’ afdekken van de pensioenfondsverplichtingen is vanuit praktisch beleggingsoogpunt zelden haalbaar, beheersen van het renterisico. Geen perverse prikkels voor beleggers in beleid inbouwen.

Beleggingsbeleid Beleggingsmix 2017 (strategisch): Aandelen 25,0% Staatsobligaties 30,0 % Overige vastrentende waarden 21,5 % Onroerend goed 10,0 % Hypotheken 3,5 % Hedge funds 5,0 % Grondstoffen 5,0 %

Financiële situatie (ult. 2016) Inkomsten: Beleggingsrendement € 372 mln. AkzoNobel pensioenpremie € 79 mln. Uitgaven: Pensioenuitkeringen € 213 mln. Beleggingskosten € 29,4 mln. Pensioenadministratie € 4,6 mln.

Financiële situatie - Rendement beleggingen

Financiële situatie - Vermogen

Financiële situatie- (Beleids)dekkingsgraad

Financiële situatie - Gemiste Indexering 2008: incl. inhaaltoeslag

Vooruitzichten - financieel DE REGELS Indexatie: Indexatie (gedeeltelijk) bij dekkingsgraad > 110% Indexatie volledig bij dekkingsgraad > 121% Inhaalindexatie alleen na volledige indexatie Korten: Korten bij dekkingsgraad < 85% Korten bij niet halen 10 jaars-herstelplan (momenteel echter op schema) Korting spreiden over 5 – 10 jaar Elk jaar opnieuw beslispunt

Vooruitzichten - financieel Onder huidige omstandigheden geen korting en nog geen indexatie Onze goed gespreide beleggingsportefeuille moet een acceptabel rendement leveren Rente ontwikkeling is bepalend Wat wordt de politieke agenda?

Afsplitsing Chemicals De korte termijn (overgangssituatie): Fonds bedient per 1 januari 2018 twee werkgevers: Coatings (AN) én Chemicals Voorwaarde: voor beide werkgevers identieke regeling met zelfde premiepercentage Dan nog steeds één dekkingsgraadpercentage van toepassing voor iedereen Labelen nodig van Chemicals-werknemers (actieven) tbv pensioen- administratie en separate premienota’s (ruwe schatting: 40%-50% actieven; 0,4-0,5 mrd verplichtingen) Aanpassen relevante fondsdocumenten en communicatie.

Afsplitsing Chemicals Na de overgangssituatie – enkele scenario’s mbt Chemicals Overname door chemie-bedrijf met eigen regeling? Overname door durfinvesteerder(s) zonder eigen regeling? Chemicals als zelfstandige beursmaatschappij? Wellicht kan pensioenfonds APF in laatste 2 scenarios nog van betekenis zijn voor de Chemicals werknemers? Alleen efficient voor betrokken partijen als meerdere regelingen (Coatings en Chemicals) niet te veel van elkaar afwijken? Fonds ombouwen naar zgn. Algemeen Pensioen Fonds met afgescheiden vermogens per werkgever een begaanbare route? Wat willen de sociale partners?

APF in pensioenland De feiten tot nu toe (nog inclusief Chemicals) Middelgroot fonds (nr. 30) Bestuursmodel functioneert goed Rendementsontwikkeling is acceptabel Aantal deelnemers dalend (ca 2% per jaar) Relatie met AkzoNobel: op afstand Additioneel indien actieven Chemicals het fonds verlaten Nog steeds middelgroot fonds Maar nog sterkere vergrijzing met nader te onderzoeken consequenties voor ondermeer risicohouding en beleggingsmix

APF in pensioenland De strategie (nog steeds): Zelfstandig blijven met open mind Vereenvoudiging pensioenregeling Meegroeien met maatschappelijke ontwikkelingen Hoge mate van efficiency Goede relatie met sponsor AkzoNobel

Maatschappelijke/politieke ontwikkelingen Individualisering Keuzevrijheid Eigen regie Milieuvriendelijk beleggen Maatschappelijk verantwoord beleggen Politieke opvattingen divers en tegengesteld Eisen aan pensioenfondsen worden steeds hoger, qua: informatie betrouwbaarheid flexibiliteit

Conclusies Politiek voortdurend op de achterbank. Regeldruk en toezicht neemt toe. Fondsen moeten flexibeler worden. Eisen aan bestuurders worden hoger. Waarheen? Collectief of individueel?