J. Winteraeken HSZuyd, Life Sciences CPOL 2013-2014 J. Winteraeken HSZuyd, Life Sciences

CPOL Inhoud: Additieven, Pigmenten, Kunststof- verpakkingen Werkwijze: Hoorcollege’s, Excursies, Opdracht (project, ‘met elkaar’, ‘voor elkaar’) Aanwezigheid: Zie Modulewijzer CPOL PLANNING!

CPOL Inhoud: Wk 1-3+6-7:Additieven Algemeen Additieven gericht: oa Pigmenten Verpakkingen Wk 5: Projectpresentaties 04-10: Excursie BASF Maastricht 11-10: Excursie ExxonMobil, Kerkrade Veiligheid + Vragen stellen 22-10: Kunststoffe Messe K13 Düsseldorf

CPOL “Het Management van BASF is akkoord met de plantvisit van HS Zuyd- Sittard 4e jr. Chemische Technologie op vrijdag 4 oktober ‘s ochtends. Wilt u in ieder geval svp twee weken van te voren de namen en de schoenmaten aan mij doorgeven? Additioneel voor Exxon Mobil op vrijdag 11 oktober ‘s ochtends. Sieraden, piercings etc zijn verboden evenals de toegang voor personen onder de 18 jaar”

CPOL Programma opzet 2013-2014 Kunststoffen (voorgaande vakken) Additieven Pigmenten Verwerking additieven Toepassingen  Verpakkingen Steeds dichter bij de markt en consument Steeds meer toepassingen en industrieën

CPOL Opzet: Korte brainstorm aanwezig kennis HC’s diverse onderwerpen door docent HC’s diverse onderwerpen door projectgroepen Projectopdrachten gedegen uitvoeren en toelichten; iedere week statusbespreking Resultaten naar mede studenten en docent bundeling resultaten Eisen zie BB

CPOL Onderwerpen door docent: Kleur Pigmenten & kleurstoffen DPP Pigmenten Phthalocyanine Pigmenten Effect Pigmenten bijv. Parelmoer Pigmenten Inkleuring van kunststoffen Degradatie Fire en Flame Retardants Versterkingsadditieven Verpakkingen Onderwerpen door studenten: Anti Aging additieven / stabilisatoren 18p. 2 studenten Glijmiddelen, mould release agents, antistatica, anti blocking & anti slip 17p. 2 studenten Carbon Black & Titaandioxide 20p. 2 studenten Ijzeroxide 12p. 1 student Ultramarijn blauw 8p. 1 student Plastisizers 7p. 1 student Vulstoffen 8p. 1 student

CPOL Tips: Modulewijzer In Nederlands en Engels Zelf zoeken én begrijpen en Uitgereikt door docent (verplicht te gebruiken) Bronvermelding BB (tot 30-11-2013 opengesteld!) Tentamen: 1,5 uur, open vragen Vrijgave toetsresultaat alleen als projectopdracht beoordeeld is met een voldaan

CPOL Literatuur uitgereikt door docent (verplicht te gebruiken): Industrial Organic Pigments, Third Edition. Willy Herbst, Klaus Hunger Copyright © 2004ev WILEY-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA, Weinheim ISBN: 978-3-527-30576-9   Industrial Inorganic Pigments, Third Completely Revised Edition, Gunter Buxbaum Gerhard Pfaff, © 2005ev WILEY-VCH Verlag GmbH & Co KGaA, Weinheim ISBN: 978-3-527-30363-2 Additives for Plastics Handbook, 2nd Edition, John Murphy Copyright © 2001ev Elsevier Science Ltd., Oxford, ISBN: 1 85617 370 4 Plastics Additives Handbook, 6th Edition. Hans Zweifel, Ralph D. Maier, Michael Schiller Copyright © 2009ev Carl Hanser Verlag München ISBN 978-1-56990-430-5 Denk aan bronvermelding!!!

Eisenpakket product/proces Waarom additieven? Eisenpakket product/proces Verzameling van alle voorwaarden waaraan een product/proces moet voldoen. Kan grote invloed hebben op: grondstoffenkeuze productconstructie proceskeuze matrijsconstructie materiaalkeuze kostprijs

Checklist eisenpakket product Waarom additieven? Checklist eisenpakket product Algemeen: naam, productomschrijving, functies, toepassingsgebied, levensduur Klant Productconstructie: assemblage, toleranties, toelaatbare vervormingen Klant & Bedrijf Proceskeuze: productvormgeving, seriegrootte Materiaaleisen: Bedrijf Mechanisch  sterkte, isotropie of anisotropie Thermisch  temperatuur, verwerking Elektrisch  geleidend Chemisch  pH, oxidatoren Klant Omgeving  licht, weer, vocht

Checklist eisenpakket product (vervolg) Waarom additieven? Checklist eisenpakket product (vervolg) - Optisch  kleur, transparant - Overige  verwerking Bedrijf Matrijsconstructie: o.a. deellijnen, aanspuitpunt, samenvloeinaden, uitstoters Esthetische eisen: oppervlaktekwaliteit, kleur, glans, textuur Kostprijsindicatie: productprijs, proceskosten Klant vraagt  bedrijf moet hier voor zorgen Bedrijf draagt mogelijkheden aan  klant kiest

Waarom additieven? Materiaaleisen Mechanisch: belasting statisch / dynamisch / kortdurend / langdurend / eenassig / meerassig / slagsterkte / valsterkte Thermisch: gebruikstemperatuur maximaal / minimaal / kortstondig / continu / met of zonder belasting Brandbaarheid: onbrandbaar, brandvertragend Elektrisch: oppervlakte- resp. volume-weerstand / kruipstroomsterkte / doorslagspanning / di-elektrisch weerstand

Materiaaleisen (vervolg) Waarom additieven? Materiaaleisen (vervolg) Chemisch: chemische resistentie / milieuspannings-brosheid Optisch: transparant / kleur / kleurvastheid / glans / krasvastheid / weerbestendigheid / vloeilijnen / inval Overige: bedrukbaarheid / lakbaarheid / lasbaarheid / soldeerbaarheid / klikverbinding / lijmbaarheid / inserts / slijtvastheid / vlakheid / milieu-aspecten / etc.

Waarom additieven? Materiaaleisen (vervolg) Elke eis die aan een materiaal wordt gesteld kan tot gevolg hebben dat er iets aan dat materiaal moet worden toegevoegd omdat het materiaal zelf hier niet (in voldoende mate) kan aan voldoen. Bestendigheid van kunststoffen tegen licht, weer of hitte vergt toevoeging van additieven om het materiaal te beschermen. De gewenste eigenschap die het materiaal niet in voldoende mate bezit kan dus positief beïnvloed worden. Echter een toevoeging kan ook negatieve aspecten veroorzaken!

Verwerking thermoplasten Additieven Glijmiddelen en stabilisatoren zoals Ca-, Zn-Stearaten  Cd-Stearaten bij Hard PVC!, Cd is slecht voor milieu en gezondheid echter Cd-stearaat is wel de beste stabilisator voor PVC die er is! Noorwegens eist juist Cd stabilisatoren bij H-PVC raamkozijnen!  Tributyltin is ook een glijmiddel/biocide dat bij het extruderen gebruikt wordt. Het mag echter niet in kleding zitten omdat het mogelijke mutagene effecten heeft. Voetbalshirtschandaal in BRD (oa BVB Dortmund) Kleurstoffen of kleurpigmenten  kleurstoffen alleen als de gebruiktemperatuur duidelijk onder Tg ligt  anders migratie van de kleur  mogelijke gezondsheidsissues en verlies ‘uiterlijke kwaliteit’  Roet als vulstof bij autobanden  Amerikaanse banden ‘piepen’ meer dan Europese  meer vulstof omdat meer bescherming voor licht nodig is!

CPOL Bereikbaarheid Han Winteraeken han.winteraeken@zuyd.nl 06 14168458 046 4207100 Alleen op de lesdag even aanwezig in Heerlen en op de dinsdagmiddag van 12.00-13.00 en vanaf 17.30