Burgers en stoommachines 4.3 Politieke stromingen - Ismen Hoofdstuk 4 Burgers en stoommachines 4.3 Politieke stromingen - Ismen

ONTSTAAN VAN ISMEN Democraten raakten verdeeld over verschillende stromingen en partijen. Dit had te maken met bepaalde ontwikkelingen in die tijd, zoals: - Franse revolutie - Industriële revolutie - ontstaan van nationale staten

CONSERVATISME Als gevolg van de Franse revolutie (1789-1799) kwamen er de volgende veranderingen: - vorsten verloren hun macht -adel en kerk verloren hun voorrechten - alle burgers zijn gelijk voor de wet Conservatieven: * Aanhangers van het vorstenhuis * het streven veranderingen zo uiterst langzaam en voorzichtig door te voeren en daarbij alles wat van waarde is behouden.

LIBERALISME Het liberalisme wil vrijheid voor het individu op alle gebieden (economisch, politiek, godsdienstig, enzovoort), vrijheid van handel, productie en arbeid. Ze waren voor volkssoevereiniteit (volk heeft uiteindelijk de hoogste macht): - streven naar een grondwet - een parlement - uitbreiding van het kiesrecht (parlement moest door bevolking worden gekozen Nachtwakersstaat: beschermt burgers tegen gevaren, maar laat hen verder met rust

SOCIALISME De socialisten waren tegen het kapitalisme en wilden dat de gemeenschap alle of tenminste de belangrijkste productiemiddelen (landbouwgrond, grondstoffen, fabrieken, vervoermiddelen) bezit en via haar vertegenwoordigers beheert. De opbrengst moet onder de bevolking verdeeld worden. Marxisme: De economische verhoudingen bepalen de samenleving en verschuivingen leidden tot een klassenstrijd en een nieuwe samenleving. De arbeiders zullen het uiteindelijk van de kleine groep kapitalisten winnen en de macht overnemen. Dictatuur van het proletariaat.

Confessionalisme Confessionalisme Politiek-maatschappelijke stroming die uitgaat van het geloof. Protestantse en katholieke confessionelen.

Adam Smith (1723 - 1790) Adam Smith: Hij is de auteur van The Wealth of Nations (rijkdom der volken). Smith wordt de vader van de moderne economie genoemd. Ook wordt hij beschouwd als één van de grondleggers van het klassieke liberalisme. Hoe konden volken rijk worden? Ideeën van Adam Smith: Iedereen moest zoveel mogelijk voor zichzelf opkomen Als mensen vrij zijn om keuzes te maken ontstaat er vanzelf rijkdom. Iedereen kiest het beste voor zichzelf Mensen die het goed hebben, helpen vanzelf arme mensen. Anders komen die misschien in opstand (zoals bij de Franse Revolutie)

Karl Heinrich Marx (1818 – 1883) Karl Marx Was één van de grondleggers van de arbeidersbeweging en een centrale figuur in de geschiedenis van het socialisme en het communisme. Als Marx' belangrijkste werk wordt meestal Das Kapital (of in het Nederlands: het Kapitaal) beschouwd. Op het werk en de denkbeelden van Karl Marx (en Friedrich Engels) is het marxisme gebaseerd. Ideeën van Karl Marx: De arbeiders moesten de macht overnemen en al het bezit gelijk onder de mensen verdelen. Oprichten van organisaties voor arbeiders (vakbonden)

De eerste Nederlandse politieke partijen Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP) Opgericht 1894 door Pieter Jelles Troelstra (Socialisme) Wat wil de SDAP? Wetten voor de armen (woningwet of ziektewet) algemeen kiesrecht Antirevolutionaire Partij (ARP) Opgericht 1879 door Abraham Kuyper (Confessionalisme) Protestante confessionelen Wat wil de ARP? De mens moet God is alles gehoorzamen en de wetten en regels in ons land moesten gebaseerd zijn op de Bijbel. Vrijheid in de economie sociale wetten zoals uitbreiding van het kiesrecht (alleen voor de gezinshoofden. Niet voor vrouwen).

SDAP demonstratie voor algemeen stemrecht

Politie arresteert demonstrante voor vrouwenkiesrecht

Aletta Henriëtte Jacobs (1854 – 1929) Aletta Jacobs maakte zich al vroeg sterk voor het recht op hoger onderwijs voor vrouwen. In 1871 was zij de eerste vrouw in Nederland die werd toegelaten aan een universiteit. Ze studeerde medicijnen aan de Rijksuniversiteit van Groningen. Als arts introduceerde ze het pessarium als anticonceptiemiddel. Ook streed ze voor het vrouwenkiesrecht.

Standbeeld Aletta Jacobs bij de Rijksuniversiteit Groningen

Klokhuis: Aletta Jacobs http://entoen.nu/alettajacobs/beeld-en-geluid/klokhuis-aletta-jacobs#beeld Vroeger & Zo: Aletta's strijd voor vrouwen http://entoen.nu/alettajacobs/beeld-en-geluid/vroeger--zo-aletta's-strijd-voor-vrouwen#beeld

Huiswerk: * Maken de vragen van 4.3 A en B * Leren 4.1 4.2 en 4.3