Semi-kwantitatief chemisch urineonderzoek pH Normaal zwak zuur pH te laag: veel eiwit, koorts, jicht, CARA pH te hoog: urineweginfectie, hyperventilatie Bepaling d.m.v. teststrook: Indicator verandert van kleur (mengindicator) Gebruik verse urine i.v.m. kans op foutief verhoogde pH

Glucose Normaal afwezig Nierdrempel glucose ±10 mmol/l, indien hoger: glucosurie Kwalitatieve bepaling door teststrook (redoxreactie): Glucose + O2 + H2O + GOD  gluconzuur + H2O2 2 H2O2 + indicator + POD  2 H2O + O2 + kleuromslag

Eiwitten Normaal eiwitvrij Eiwit in urine: proteïnurie of albuminurie Bepaling van belang voor diagnostiek van nierziekten Kwalitatieve bepaling door teststrook of troebelingsreactie Teststrook: aanwezig eiwit (zure urine)verkleurt de zuur-base indicator, geel -> (licht) groen Troebelingsreactie: koken in zuur milieu geeft troebeling (kookproef van Bang)

Nitriet Normaal afwezig Bij urineweginfecties door E.coli, Klebsiella e.a. Test alleen voor nitrietvormende bacteriën Overige bacteriën aantonen d.m.v. dipslide en/of sediment Bij voorkeur verse ochtendurine gebruiken Aromatisch amine + nitriet  roze-rode kleur

Leukocyten Normaal afwezig O.a. bij ontstekingen van urinewegen Bepaling d.m.v. teststrook: Leucocytenesterase splitst stof teststrookje, kleuromslag beige blauw-violette kleur Teststrook alleen gevoelig voor granulocyten

Erythrocyten en hemoglobine Normaal afwezig O.a. bij bloedingen en ontstekingen in urinewegen Bepaling d.m.v. teststrook: 2 H2O2  2 H2O + O2 o.i.v. pod activiteit hb indicator + O2  blauwe/groene kleur Gevoeligheid voor vrij Hb hoger dan voor intacte ery’s

Ketonen Normaal geen ketonen aanwezig Bepaling ketonen met teststrook: Nitroprusside-natrium + ketonen  paarse kleur Alleen reactie met aceton en acetylazijnzuur Gevoeligheid voor acetylazijnzuur 10x hoger dan voor aceton

Bilirubine Afbraakproduct van hemoglobine Normaal niet aanwezig O.a. bij: afsluiting galtoevoer (stenen), leverziekten (hepatitis) Urine donker bewaren i.v.m. afbraak bilirubine o.i.v. UV-licht Bepaling d.m.v. schudproef: na schudden geel schuim Bepaling d.m.v. teststrook: bilirubine + diazoniumzout  roze/paars in zuur milieu

Urobilinogeen Afbraakproduct van hemoglobine Normaal spoortje aanwezig Verse urine gebruiken i.v.m. omzetting in urobiline o.i.v. O2 O.a. bij ernstige hemolyse of leverfunctiestoornissen Bepaling d.m.v. teststrook: urobilinogeen geeft in zuur milieu een rode kleur

Dipslide Snel inzicht in kiemgetal bacteriën Kiemgetal: aantal bacteriën per ml urine Voor diagnose cysitis (blaasontsteking) Aan beide zijden voedingsbodem met suikers, eiwitten etc. Aan één kant groeien alleen Gram-negatieve bacteriën Aan andere kant Gram-positieve én Gram-negatieve bacteriën

Gram-kleuring Preparaat met bacteriën behandelen met kristalviolet en jodium Oplossen kristalviolet-jodium-verbinding door ethanol Nabehandeling met fuchsine of saffranine (rode kleurstof) Preparaat bekijken onder de microscoop Bacteriën paars  Gram-positief (verbinding niet opgelost) Bacteriën rood  Gram-negatief (verbinding opgelost) Tevens onderscheid tussen staven en kokken

Gram positieve en negatieve bacterien

Gram-kleuring Voorbeelden Gram-negatieve bacteriën: meningokokken (meningitis: hersenvliesontsteking) gonokokken (gonorroe) E.coli bacteriën tyfusbacteriën Voorbeelden Gram-positieve bacteriën: stafylokokken (MRSA) streptokokken (keelontsteking) pneumokokken (longontsteking) tuberkelbacteriën (tuberculose) Veroorzakers urineweginfectie meestal Gram-negatief

Dipslide Gebruik gewassen mid-stream ochtendurine (max. 2 uur oud!) Dus voor urineren blaasuitgang wassen Eerste deel van de plas niet opvangen Na 16-24 uur bij 37°C incuberen resultaat aflezen Bij 105 Gram-negatieve bacteriën/ml urineweginfectie Bij minder dan 104 bacteriën/ml geen urineweginfectie Tussen 104 en 105 bacteriën/ml test herhalen