Profielproduct Naam auteur(s) Erwin Udo MSc. Vakgebied Economie & Management en Organisatie Titel Goede raad is goud waard? De waarde van het vakadvies in het keuzeproces van leerlingen Onderwerp Profielkeuze Profiel Begeleider Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Doelgroep Derde klassen en bovenbouw havo/VWO Sleuteltermen Vakadvies, profielkeuze, kiezen Links - Bibliografische referentie Udo, E. (2013). Goede raad is goud waard? De waarde van het vakadvies in het keuzeproces van leerlingen. Amsterdam: Instituut voor de Lerarenopleiding UvA. Studentnummer 10492615 Begeleider(s) Ria Rigter Beoordelaar(s) indien bekend Maaswaal College: Annelies van der Maas, afdelingsleider derde klassen ILO: PM Opdrachtgever Annelies van der Maas Datum 8 december 2013

Goede raad is goud waard? De waarde van het vakadvies in het keuzeproces van leerlingen Erwin Udo 4 december 2013 Onderzoek t.b.v. eerstegraads lerarenopleiding ILO UvA

Waarom dit onderzoek? Vraag vanuit school: onduidelijkheid over de objectiviteit van het vakadvies Uit literatuur: wat is de waarde van het vakadvies in het keuzeproces?

Onderzoeksvragen In hoeverre heeft het vakadvies waarde als instrument in het keuzeproces van leerlingen in de derde klas? Op basis van welke factoren bepalen docenten of een leerling een O,T, V, of G-vakadvies krijgen? Worden leerlingen daarbij betrokken en zo ja op welke wijze? Welke rol speelt het vakadvies in het keuzeproces van leerlingen in de derde klas?

Vakadvies

Keuzeproces

Resultaten Op basis van welke factoren bepalen docenten of een leerling een O,T, V, of G-vakadvies krijgen? Docenten bepalen het vakadvies: beperkt (alleen) op basis van cijfers (33%); veelal op basis van RTTI (50%); vaak op basis van ervaring (75%); zeer vaak op basis van hun mening over de inzet van leerlingen (bijna 90%); altijd op basis van een combinatie van objectieve (cijfers, niveau in toetsen) en subjectieve (mening, ervaring) gegevens.

Resultaten Op basis van welke factoren bepalen docenten of een leerling een O,T, V, of G-vakadvies krijgen? Docenten: Geven in ruime meerderheid aan de criteria voor een vakadvies te kennen; Geven in meerderheid aan een objectief advies te geven. Maar een meerderheid is neutraal op de vraag ‘een collega zou tot precies dezelfde adviezen komen’; Twijfelen soms over vakadviezen (33%); Ervaren zeer beperkt tijdgebrek bij het opstellen van de adviezen (15%); Zijn het (zeer) eens met de stelling ‘ik kan het vakadvies goed uitleggen’.

Resultaten Worden leerlingen daarbij betrokken en zo ja op welke wijze? Docenten: Betrekken leerlingen weinig vooraf bij het opstellen van het vakadvies (73% niet, 20% wel: alle leerlingen). Leerlingen: Werden door 0 (44%), 1 (29%), 2 (13%), 3 (3%) docenten vooraf betrokken; Zijn sterk wisselend tevreden over de mate waarin zij werden betrokken (hoge standaarddeviatie).

Resultaten Worden leerlingen daarbij betrokken en zo ja op welke wijze? Leerlingen: Vroegen redelijk vaak om extra uitleg over het vakadvies (31%); Aan 1 (55%), 2 (33%) of 3 (12%) docenten; En vonden vervolgens in bijna de helft van de gevallen dat niet iedere docent het vakadvies goed kon uitleggen. Docenten: Zijn het (zeer) eens met de stelling ‘ik kan het vakadvies goed uitleggen’.

Resultaten Welke rol speelt het vakadvies in het keuzeproces van leerlingen in de derde klas? Leerlingen: Belangrijkste factoren bij de profielkeuze: Afwijking t.o.v. landelijk onderzoek: peergroups?

Resultaten Welke rol speelt het vakadvies in het keuzeproces van leerlingen in de derde klas? Leerlingen: Belangrijkste factoren bij de extra vakken:

Resultaten Welke rol speelt het vakadvies in het keuzeproces van leerlingen in de derde klas? Leerlingen: Zeggen te kiezen met het verstand (89%), de opties en keuze goed te overwegen (72%) en vrij zelfstandig te kiezen (44% minimaal eens, 23% oneens); Controlevragen: 76% kiest vooral met het gevoel, 26% kiest snel en spontaan, 2% laat de keuze vooral aan anderen over; Dat sluit aan bij de logisch-rationele, emotionele en uitstellende stijlen uit Beekers (2006, p. 85); Zijn in ruime meerderheid tevreden met het vakadvies (71% minimaal eens); Geven in minderheid aan dat het vakadvies hielp bij de keuze (34%).

Conclusie Het vakadvies speelt geen hoofdrol in het keuzeproces van leerlingen, maar is wel belangrijk. Leerlingen geven aan verstandig èn emotioneel en weloverwogen te kiezen. Het vakadvies past daarbij. Voor eenderde helpt het advies hen een keuze te maken. De leerlingen vinden het vakadvies meestal duidelijk, maar soms is een betere toelichting/onderbouwing gewenst c.q. noodzakelijk.

Advies Behoud het vakadvies. Zorg ervoor dat alle secties duidelijke gemeenschappelijke criteria afspreken, vastleggen en jaarlijks bespreken. Zorg ervoor dat leerlingen bij een O- of T-advies altijd een toelichting (kunnen) krijgen, welke op deze vastgelegde criteria is gebaseerd. Behoud de ‘advies’-status en werp geen sterke belemmeringen op voor leerlingen die tegen het advies in kiezen. Laat docent en decaan wel vóór de keuze uitgebreid(er) in gesprek gaan met de leerling, op basis van de onderbouwing en de kwaliteiten & motivatie van de leerling.

Verantwoording Docentenenquête: 29 uitgezet (secties met belang vakadvies: Wis, Nat, Schei, Eco, M&O, Ak, Gs, Tek, Bio) Respons: 15 (52%) Leerlingenenquête: 110 uitgezet (twee 4 Havo-klassen, twee 4 VWO-klassen) Respons: 106 (96%)

Verantwoording Aanvullend: 11 interviews met twee docenten, twee afdelingsleiders en zeven leerlingen