Context 1 De Republiek der Zeven Verenigde Nederland 1515-1648 Les 1 – 1515-1578

“Wij laten ons niets zeggen” 14 De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden 17 Het begin van staatsvorming en centralisatie 21 De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had 22 Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat 23 Het streven van vorsten naar absolute macht Voorbeelden stofomschrijving Luther voor de Rijksdag (1521) Instelling van de drie Collaterale Raden (1531) Karel V geen fan van het protestantisme “schrijft” Bloedplakkaten (1550) Het ontzet van Leiden (1574) Alteratie van Amsterdam (1578)

Oriëntatiekennis Erasmus Humanisme Kritiek op vertaling Bijbel Luther Hervorming/reformatie Bijbel in volkstaal Vorst is hoofd kerk/mag bezittingen overnemen Calvijn Niet de vorst, maar ouderlingen aan het hoofd van de kerk Rechtvaardiging Opstand

In het Duitse Rijk Na Luther’s verschijnen voor de Rijksdag ontvlamt er in de Duitse gebieden een godsdienstoorlog. Uiteindelijk werd in 1555 de vrede getekend en werd bepaald ‘Cuius regio eius religio’ – de vorst bepaalde het geloof van de onderdanen. In Duitsland werd dus naast de RK-kerk de Lutherse kerk getolereerd door de keizer. Was dat ook zo in de Nederlanden?

Bloedplakkaten Vanaf jaren 1520 protestantse werken verbrand Tussen 1523 en 1565 c.a. 1300 mensen verbrand Bloedplakkaten omvatten centrale wetgeving door de keizer betreffende de vervolging van protestanten Filips II, koning van Spanje en heer der Nederlanden vanaf 1555, zette het beleid voort.

De 17 Nederlandse gewesten in opstand Factoren Centralisatie: steden en burgers wilden hun privileges niet afzwakken Hoge belastingen en broodprijs en een stagnerende economie Reformatie: meeste ‘Nederlanders’ katholiek, maar ook groeiende groep protestanten (met name in de steden in het Westen) Aanleiding: de Beeldenstorm en de daaropvolgende komst van de hertog van Alva Alva voert hard beleid tegenover protestanten en stelt de ‘Bloedraad’ in Moest verder centraliseren Verhoogde de belastingen Kwamen de 17 gewesten massaal in opstand?

Voor (Leiden) of tegen (020)? Vanaf 1568 streed Willem van Oranje tegen Alva In 1572 veroverden de geuzen Den Briel en sloten steeds meer Zeeuwse en Hollandse steden zich aan bij de Opstand De Spanjaarden belegerden die steden om hen te straffen en hen weer aan de kant van de koning te krijgen Naarden werd geplunderd en uitgemoord Haarlem werd ingenomen en de soldaten verdronken in het Spaarne Alkmaar weerstond de Spanjaarden Leiden werd belegerd en ontzet door de geuzen

Wat zullen de gevolgen zijn van de belegering van een stad?  "Dus, zo gij met mijn dood beholpen zijt, laat hand aan dit lichaam; snijdt het aan stukken, en deelt ze om, zo wijd als 't trekken mag” De geografie van Holland speelde een belangrijke rol, zo ook bij het Leids ontzet. Soms was er ook sprake van een burgeroorlog binnen Holland. Amsterdamse schippers hielpen Spanjaarden bij het beleg van Haarlem. In 1578 koos Amsterdam de kant van de Opstand

Pacificatie van Gent - Belangrijke afspraken De Spaanse troepen dienden de Nederlanden te verlaten De Staten-Generaal zouden op eigen initiatief bij elkaar mogen komen en niet alleen op initiatief van de vorst Er moest een amnestieregeling komen voor de opstandelingen De oude privileges van de wereldlijke en kerkelijke instanties moesten worden hersteld Nederlandse edelen zouden moeten instaan voor het bestuur van de Nederlanden in plaats van Spanjaarden Willem van Oranje zou als regeringsleider in de Nederlanden fungeren naast de landvoogd.

Pacificatie van Gent Unie van Utrecht Unie van Atrecht

Alteratie van Amsterdam Geen trouw meer aan Filips II, maar erkenning van het gezag van de Staten van Holland Februari 1578: Satisfactie: katholieke kerk blijft bevoorrecht, maar protestantse kerk toegestaan Protesten tegen RKK en geestelijken Schutterij keerde zich o.l.v. teruggekeerde vooraanstaande burgers tegen katholieke regenten Uiteindelijk werden 30 katholieke bestuurders verbannen, de schutterij gezuiverd van overtuigd katholieken en werd A’dam een protestantse stad. De nieuwe bestuurders vormden een klasse waarvan de nakomelingen in de 17e en 18e eeuw de stad bleven besturen (regenten). Er was zowel sprake van een politieke factor als en een economische factor voor de alteratie. De handel naar Amsterdam werd door de Geuzen steeds efficiënter geblokkeerd De katholieke stad stond geïsoleerd in een protestantse omgeving

Huiswerk Lees: p. 28-36 Maak: W 2, 8 en 9 Deze Katholieken kunnen inpakken