Tekenen in zicht DEEL 1 HOOFDSTUK 6 Compositie DAL/RvP 03/2014

H 1.6 Compositie compositie verspreide compositie driehoekscompositie symmetrische compositie horizontale compositie cirkelvormige compositie asymmetrische compositie verticale compositie centrale compositie diagonale compositie

H 1.6 Compositie COMPOSITIE Als je een schilderij maakt, moet je op verschillende dingen letten. Je moet alles de juiste vorm geven en hierbij passende kleuren kiezen. Heel belangrijk is ook de plaats van de vormen en kleuren op het schilderij. De manier waarop de onderdelen van een schilderij of tekening gerangschikt worden, noem je de compositie. Zoals hieronder te zien is kun je verschillende composities uit dezelfde voorwerpen samenstellen.

H 1.6 Compositie HORIZONTALE COMPOSITIE De onderdelen van een compositie kunnen verschillend geordend zijn. Als de onderdelen van een compositie allemaal horizontaal gerangschikt zijn, heet dat een horizontale compositie.

H 1.6 Compositie VERTICALE COMPOSITIE Zijn de meeste onderdelen van een compositie omhooggericht, dan noem je dat een verticale compositie.

H 1.6 Compositie SCHUINE COMPOSITIE Schuin geplaatste vormen zorgen voor een schuine compositie, ook wel diagonale compositie genoemd.

H 1.6 Compositie DRIEHOEKSCOMPOSITIE Als de onderdelen van een compositie samen een driehoek vormen, is er sprake van een driehoekscompositie.

H 1.6 Compositie CIRKELVORMIGE COMPOSITIE Een cirkelvormige compositie ontstaat als de onderdelen samen een cirkel vormen.

H 1.6 Compositie SYMMETRISCHE COMPOSITIE Etenswaren kun je op allerlei manieren rangschikken. Je kunt bijvoorbeeld links hetzelfde plaatsen als rechts. Je krijgt dan een symmetrische compositie. Een symmetrische compositie ziet er meestal een beetje statisch (stijfjes) of evenwichtig uit.

H 1.6 Compositie ASYMMETRISCHE COMPOSITIE Composities die links en rechts of onder en boven niet hetzelfde zijn, noem je asymmetrisch. Die composities zien er meestal beweeglijk of dynamisch uit.

H 1.6 Compositie CENTRALE COMPOSITIE Als de onderdelen van een compositie allemaal in het midden neergezet zijn, heet dat een centrale compositie.

H 1.6 Compositie VERSPREIDE COMPOSITIE Zijn de onderdelen van een compositie over de hele tekening verspreid, dan noem je dat een verspreide compositie.

H 1.6 Compositie RITMISCHE COMPOSITIE Een ritmische compositie ontstaat als de vormen of kleuren regelmatig herhaald worden en hierdoor een bepaalde beweging opgeroepen wordt.

H 1.6 Compositie UIT DE KUNST EEN TOETJE OM VAN TE SMULLEN De 16e-eeuwse Italiaanse schilder Arcimboldo heeft zijn portretten helemaal uit fruit en groente opgebouwd. Appels, peren, kersen en druivenpassen precies in elkaar en zijn zo gerangschikt dat er een gezicht is ontstaan. Het fruit vormt samen met de kalebassen een asymmetrische compositie. Toch maakt het schilderij een statische indruk. Arcimboldo: De Zomer, 1573

H 1.6 Compositie UIT DE KUNST PRACHT EN PRAAL Dit pronkerige fruitstilleven uit de 17e eeuw is niet zomaar in elkaar gezet. Citroenen, perziken, druiven en wijnglazen vormen met elkaar een driehoekscompositie. Het stilleven maakt een evenwichtige indruk. De uitgestalde lekkernijen roepen een sfeer van overdaad en luxe op. Dat is ook de bedoeling van de schilder. Het schilderij is bedoeld als statussymbool: laten zien dat je genoeg geld hebt om zulke smulpartijen te betalen. De Heem: Stilleven, 1648

H 1.6 Compositie UIT DE KUNST OM JE VINGERS BIJ AF TE LIKKEN Heel verleidelijk, al die lekkere taartjes op een rijtje! Ze vormen met elkaar een schuine compositie. De schuine planken waar het gebak op staat, benadrukken de compositie. De kunstenaar die dit schilderij gemaakt heeft, schildert het liefst onderwerpen die te maken hebben met het gewone leven. Lekker eten hoort daar natuurlijk ook bij. Kunstenaars die dit soort alledaagse (populaire) onderwerpen schilderen, worden pop-artkunstenaars genoemd. andere schilderijen van Wayne Thiebaud Thiebaud: Taartjes in de koelkast, 1962

Gustave Caillebotte; de vloerschrapers, 1875

Henri Matisse; La Tristesse du Roi

Arcimboldo: Water

De Heem; Stilleven, 1648