Preventie en aanpak van middelengebruik met SWPBS; een nieuwe weg? Prof. Dr. Ron Scholte (Praktikon en Radboud Universiteit) Drs. Margreet van Oudheusden (Hogeschool Windesheim)

Feit of fictie? Kahoot-quiz Wat weten we van middelengebruik? Ga naar: kahoot.it Vul het nummer 125900 in

Feiten en fabels over drank Zwaar drinken op jonge leeftijd (12-20 jr) kost je een aantal IQ-punten (Feit) Je moet jongeren thuis laten drinken. Dan leren ze verantwoord om te gaan met alcohol (fabel). Je wordt sneller dronken als je alles door elkaar drinkt (fabel) Alcohol verstoort de ontwikkeling van het beloningscentrum in de hersenen. Ze voelen zich niet goed zonder alcohol. (feit) Door flink te zweten breekt de alcohol sneller af (fabel) Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot impotentie (feit) Sommige mensen kunnen beter tegen alcohol dan anderen (feit) Hoe sterker de drank hoe groter de kater.

Welke factoren spelen een rol bij middelengebruik? Risicofactoren Beschermende factoren

Risicofactoren in het kind / jongere Genetische aanleg Persoonlijkheid of temperament Slechte schoolresultaten Vroege puberteit bij meisjes Psychiatrische problemen Onderontwikkelde prefrontale cortex En ….. leeftijd shared genetic path in a family (Chassin et al, 2004) temperament personality traits or temperament: some children are thrill seekers, some are unable to resist risky behavior, some are negative thinkers or full of anxiety (Feldstein & Miller, 2006) Low academic achievement (Jackson et al, 2011) Precocious puberty in girls (Feldstein & Miller, 2006)

Adolescentie

Adolescentiefase Ontwikkelingstaak in adolescentie Vormen van een eigen identiteit Wie ben ik? Waar hoor ik bij? Daar hoort experimenteren en losmaken van het gezin bij Het beeld van de adolescentie als een fase van sturm und drang is al lang achterhaald. De meeste adol. Komen er gewoon rustig doorheen. Wat wel kenmerkend is zijn de ontwikkelingstaken waarmee ze geconfronteerd worden, en dat is eigen identiteit ontwikkelen, eigen leven opbouwen, voldoen aan nieuwe eisen van de maatschappij. En daar hoort experimenteer gedrag bij mbt middelen, kleding, overtuigingen, en ander gedrag. Ik ben niet eens met beeld dat het kenmerkend is voor de adolescentie dat mensen dan thrill seekers zijn, weinig gevoelig voor straf, en laag empathisch. Dat geldt maat voor een subgroep van adolescenten. Ik denk dat je dat mss wel wil vertellen maar ik zou dat echt op de slide zetten want dit kan anders vragen of onbegrip (van ontwikkelingspsychologen en pedagogen)

Risicofactoren in de omgeving Peers Leefomgeving Gezin School Media

Bronfenbrenner Bio-ecologisch model voor middelengebruik

Gezin

Invloed van ouderschapsstijl op middelengebruik: direct Risicovolle opvoedingspraktijken Toestemming krijgen om te drinken, roken, soft-drugs te gebruiken Geen sancties verbinden aan overtreden van regels Communicatie met en voorlichting aan Eigen gebruik van middelen is CRUCIAAL Vb ouders laten het toe dat hun 16-jarige zoon wietplanten kweekt (wij hebben dat vroeger ook gedaan) Waarom? ‘zien is doen’

Invloed van ouderschapsstijl op middelengebruik: Indirect  peers Ouders beinvloeden keuze en invloed van vrienden Als ouders autoritatief opvoeden (warm en duidelijk) en heldere regels hebben en handhaven over middelengebruik is de invloed van peers minder

School Slechte huizen, slechte wijk (Jackson et al, 2011) School in slechte staat (Grana et al, 2011) Gebrek voelen aan verbondenheid met school Invloed van leeftijdgenoten: pesten, druk van leeftijdgenoten en normen in de peergroep (Feldstein & Miller, 2006)

Beschermende factoren Verbondenheid met school (positieve relaties) (Jackson et al, 2011) Verbondenheid met familie en ouders (Jackson et al, 2011) Onderwijs passend eing academically connected (Feldstein & Miller, 2006) Goede opvoedingdpraktijken (heldere verwachtingen om niet te gebruiken, effectieve communicatie en supervisie, beschikbaarheid en attent zijn) Positieve druk van leeftijdgenoten. Onder prosociale leeftijdgenoten wordt minder gedronken (Feldstein & Miller, 2006) Ieder jaar dat de leerling later gaat gebruiken is de kans dat een verslaving ontstaat kleiner (NCASA)

Link met PBS Opdracht: Maak een groep en wissel uit: Welke principes van PBS zouden kunnen bijdragen aan preventie van middelengebruik? Hoe zou je het raamwerk van PBS kunnen gebruiken om preventie van middelengebruik vorm te geven? Plenair uitwisselen

ISTKA-project Turkije Een-jarig project in Üsküdar district in Istanbul Acht scholen zijn gestart met implementeren van PBS Implementatie van PBS en accent op preventie van middelenmisbruik Tier 1 en 2

Ron Scholte en Margreet van Oudheusden Met dank aan de Turkse PBS-collega’s