Lesbrief Markt en Overheid H 4 Marktfalen en overheid

Par.4.1. Marktfalen Marktfalen: het spel van vraag en aanbod op de markt leidt tot onwenselijke prijzen of geproduceerde hoeveelheden. Voorbeelden: Een monopolist stelt bijna altijd een hogere prijs vast omdat hij zoveel marktmacht heeft. Een boer krijgt te lage prijzen voor zijn groente, melk omdat hij zo weinig macht heeft

3 soorten ingrijpen van de overheid 1 Maximumprijs of minimumprijs 2 heffing(accijns) of subsidie 3 andere regelgeving

Maximumprijs Reden: bescherming van de consument tegen te hoge prijzen Nadeel: niet marktconform, leidt tot vraagoverschot ofwel aanbodtekort Mogelijk ontstaan zwarte markt en/of wachtlijsten

Maximumprijs in grafiek

Maximumprijs berekeningen Maximumprijs wordt p= € 6

Veel voorkomende vergissing: de maximumprijs ligt onder de evenwichtsprijs !!! Dit gaat tegen je gevoel in

Minimumprijs Reden: Nadelen: inkomensgarantie en bescherming van de producent Bescherming van hele bedrijfstak in de economie Nadelen: Niet marktconform Ontstaan aanbodoverschotten of productiequota instellen Opkopen door de overheid van aanbodoverschotten die ze opslaan, vernietigen of met subsidie exporteren

Minimumprijs: grafiek

Minimumprijs, berekeningen Minimumprijs wordt: p = € 10

Filmpje EU landbouwpolitiek   http://www.schooltv.nl/beeldbank/clippopup/200 60706_subsidie02

Heffing instellen Heffing; kan een milieuheffing zijn of accijns op bijv. alcohol en sigaretten Reden: minder gebruik/ aankopen/productie van schadelijke producten Voordeel: Marktconform Minder negatieve externe effecten Inkomsten voor de overheid Nadeel: optelsom consumentensurplus + producentensurplus +overheidssurplus wordt lager

Heffing: gevolg redenering

Heffing, grafiek

Subsidie Subsidies aan de bedrijven werken kostprijsverlagend Reden: meer gebruik/aankopen/productie van gewenste producten Voordeel: Marktconform Meer positieve externe effecten, minder negatieve ext. eff. Nadeel: optelsom consumentensurplus + producentensurplus +overheidssurplus wordt lager Kosten overheid

Subsidie aan de producent=bedrijf

Par.4.3. Loonvorming Opfrissen: bij een grafiek van de arbeidsmarkt: de vraagcurve: vraag naar arbeid door werkgevers(bedrijven en overheid) De aanbodcurve: aanbod van arbeid door de werknemer, de burger.

Par.4.3. Minimumloon, grafiek Stel dat in onderstaande grafiek het minimumloon op € 11 euro per uur wordt vastgesteld. Wat is dan het gevolg?

Minimumloon, berekening Gegeven zijn de onderstaande vraaglijn naar arbeid en aanbodlijn van arbeid: Qa= 0,1 L -1 Qa en Qv in miljoenen, L: x 1000 Qv= - 0,1 L +4 Evenwichtsloon: Qa = Qv 0,1L-1=- 0,1L +4 0,2 L = 5 evenwichtsloon=L=25 Stel minimumloon wordt 30 Qa= 0,1 x 30 -1=2 miljoen Qv= - 0,1L+ 4= - 0,1 x30 +4=1 miljoen Werkloosheid: 2 miljoen – 1 miljoen= 1 miljoen

Structurele of conjuncturele werkloosheid De werkloosheid die door het minimumloon ontstaat is structurele werkloosheid. Conjuncturele werkloosheid heeft de oorzaak aan de …… kant van de economie een structurele werkloosheid aan de …… kant van de economie

CAO Cao: Collectieve ArbeidsOvereenkomst Een cao is een onderhandelingsresultaat tussen de vakbonden en de werkgeversorganisaties. Hierin worden primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden afgesproken Primaire arbeidsvoorwaarden: loonhoogte en normale werktijden Secundaire arbeidsvoorwaarden: reiskostenvergoeding, vakantieregeling, scholing e.d.

CAO Algemeen verbindend verklaren: dit kan de minister v Sociale Zaken. DE cao geldt dan voor iedereen in de bedrijfstak, lid of niet. Meeliftgedrag: profiteren van de inspanningen /betalingen van anderen in de groep. Oplossingen prisoners dilemma Collectieve dwang Geloofwaardige zelfbinding waarbij geloofwaardigheid essentieel is Allemaal letten op gezamenlijke opbrengst i.p.v. eigen opbrengst

cao onderhandelingen Hoogconjunctuur: lage werkloosheid dus de looneisen worden hoger Laagconjunctuur met hoge conjuncturele werkloosheid, de looneisen worden gematigd Tijdens onderhandelingen is geloofwaardigheid en zelfbinding belangrijk

Meeliftgedrag, prisoners dilemma Het prisoners dilemma wordt weer zichtbaar bij de afweging wel of geen lid te worden van een vakbond!!

Collectieve dwang en lidmaatschap? Een oplossing voor het prisoner’s dilemma: Collectieve dwang Hoe dat dan bijv.toe te passen bij vakbonden en meeliftersgedrag? Dijken bouwen ?

https://www.youtube.com/watch?v=k5rnDcAiqzM Filmpje 2012 recente ontwikkelingen arbeidsmarkt