De geest van de Omgevingswet BBL-themabijeenkomst Provincie Limburg 19 april 2016

Even voorstellen…. Adviseren, coachen en opleiden Auteur: Handboek RO en Bouw RO voor raadsleden en bestuurders Trends en Tips 2013-2015 Blog: Rovoordegemeente.nl Zie www.vanderschootadvies

Huidig recht Niet op elkaar afgestemde sectorale wetgeving: samenhang ontbreekt Huidige wetgeving = te weinig kwaliteit en flexibiliteit

.. Maar er is meer….

…verandering naar duurzaamheid

…en….…. Regionale verschillen, regionale problemen en regionale oplossingen Behoefte aan ruimte voor initiatieven met: burgerparticipatie en behoud van bescherming behoud van rechtsbescherming.

Wat doet de Omgevingswet? Van 26 wetten naar 1 wet. Van 5000 wetsartikelen naar 350. Van 120 AMvB’s naar 4. Van 120 ministeriële regelingen naar 10. Van meerdere bestemmingsplannen, beheersverordeningen, verordeningen, beheerplannen e.d. naar: 1 omgevingsplan per gemeente. 1 omgevingsverordening per provincie 1 omgevingsverordening per waterschap

….1 wet? Nee hoor….* 4 AMvB’s: het Omgevingsbesluit; het Besluit kwaliteit leefomgeving Besluit Activiteiten Leefomgeving Besluit bouwwerken in de Leefomgeving Ministeriële regeling(en)

…en verder*….. 2018: Invoeringswetgeving (tevens invoering nieuw digitaal stelsel). Vanaf 2018 Gefaseerde aanvulling met aparte hoofdstukken ‘Rechtersrecht’

…wat ook nog blijft…. Naast omgevingwet: ‘Restwetgeving’ Specifieke wetgeving Algemene wetgeving

Dus: we zijn er voorlopig nog niet!

Wanneer van toepassing? (art. 1.2)* Fysieke leefomgeving + Activiteiten met gevolgen daarvoor Gebruik van natuurlijke hulpbronnen Gevolgen van activiteiten met emissies, hinder of risico’s Gevolgen van een «doen» of «niet doen» Lid 4: ook gevolgen voor de mens afhankelijk van de omstandigheden van het geval ‘in ieder geval’: bouwwerken, infrastructuur, watersystemen, water, bodem, lucht, landschappen, natuur (inclusief aanplant) en cultureel erfgoed.

Bedoeling van de wet? Verbeterdoelen Maatschappelijke doelen

Verbeterdoelen* (MvT) Betere hanteerbaarheid Samenhang Meer bestuurlijke afwegingsruimte Snellere en betere besluitvorming

Maatschappelijke doelen (art. 1.3) Deze wet is met het oog op duurzame ontwikkeling gericht op het in onderlinge samenhang (a) bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit (b) doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving ter vervulling van maatschappelijke functies

Alles zit erin…. Grondrechten art. 21 Grondwet (amendement) Brundtland definitie: ‘verbeteren van de leefomgeving’ Gebruikswaarde, toekomstwaarde en belevingswaarde Zorgplicht voor iedereen Integrale benadering Duurzame ontwikkeling Flo/omgevingskwaliteit = waarde voor de mens + intrinsieke waarde Ontwikkelen, gebruiken en beheren bij elkaar ‘doelmatig’ = zo goed mogelijk verdelen over verschillende maatschappelijke functies ‘maatschappelijke behoeften’ = Cie Brundtland: wat een samenleving nodig heeft, bijv. voedsel, drinkwater, huisvesting, energie, riolering, gezondheidszorg, transport,recreatie.

Werking?* Voor iedereen (zorgplichten) Voor de overheid: Kader voor bestuur Juridische betekenis: bij alle besluiten Beleidsmatige toepassing Operationele toepassing Actieve houding gericht op bereiken resultaat.

Uitgangspunten* Vertrouwen Handhaving als keerzijde van vertrouwen Van de overheid in initiatiefnemers Van de burgers in de overheid Tussen overheden Handhaving als keerzijde van vertrouwen Flexibiliteit als antwoord op complexiteit en duurzaamheid

Normstelling* Liever algemene regels dan vergunningen Decentraal: omgevingsplan/omgevingsverordening: Regels over activiteiten met gevolgen voor de flo Omgevingswaarden (omgevingsplan facultatief, omgevingsverordening deels verplicht) Evenwichtige toedeling van functies aan locaties met bijbehorende regels (omgevingsplan en eventueel omgevingsverordening provincie) .

Ruimte voor ontwikkeling Speelveld?* Burger = eigenaar Bedrijven = deelnemer omgevingsrecht Overheid = krachtig waar nodig op afstand waar mogelijk zorgplichten Waarborgen kwaliteit Ruimte voor ontwikkeling

Taakverdeling binnen overheid? Art. 2.2. en 2.3 Ow* Co-actorschap Subsidiariteitsbeginsel Proportionaliteitsbeginsel Functionele zorg watersysteem door waterschappen Decentraal wat kan Centraal wat moet

Doorwerking?* voorschrijven omgevingswaarden/doelstellingen Flo instructieregels in AMvB of omgevingsverordening instructies projectbesluit en eigen taakinvulling maatwerkregels provincie

Komt neer op…. huidige taakverdeling…. …bijsturing door omgevingsverordening provincie en aparte besluiten Verschillende sturingsstijlen (overlaten, instrueren, overnemen) In combinatie met: regionalisering……

Inhoud en instrumenten 6 kerninstrumenten die huidige bestemmingsplannen, verordeningen, beheerplannen e.d. vervangen. Omgevingsvisie Programma Omgevingsverordening Omgevingsplan Omgevingsvergunning Projectbesluit

Scheiding beleid, normen en besluiten Omgevingsvisie Programma Omgevingsplan gemeente Waterschapsverordening Omgevingsverordening provincie Rijksregels over activiteiten Maatwerkvoorschriften Gelijkwaardigheidsmaatregel Omgevingsvergunning Projectbesluit Experimenten (art. 23.3 Ow) Daarnaast: ondersteunende instrumenten normstelling Concrete besluiten

Omgevingsvisie (art. 3.1/3.2)* Lange termijnvisie (boven- en ondergrond): Hoofdlijnen kwaliteit fysieke leefomgeving Hoofdlijnen ontwikkeling, gebruik, bescherming en behoud van het grondgebied Hoofdzaken van integraal beleid Verplicht: 1 per overheidslaag Gemeenteraad/PS binden zichzelf Doel?

Programma (afdeling 3.2 Ow)* Hoe kom ik van A naar B? Integraal, (multi)sectoraal, gebiedsgericht, termijn bindend voor B&W/GS, controle door gemeenteraad/PS 3 typen: Onverplicht (riolering + eigen keuze) Verplicht bij dreiging overschrijding omgevingswaarde Programmatische aanpak voorgeschreven bij Omgevingsplan, omgevingsverordening of AMVB Doorwerking via andere instrumenten Wijziging verplicht als uit monitoring overschrijding omgevingswaarde volgt.

Omgevingswaarden* = norm voor gewenste staat/kwaliteit (onderdeel) flo in meetbare, berekenbare eenheden of objectieve termen Gemeenteraad in omgevingsplan (art. 2.10 Ow) tenzij rijk, provincie en waterschap andere omgevingswaarden hanteren/voorschrijven. Rechtsgevolgen Plicht tot monitoring Programmaplicht Niet bindend: doorwerking via beoordelingsregels in omgevingsverordening/omgevingsplan

Nodig : beleidscyclus voor kwaliteit FLO

Nodig: monitoren

Omgevingsverordening Bevat: Regels voor activiteiten, omgevingswaarden en bijsturing evenwichtige toedeling van functies aan locaties met bijbehorende regels door gemeenten. met het oog op de doelen van de wet PS, maar delegatie mogelijk!! (art. 2.8 Ow) flexibiliteit inbouwen kan

Provinciale omgevingswaarden Geeft juridische status aan beleidsambitie Geen rijksomgevingswaarde/als AMvB het toelaat t.b.v een eigen provinciaal beleidsdoel Met het oog op de doelen van de wet Alleen als vaststellend orgaan verantwoordelijkheid draagt/bevoegdheden heeft: ‘in de macht hebben’ (art. 21 MvT Wro)

Projectbesluit Ambtshalve besluit rijk, provincie, waterschap Tbv project overheid verantwoordelijk voor oplossen maatschappelijk vraagstuk 1 besluit = alle toestemmingen project = wijziging omgevingsplan, omgevingsvergunning, toestemming andere activiteiten Projecten met publiek en provinciaal of nationaal belang Private initiatieven waarbij privaat initiatief en bereiken van publieke doelen in de flo samenvallen. Maakt overrulen andere bestuursorganen mogelijk (

Omgevingsplan* Verplicht: 1 per gemeente Gemeenteraad of na delegatie B&W voor onderdelen! Inhoud: Regels over: activiteiten modernisering van gebieden en gebouwen uiterlijk gebouwen (welstand) Evenwichtige toedeling van functies aan locaties Eventueel: omgevingswaarden Inclusief: bijbehorende maatregelen en het beheer.

Omgevingsvergunning (hfst. 5)* ‘project’/‘inrichting’/‘onlosmakelijke samenhang’ vervallen Nieuw: ‘afwijkactiviteit’ Vergunningvrij tenzij activiteit is aangewezen als vergunningplichtig in AMvB of omgevingsverordening Strijd met omgevingsplan = weigeringsgrond Aanvrager bepaalt, tenzij wateractiviteit, milieubelastende activiteit en lozingsactiviteit. B&W bevoegd gezag, tenzij bij AMvB anders bepaald Uitbouw Wabo-systeem, maar: geen vergunning van rechtswege!

Verschillen met nu Verbrede reikwijdte: integraal, samenhang Minder kaders Duurzaamheid Streven naar flexibiliteit, globaliteit mogelijk Digitalisering verbeteren Meer systeem Monitoring Dus: sturing vanuit beleid/visie/cyclus!!!

Wanneer geslaagd? (MvT) Als alle actoren in de fysieke leefomgeving.. ..met oog voor elkaars rol en belang… ..zoveel mogelijk in samenspraak … ..tot voorstellen en afwegingen komen… ..over de bescherming en ontwikkeling van de fysieke leefomgeving. Nodig: andere (bestuurlijke en uitvoerings)cultuur, met meer kwaliteit van de uitvoering die door passende wetgeving wordt ondersteund = waarschijnlijk paradigmawisseling

Wat heb je daarvoor nodig?

Wat moet er veranderen? (pag. 21 nota n.a.v. verslag) Van sectoraal samenhangende benadering t.b.v. kwaliteitsopgave of ontwikkeling Van gefragmenteerde overheid en ongelijksoortige wettelijke regelingen heldere wet- en regelgeving adequaat optredende overheid Van ‘blauwdrukdenken’ denken vanuit initiatiefnemer/actoren Van behoud en bescherming actieve aanpak van voortdurend werken aan goede kwaliteit flo: beleidscyclus/monitoren: omgevingswaarden en kwaliteiten moeten gehaald worden.

Niet doen….!!!

Niet doen……

Wel doen….!!!

Keuze van de manager

Management/cultuur Wet = impuls, kan geen paradigmawisseling afdwingen Nodig = wil om met de wet aan de slag te gaan. Managen van onzekerheid Ruimte om te experimenteren Risicomijdend gedrag voorkomen

En wat betekent dit voor u?

Het spook van de wet Nieuwe wijn in nieuwe zakken Hoeveelheid nieuwe regels: waar staat het?? Breuk met jurisprudentie! Begrippen verdwijnen Terugvallen op parlementaire geschiedenis: dat zijn veel pagina’s achteraf te lezen….. Kennisachterstand Ongemak en onzekerheid leidt tot risicomijdend gedrag en niet toepassen nieuwe mogelijkheden.

houding

keuze

Tip Nu al beginnen: Inlezen, kennis opdoen, praten Opdelen in behapbare onderdelen en samenwerken Burgerparticipatie uitproberen Experimenteerruimte en ruimte om fouten te mogen maken claimen. Durf steun te zoeken, durf te zeggen: dat weet ik niet, ik ga het uitzoeken.

Tijdpad 2015: bewustwording, aftrap 2016: verdieping en verbreding 2017: voorbereiding 2018: realisatie en verankering 2019 e.v.: volgen modulaire aanpassingen.

Slot Vragen? vanderschoot-jur.advies@hetnet.nl Rest mij.. … u allen een goede paradigmawisseling toe te wensen!