Welkom Publiekslezing Longaandoeningen 17 november 2016

Voorstellen Greet Vonk Physician Assistant Longgeneeskunde

Programma publiekslezing 19.45 uur Lezing longartsen H. van Straalen en A. Braam ‘Medisch dossier: longaandoeningen’ 20.30 uur Pauze - Informatiemarkt en vraagtafels 20.45 uur Lezing longverpleegkundigen Tina van de Koppel en Theodora Vastenburg ‘Longaandoeningen. Hoe ga ik ermee om?’ 21.00 uur Lezing fysiotherapeut Jan van Poortvliet ‘Bewegen’ 21.15 uur Afsluiting publiekslezing

H.G.M. van Straalen en A.W.E. Braam Longartsen in het Beatrixziekenhuis

COPD Chronic Obstructive Pulmonary Disease Verzamelnaam

COLZ Chronisch Obstructieve Long Ziekte Verzamelnaam

COPD en astma Overeenkomst: Ontstoken luchtwegen met luchtwegvernauwing als gevolg waardoor benauwdheid Verschillen: COPD komt door roken, astma niet Ander soort ontstekingscellen Bij astma vaak allergie Bij astma kan de luchtwegvernauwing sterk wisselen in de tijd en kan de longfunctie helemaal normaal zijn op goede momenten. Bij COPD wordt de longfunctie niet meer normaal (en verslechtert vaak verder) COPD bij > 40 jaar, astma alle leeftijden

COPD en astma

COPD Hoe wordt de diagnose COPD gesteld? klachten roken longfunctie-onderzoek verschillende stadia (van licht naar zeer ernstig) Overlap met emfyseem/ astma Wat gebeurt er in de longen en het lichaam? Behandeling

COPD Chronische ontsteking- progressief- gaat niet meer over Klachten ontstaan door schadelijke stoffen zoals roken (90%) en industrieel verontreinigde lucht (10%) COPD meestal bij mensen ouder dan 40 jaar Eén van de ziektes met hoogste sterfte Aantal patiënten met COPD stijgt nog steeds

Emfyseem ‘Uitgerekte longen’ – ‘ slappe ballon’ Na een uitademing blijft er teveel lucht achter in de longen Bij inspanning wordt dat nog erger  ‘dynamische hyperinflatie’ Longblaasjes kapot Gevolg van roken; soms erfelijk door ontbreken van enzym; soms door beroep Minder oppervlak om zuurstof op te nemen en koolzuur af te geven

COPD / emfyseem

COPD / emfyseem

COPD / emfyseem Het verlies van longblaasjes zorgt voor afname van het O2opnemend en CO2 afgevend vermogen van de long

COPD / emfyseem

COPD / emfyseem

Overlap COPD/ emfyseem/ astma

Diagnose Klachten: hoesten/ slijm opgeven/ piepen/ kortademig (vooral bij inspanning maar soms ook in rust) bij rookvoorgeschiedenis Longfunctie Stadium COPD: gebaseerd op combinatie van de uitademingsstoornis bij de longfunctie-meting en de klachten: stadium I is licht en IV is zeer ernstig

Longfunctie

Longfunctie

Longfunctie

Stadia

Longfalen: zuurstof niet meer erin & koolzuur niet meer eruit

COPD/ emfyseem & elasticiteit

Elasticiteit

Verlies elasticiteit

COPD: niet alleen longen aangedaan Net al paar plaatjes getoond van ontsteking en verlies van steunweefsel. De ontsteking zit niet alleen in de long maar helaas doet het hele lijf mee

COPD: longen & spieren

COPD/ emfyseem Over de ondervoeding straks meer

COPD: longen & spieren & hart

COPD: longen & spieren & hart & botten

COPD: longen & spieren & hart & botten & nog meer

COPD: longen & spieren & hart & botten & nog meer

Dynamische hyperinflatie: ”opgeblazen”

Dynamische hyperinflatie: ”opgeblazen”

Dynamische hyperinflatie: ”opgeblazen”

Dynamische hyperinflatie: ”opgeblazen”

Dynamische hyperinflatie: ”opgeblazen”

Dynamische hyperinflatie: ”opgeblazen” Door het steeds verder “opblazen” van de long en toename van de lucht in de long die er niet meer uit kan: middenrif gaat naar beneden ribben staan in inademingsstand toename gevoel van benauwdheid. Vooral bij inspanning, maar kan ook in rust

Roken = verslavingsziekte COPD & roken Roken = verslavingsziekte verslaving

COPD

COPD

COPD

Behandeling: erger voorkómen Stop roken Dieet Bewegen Medicijnen/ zuurstof

Vragen

Longarts in het Beatrixziekenhuis Slaapapneu syndroom A.W.E. Braam Longarts in het Beatrixziekenhuis

Wat is slaapapneu? Het regelmatig tijdelijk stoppen van de ademhaling tijdens de slaap

Slaapapneu syndroom: OSAS Obstructief - Obstructie of afsluiting in het keel-neus gebied Slaap Ontstaat tijdens slapen Apneu - Optreden van ademstops Syndroom - Combinatie van symptomen

Wat is OSAS? Onderbrekingen van de ademhaling Verstoring van de diepte en de kwaliteit van de slaap Klachten overdag Ademstops (apneu’s) worden meestal niet opgemerkt tijdens de slaap

OSAS, welke klachten? ✓ Vermoeidheid en/of slaperigheid overdag ✓ Snurken ✓ Concentratie stoornissen ✓ Hoofdpijn ‘s ochtends ✓ Vaak plassen ‘s nachts ✓ Wakker worden met het gevoel te stikken ‘s nachts ✓ Partner die het stoppen van de ademhaling ‘s nachts opmerkt

Snurken en OSAS komt samen voor maar is niet hetzelfde Snurken zonder OSAS Snurken met OSAS Patiënt zelf heeft er geen last van dus geen klachten overdag Is niet gevaarlijk voor de patiënt Hinderlijk voor de partner Behandeling is medisch niet noodzakelijk maar kan overwogen worden indien sociaal hinderlijk Naast snurken ook andere klachten overdag Behandeling is nodig afhankelijk van de ernst van de OSAS

Hoe constateer je OSAS?

Hoe constateer je OSAS? Tijdens de nacht meten van: De ademhaling Het zuurstofgehalte De adembewegingen van de borstkas en de buik De beenbewegingen De houding Eventueel extra te meten: De diepte en de kwaliteit van de slaap

Hoe constateer je OSAS?

Hoe constateer je OSAS?

Hoe constateer je OSAS?

Wanneer zijn de resultaten afwijkend? De maat is het gemiddelde aantal ademstops per uur: apnoe- hypopnoe index (AHI). Normaal < 5 uur Licht afwijkend 5 - 15 uur Matig afwijkend 15 - 30 uur Ernstig afwijkend > 30 uur Het aantal ademstops zegt niet alles over de ernst van de klachten; slaperigheid overdag. De zwaarste optie in combinatie geldt!

Waarom OSAS behandelen? Om de klachten overdag te verbeteren Omdat een onbehandeld OSAS op de lange termijn een verhoogde kans geeft op hart- en vaatziekten

Life-style Wat kunt u zelf doen: Overgewicht behandelen/ vermijden Niet roken/ stoppen met roken Houding Zorgen voor algemene maatregelen voor een goede ‘slaap hygiëne’

Goede slaaphygiëne Gaan slapen en opstaan op vaste tijden Comfortabele slaapkamer: Voldoende verduisterd, geen lichtgevende voorwerpen (schermen/ displays) Geluidsarm Aangename temperatuur Koffie en thee alleen gedurende de ochtend Geen alcohol na de middag Niet roken, vooral niet ‘s avonds In de uren voor het slapen gaan beeldschermen vermijden (smartphone, tablet, e-book).

OSAS behandeling

OSAS behandeling MRA UPPP (Uvulo Palato Pharyngo Plastiek) Wat is een ZPP ingreep Een ZZP ingreep is in feite een variant op de UPPP ingreep met als verschil dat bij een ZPP ingreep de keelamandelen al niet meer aanwezig zijn.

OSAS behandeling CPAP Open houden van de luchtwegen continu verhoogde luchtdruk in de luchtwegen Druk wordt toegediend via een masker op de neus, mond of mond en neus Meest effectieve behandeling zeker bij ernstige slaap apnoe (AHI > 30/uur)

OSAS in het Beatrixziekenhuis Verwijzing via huisarts of specialist binnen het ziekenhuis: Bij snurken zonder verdenking op OSAS: Verwijzing naar KNO-arts Deze verricht meestal ook een slaaponderzoek thuis om OSAS uit te sluiten Bij verdenking op OSAS: Verwijzing naar Longarts Bloedonderzoek Op indicatie röntgenonderzoek borstkas, longfunctie. Slaaponderzoek thuis in de meeste gevallen afdoende. Bij twijfel over slaaponderzoek volgt een 2e meer uitgebreid slaaponderzoek in het ziekenhuis ✓ Bij verdenking op OSAS: Verwijzing naar longarts Onderzoeken om evt. andere oorzaken voor moeheid te vinden: bloedonderzoek: schildklierfunctie, bloedarmoede Op indicatie rontgenonderzoek van de borstkas, longfunctie: astma of COPD. Slaaponderzoek: Poliklinisch thuis, in de meeste gevallen afdoende Bij twijfel over slaaponderzoek volgt een 2e meer uitgebreid slaaponderzoek in het ziekenhuis

OSAS in het Beatrixziekenhuis: wie doet wat? (1) Longarts: Beoordeelt samen met longfunctie laboranten slaaponderzoeken om de ernst van het slaap-apneu vast te stellen. Stelt indicatie voor behandeling met CPAP KNO-arts: Beoordeelt de mond en keelholte Voldoende eigen tanden voor ‘snurkbeugel’ (MRA) Uitsluiten structurele afwijkingen Eventueel inspectie onder narcose om te zien waar de apneu optreedt en om in te schatten of een MRA voldoende effectief is

OSAS in het Beatrixziekenhuis: wie doet wat? (2) Kaakchirurg: Beoordeelt de staat van het gebit Laat zo nodig een MRA op maat aanmeten Neuroloog: Beoordeelt samen met de KNF-laboranten het slaapgedeelte van de klinische slaaponderzoeken Behandelt zo nodig restless legs syndroom (rusteloze benen) Denkt mee als moeheid/ slaperigheid niet verklaard wordt door OSAS

OSAS in het Beatrixziekenhuis; wie doet wat? (3) Alle patiënten van het Beatrixziekenhuis worden besproken tijdens het Multidisciplinair overleg (MDO) OSAS

Informatie over slaap apneu www.apneuvereniging.nl

Vragen

Pauze Vraagtafels Informatiemarkt Rivas Leef& (met hulpmiddelen voor longaandoeningen) Informatiecentrum (informatie over o.a. patiëntenverenigingen) Vivisol Expertisecentrum Voeding en Leefstijl Stoppen met roken polikliniek Fysiotherapie / longrevalidatie Medisch maatschappelijk werk Longfonds