Oncologiefysiotherapie Karin van der Burg oncologiefysiotherapeut i.o.

Cijfers over kanker Incidentie 1990: 57.143 Incidentie 2015: 104.988 Sterfte 2014: 43.214 Gecorrigeerd naar vergrijzing en bevolkingsgroei daalt de sterfte Prevalentie 2015: 537.797 1 op 3 mensen krijgt kanker

Soorten kanker Solide tumoren: - benoemd naar het orgaan waarin ontstaan - geclassificeerd naar het weefsel waarin ontstaan * carcinoom, endodermaal weefsel * sarcoom, mesenchymaal weefsel * blastoom, ectodermaal weefsel Hemato-oncologische aandoeningen

Meest voorkomende soorten Borstkanker (vrouwen) en prostaatkanker (mannen) Darmkanker Huidkanker Longkanker Hemato-oncologische aandoeningen

Oncogenese Veranderingen in het DNA Premaligne afwijkingen (reversibel) Maligniteit -> groeit en metastaseert Risicofactoren: vele

Signalen Blijvende heesheid of hoest Slikklachten Schilferende plekjes, wondjes die niet genezen Verdikkingen of knobbels Ongewoon vaginaal bloedverlies Veranderingen in de stoelgang Urinewegproblemen Nieuwe of veranderende moedervlekken

Verdachte moedervlekken

Rode vlaggen Onverklaarbaar gewichtsverlies Nachtzweten ‘Non-mechanic’ pijn Algehele malaise Kanker in de voorgeschiedenis Ook als dit al lang geleden is! → van een aantal tumorsoorten kunnen metastasen zich jaren later openbaren. Wees dus altijd alert.

Behandeling Chirurgie Radiotherapie Chemotherapie Anti-hormonale therapie Immunotherapie Combinatie van bovenstaande Tip: In het programma zorg.nu werd uitgebreid ingegaan op immunotherapie.

Gevolgen chirurgie Litteken -> verminderde mobiliteit, pijn Na longoperaties -> afname van VO2max en hartfalen Na verwijderen van lymfeklieren -> lymfoedeem Verder, afhankelijk van de ingreep -> stoma, neurologische uitval, amputatie, enz.

Gevolgen radiotherapie Vroege gevolgen: irritatie van huid en slijmvliezen Late gevolgen (maanden, jaren later): - stralingsfibrose, ook bijv. van de longen - cardiomyopathie - atrofie van musculatuur, irreversibel Atrofie van musculatuur is geen contra-indicatie voor trainen, het heeft wel effect op het resultaat de training.

Gevolgen chemotherapie Beenmergsuppressie, reversibel Cardiomyopathie, soms jaren later Neuropathieën Verandering lichaamssamenstelling -> afname vetvrije massa Geheugen- en concentratieproblemen

Gevolgen anti-hormonale therapie Afname spiermassa bij mannen Gewichtstoename Overgangsklachten Gewrichtsklachten Osteoporose

Gevolgen immunotherapie Verminderde ejectiefractie, reversibel -> alert zijn op tekenen van hartfalen

Verder Depressie Angst -> signaleren! Bijvoorbeeld m.b.v. Lastmeter en/of CES-D Versnelde veroudering Vermoeidheid - 70-100% - bij 20-40% langdurig

Gevolgen houding- en bewegingapparaat Verminderde spierkracht, met name type II-vezels Verminderd uithoudingsvermogen, tot 50% van de VO2max Verminderde coördinatie Lymfoedeem Verminderde mobiliteit

Voorafgaand aan de behandeling ‘Better in, better out’ Prevalidatie gedurende 4 weken bij darmkanker Aandacht voor leefstijl bij borstkanker

Tijdens de behandeling ‘Houden wat je hebt’: - uithoudingsvermogen - spierkracht - botdichtheid Onderzocht bij mannen met prostaatkanker PACES-onderzoek bij borstkanker: patiënten verdragen de chemotherapie beter Vermindering van gewrichtspijn bij inactieve vrouwen die aromataseremmers gebruiken

Na de behandeling Herstel: - uithoudingsvermogen - spierkracht - functioneren – mobiliteit Combinatie aerobe training/weerstandstraining/functionele training Bij vermoeidheid > 1 jaar: CGT Fysiotherapie: graded activity

Palliatieve fase Van ziektegericht naar symptoomgericht Kan jaren duren Kwaliteit van leven voorop Trainen bij botmetastasen? Kan, maar op geleide van de klachten en de plaatsten van de metastasen ontzien!

Terminale fase Wanneer het overlijden nabij is Comfort voorop Aandacht voor functioneren, bijv. zelfstandig naar het toilet gaan Symptomen: o.a. pijn, benauwdheid, slapeloosheid Interventies: ademhalings- en ontspanningsoefeningen Massage in de terminale fase: geeft vermindering van pijn en verbetering van QOL, evenals eenvoudig aanraken.

Casuïstiek O., status na onderbeenamputatie i.v.m. osteosarcoom, status na longmetastase A., gemetastaseerde borstkanker M., status na AML en stamceltransplantatie, graft- versus-host-ziekte