Documentnr, datum Angst in de palliatieve fase. Marjan de Gruijter, specialist ouderengeneeskunde Zorgspectrum Het Zand, Zandhove, Zwolle

Documentnr, datum

Inleiding Wat is angst? Verschillende vormen. Hoe kun je angst herkennen? (diagnostiek) Wat kun je doen? (beleid)

Documentnr, datum Wat is angst? Angst is in het dagelijkse leven een normale menselijke reactie op dreigend gevaar. Een ongeneeslijke ziekte is een dreigend gevaar dat de basis van je bestaan raakt (existentiele angst).

Documentnr, datum Angst Angst is lenen van ellende. Angst betekent dat je nu lijdt onder iets dat later misschien gebeurt. Mensen zijn alleen bang voor dingen die zouden kunnen gaan gebeuren.

Documentnr, datum Vormen Reactieve angst (‘normale’ angst) –In reactie op dreigend gevaar Angst door een ziekte en/of medicijnen –Als directe consequentie van een ziekte of geneesmiddel Angststoornissen –Psychiatrische ziekte.

Documentnr, datum Reactieve angst Bezorgd, zenuwachtig, bang, gespannen, eng, geschrokken. Invoelbaar Mensen vinden vaak zelf een manier hiermee om te gaan, evt met hulp. Bij reactieve angst vaak groot aanpassingsvermogen. Angst wisselt af met aanvaarding, rust, vreugde.

Documentnr, datum Risicofactoren voor angst Vrouwen vaker angstig dan mannen Jongere patienten Pijn en beperkingen Gebrekkige sociale steun Progressie ziekte

Documentnr, datum Angst door ziekte of medicijnen Lichamelijke oorzaken. Bv delier Plots stoppen met alcohol, nicotine, opiaten. Medicijnen.

Documentnr, datum Angststoornis Angst continu aanwezig Veroorzaakt hoge lijdensdruk Oa: paniekstoornis, PTSS, pleinvrees, sociale fobie Niet vaker in de palliatieve fase dan in gewone bevolking.

Documentnr, datum In de palliatieve fase soms:

Documentnr, datum In de palliatieve fase soms:

Documentnr, datum Diagnostiek Niet altijd makkelijk te herkennen Hulpverlener vindt het logisch dat iemand angstig is Men denkt dat angst in de palliatieve fase toch niet te behandelen is Weinig frequent inschakelen van psycholoog

Documentnr, datum Waar vraag je naar?

Documentnr, datum Vragen naar Ligt de patient ‘s nachts wakker, piekert hij? Wat heeft hij zelf al gedaan, hielp dat? Is de angst ergens op gericht of heel algemeen? Vindt de patient dat hij lijdt aan de angst? Is de angst continu? Wanneer komt de angst opzetten?

Documentnr, datum Meetinstumenten lastmeter HADS Lastmeter

Documentnr, datum Wat zou je kunnen doen?

Documentnr, datum Beleid Informatie geven!! Stimuleer de patient te praten over hoe hij zich voelt. Luisteren en erkenning, herkenning bieden. Benoem de angst en heb begrip voor zijn emoties Benoem dat de gevoelens normaal zijn. Psycholoog en/of GV inschakelen (!!)

Documentnr, datum Medicatie Benzodiazepinen SSRI’s ( antidepressiva met angstdempende werking) Andere middelen bv bij delier.

Documentnr, datum Angst- samenvatting Reactieve (normale) angst komt veel voor. Soms versterkt door de ziekte of medicijnen Vraag naar angst. Schat in waar behoefte aan is: informatie, luisterend oor, (h)erkenning, begrip, ondersteuning.

Documentnr, datum

Bronnen Palliatieve zorg – richtlijnen voor de praktijk. A. de Graeff et al. www. iknl.nl