Voedsel(on)zekerheid in de Sahel 1 Henk Breman; 44 jaar Milieu & Ontwikkeling in Afrika IS, nr. 8, 2007

Actuele & potentiële productie Sahel 2 Ruimte (weiden) Tijd graanopbrengst kg/ha Regio Sahel Azië Sahel Graanopbrengst kg/persoon/jaar

“Land grabbing” ook in de Sahel 3 Wereldwijd > 200 miljoen ha Meest in Afrika Office du Niger: ha

4 Dagblad TROUW

Valletta summit on migration Vrede, stabiliteit & economische ontwikkeling Organiseren legale kanalen Versterken bescherming migranten en asielzoekers Aanpakken mensen smokkelaars Verbeteren terugsturen

Ontwikkelingssamenwerking Mali “ By investing in young people, they will have a brighter future and we will reduce the chances of them falling victim to smugglers or extremists ” 6 Volkskrant/ANP

Kunstmest effectiever dan irrigeren 7 Natuurlijke weide in Malinese Sahel

Verspreiding akkerbouw & pastorale veehouderij in West Afrika 8 Veehouderij Overgangsgebied Akkerbouwers

Bevolkingsgroei en de strijd tussen akkerbouwers & veehouders Offer Kaïn & Abel 9 Kaïn dood Abel

Drenthe (midden 19 e eeuw) Burkina Faso (begin 21 e eeuw) Akkers (%)10 -> 20*5 -> 30* Vee (koe/km 2 ) 30 -> 80*10 -> 40* Personen/km Graan t/ha1,30,8 kg/persoon Les van de Drentse es * Verwoestijning groeiend probleem

Waterbeschikbaarheid in relatie tot regenval en bodemeigenschappen Sahara Noord Sahel Zuid Sahel Savanne

Radio Boko Haram: 12 « Maak van de hele Sahel een kalifaat! »

PAHA: Programme d’Aménagements Hydrauliques Agricoles 13 Van naar ha geïrrigeerd land

Effectiviteit irrigatie in sub-Sahara Afrika? Voedselonzekerheid Areaal onder irrigatie (%) Aantal landen Matig43 Ernstig16 Alarmerend513 Extreem alarmerend24 14

Kunstmest in context geïntegreerd bodemvruchtbaarheid beheer 15 2 t/ha Ook effectief bij droogte 0 t/ha

Onderscheid meteorologische droogte en bodemarmoede droogte 16

Ontwikkeling regenafhankelijke en geïrrigeerde akkerbouw in sub-Sahara Afrika Regenafhankelijke akkerbouw Geïrrigeerde akkerbouw Areaal; nu & potentieel 150 – 280 x 10 6 ha 6 – 40 x 10 6 ha Ontwikkelingskosten750 $/ha4000 – 8000 $/ha Graanopbrengst5 – 7 t/ha< 10 t/ha Investeringen

Duurzame landbouw: biologische landbouw x kunstmestgebruik 18 Gangbare boerin: “Toe nou, gebruik het nou!” Biologische boer: “Maar ik heb toch mijn principes?”

Agendapunten WLO & NVTL? SuggestieDoelgroep Wanneer & waar bodem en niet regenval productiebepalend? Politici & journalisten Waar irrigatie noodzakelijk kwaad?Politici Welke landschappen opofferen voor voeden mensen elders? Politici & natuurbeschermers 19

Aan rafelranden van de stad en in de buitenwijken smeult het al – luister, het is de wind niet, blijf niet doof en blind, het zijn miljoenen naderende voeten, aanschuifelend tot een storm die weinig overeind zal laten staan Elly de Waard: Dank u