OMGANG MET MEETGASKOELERS BIJ DE METING VAN NO 2 EN SO 2 IN VOCHTIG AFGAS: EERSTE RESULTATEN

INHOUD Kadering Doelstelling Geselecteerde koeler Testprogramma Resultaten Vragenlijst meetgaskoelers

KADERING VITO »Is het referentielaboratorium van het Vlaamse Gewest o.a. voor de disciplines water, lucht en bodem »Voert jaarlijks bepaalde taken uit in opdracht van de Vlaamse overheid waaronder:  Adviesverlening i.v.m. erkenningen en controle op de toepassing van ISO (aangekondigde en onaangekondigde audits);  Organisatie van ringtesten om de kwaliteit van de dienstverlening van de erkende labo’s te bewaken en te bevorderen;  Methode-ontwikkeling en validatie;  Het ter beschikking stellen van analysemethoden en compendia: “Compendium voor de monsterneming en analyse van lucht (LUC)”: erkenningen-lucht; 3

KADERING Referentietaak die over 2 jaren loopt ( ) 2016: »Vastleggen en afbakenen van de set van bepalende parameters die de koelerperformantie naar NO 2 en SO 2 verliezen toe beïnvloeden; »Testprogramma opzetten vanuit deze parameterset ; »Metingen uitvoeren gebruik makend van de generatie- infrastructuur en de meetfaciliteiten van het referentielaboratorium op 1 koeler beschikbaar in het referentielaboratorium; 4

KADERING 2017: »Inventarisatie van de door de erkende labo’s gebruikte koelers (vragenlijst reeds in 2016 uitgestuurd; deadline eind september); »Selectie hieruit van 3 à 4 frequent voorkomende koelers; »Verwerven van deze koelers voor de duur van de proeven (reeds aanwezig in het referentielabo, huren of aankopen bij leverancier, …) »Metingen uitvoeren gebruik makend van de generatie- infrastructuur en de meetfaciliteiten van het referentielaboratorium op deze set van verworven koelers »Rapportering van de resultaten en bevindingen met opgave van richtlijnen voor het effectief gebruik van meetgaskoelers »Eventueel een voorstel uitwerken voor bijsturing van de jaarlijkse ringtest anorganische parameters in afgassen 5

DOELSTELLING NO 2 - en SO 2 -verliezen in meetgaskoelers in kaart brengen in functie van een aantal bepalende parameters: »Watergehalte in het meetgas; »Gasdebiet doorheen de koeler; »NO 2 - en SO 2 -concentraties in het meetgas; »Andere componenten in het meetgas met een aanzurend effect op het condensaat in de koeler; »Gastemperatuur aan de ingang van de koeler; »Materiaal binnenwerk koeler; »Omgevingstemperatuur 6

GESELECTEERDE KOELER Peltier koeler geïntegreerd in een draagbaar gasconditionerings- en monsternemingssysteem M & C PSS-5/3 beschikbaar in het referentielaboratorium 7

GESELECTEERDE KOELER Technische gegevens gasconditionerings- en monsternemingssysteem 8 Parameter Dauwpunt aan uitgang koeler+5°C Gasinlaat temperatuurMaximum 80°C** Gasdebiet Max. 350 Nl/h** ( ≃ 5,8 Nl/min) Debietsmeter type FM Nl/h Omgevingstemperatuur+5°C tot 40°C** Bewaartemperatuur-25°C tot +65°C Druk0,7 bar tot 1,4 bar abs.* Totaal koelvermogenMax. 90 kJ/h Aantal gasinlaten1 Aantal gasuitlaten1 Materiaal van de delen die in contact komen met het medium Roestvrij staal, glas, PPH, PVC, PVDF, PTFE, Novopreen® Klaar voor werkingOngeveer 10 minuten Stroomverbruik230V 50 Hz ± 10% of 115V 60Hz ± 10% * standaard ** maximum waarden in de technische gegevens bij een totaal koelvermogen bij 25°C

TESTPROGRAMMA 1.Capaciteit van de koeler »i.f.v. het watergehalte en het gasdebiet doorheen de koeler 2.Koelerperformantie naar SO 2 - en NO 2 -verliezen »SO 2 -verliezen i.f.v. water en debiet »SO 2 -verliezen i.f.v. water en SO 2 -concentratie »NO 2 -verliezen i.f.v. water en debiet »NO 2 -verliezen i.f.v. water en NO 2 -concentratie »NO 2 - en SO 2 -verliezen i.f.v. water, NO 2 -/SO 2 -concentraties en CO 2 9 Watergehalte van de aangeboden gasstroom (%) Temperatuur gas aan ingang (°C) van de koeler Gasdebiet (l/min) doorheen de koeler Insteltemperatuur koeler (°C) ≃ ,5 ≃ ,5 ≃ ,5 ≃ ,5

TESTPROGRAMMA 3.Reproduceerbaarheid NO 2 /SO 2 verliezen bij verschillende watergehaltes en concentraties 10 Gasdebiet doorheen koeler l/min t gas ingang koeler °C % H 2 O van de aangeboden gasstroom Concentraties in de gasstroom naar de koeler ppm SO 2 ppm NO 2 % CO ≃ 10 ≃ 100 ≃ 50 0

TESTPROGRAMMA 11

RESULTATEN 1.Capaciteit van de koeler (ingesteld op 3,5°C) 12

RESULTATEN Bij een gasdebiet van 1 l/min blijft het dauwpunt na de koeler steeds beneden de bovengrens van 7°C, maar debiet doorheen de koeler ligt in de praktijk hoger Bij een gasdebiet van 2 l/min blijft het gemeten dauwpunt beneden de toegelaten bovengrens van 7°C tot ongeveer 30% water in het meetgas Bij een gasdebiet van 3 l/min idem tot ongeveer 20% water in het meetgas Bij een gasdebiet van 5 l/min idem tot ongeveer 8% water in het meetgas De temperatuuruitlezing van de koeler bleek niet steeds overeen te komen met het werkelijk dauwpunt aan de uitgang van de koeler: bij hogere vochtgehaltes werden soms verschillen tot 5°C vastgesteld! »Temperatuuruitlezing op display biedt dus geen garantie dat het dauwpunt binnen (4 ± 3)°C ligt 13

RESULTATEN 2.Koelerperformantie naar SO 2 - en NO 2 -verliezen »SO 2 -verliezen i.f.v. water en debiet doorheen de koeler 14

RESULTATEN 2.Koelerperformantie naar SO 2 - en NO 2 -verliezen »SO 2 -verliezen i.f.v. water en debiet doorheen de koeler 15

RESULTATEN De absolute en procentuele verliezen aan SO 2 in de koeler nemen toe bij een toenemend watergehalte in de gasstroom De absolute en procentuele verliezen aan SO 2 in de koeler zijn groter bij een lager debiet doorheen de koeler (langere contacttijd tussen het meetgas en condensaat in de koeler) 16

RESULTATEN 2.Koelerperformantie naar SO 2 - en NO 2 -verliezen »SO 2 -verliezen i.f.v. water en de SO 2 -concentratie 17

RESULTATEN 2.Koelerperformantie naar SO 2 - en NO 2 -verliezen »SO 2 -verliezen i.f.v. water en de SO 2 -concentratie 18

RESULTATEN De absolute en procentuele verliezen aan SO 2 in de koeler nemen toe bij een toenemend watergehalte in de gasstroom Bij eenzelfde watergehalte stijgen de absolute verliezen aan SO 2 in de koeler bij een toenemende SO 2 -concentratie Bij eenzelfde watergehalte dalen de relatieve verliezen aan SO 2 in de koeler bij een toenemende SO 2 -concentratie 19

RESULTATEN 2.Koelerperformantie naar SO 2 - en NO 2 -verliezen »NO 2 -verliezen i.f.v. water en debiet doorheen de koeler 20

RESULTATEN 2.Koelerperformantie naar SO 2 - en NO 2 -verliezen »NO 2 -verliezen i.f.v. water en debiet doorheen de koeler 21

RESULTATEN De absolute en procentuele verliezen aan NO 2 in de koeler zijn onafhankelijk van het watergehalte in de gasstroom De absolute en procentuele verliezen aan NO 2 in de koeler zijn groter bij een lager debiet doorheen de koeler (langere contacttijd tussen het meetgas en condensaat in de koeler) 22

RESULTATEN 2.Koelerperformantie naar SO 2 - en NO 2 -verliezen »NO 2 -verliezen i.f.v. water en de NO 2 -concentratie 23

RESULTATEN 2.Koelerperformantie naar SO 2 - en NO 2 -verliezen »NO 2 -verliezen i.f.v. water en de NO 2 -concentratie 24

RESULTATEN De absolute en relatieve verliezen aan NO 2 in de koeler stijgen bij een toenemende NO 2 -concentratie De procentuele en absolute verliezen van NO 2 in de koeler zijn onafhankelijk van het watergehalte van de aangeboden gasstroom De NO 2 -verliezen in de koeler zijn enkel afhankelijk van de NO 2 - concentratie in de gasstroom en niet van het watergehalte in de gasstroom 25

RESULTATEN 2.Koelerperformantie naar SO 2 - en NO 2 -verliezen »NO 2 /SO 2 verliezen bij gemiddelde NO 2 /SO 2 concentraties i.f.v. CO 2 en verschillende watergehaltes bij 3 l/min 26

RESULTATEN 2.Koelerperformantie naar SO 2 - en NO 2 -verliezen »NO 2 /SO 2 verliezen bij gemiddelde NO 2 /SO 2 concentraties i.f.v. CO 2 en verschillende watergehaltes bij 3 l/min 27

RESULTATEN CO 2 heeft geen invloed op de NO 2 - en SO 2 -verliezen in de koeler De NO 2 en SO 2 verliezen bij een meetgas waar beide componenten samen of apart aanwezig zijn, zijn vergelijkbaar bij vergelijkbare condities 28

RESULTATEN 3.Reproduceerbaarheid NO 2 /SO 2 verliezen bij verschillende watergehaltes en concentraties De spreidingen op de gemiddeld gemeten absolute en relatieve NO 2 - en SO 2 -verliezen bij het herhaaldelijk aanbieden van eenzelfde gasstroom met gemiddelde NO 2 /SO 2 concentraties en een gemiddelde waterconcentratie zijn zeer klein (<3%) 29

VRAGENLIJST MEETGASKOELERS 30

VRAGENLIJST MEETGASKOELERS 31

VRAGENLIJST MEETGASKOELERS 32

VRAGENLIJST MEETGASKOELERS 33

VRAGEN? 34