Duurzame Nieuwe teeltsystemen Vollegrondsgroenten Het ‘hoe’ en ‘waarom’ in beeld voor gebracht voor het onderwijs !

Opzet presentatie Wat zijn nieuwe teeltsystemen? Waarom nieuwe teeltsystemen in buitenteelt groenten ? Welke nieuwe systemen & gewassen in onderzoek en in praktijk?

Voorbeelden nieuwe teeltsystemen Teelt de grond uit- sla Teelt de grond uit-prei Niet kerende grondbewerking vs Ploegen

Wat verstaan we onder ‘nieuw’ teeltsysteem? Een teeltwijze die anders is dan gangbaar in de praktijk. Verandering is soms klein, bijv. : hogere plantgetal/ha bij prei of fertigatiebemesting bij prei 40*10 cm= pl/hain plaats van volvelds bemesting

‘Nieuw’ teeltsysteem -Verandering is soms zeer groot, radicaal anders, zoals -Teelt de grond uit. -Niet Kerende Grondbewerking (niet ploegen) - Vaste Rijpaden Deze presentatie richt zich op grote veranderingen bij vollegrondsgroente teeltsystemen.

3 grote teeltsysteem veranderingen! Teelt de grond uit. Vaste rijpaden Niet kerende grondbewerking

Waarom nieuwe teeltsystemen ?? (1) Wie willen dat ?? Algemene wensen: - minder emissie van mineralen en minder residu (gbm’s) - meer zekerheid in productie en kwaliteit. - betere leverzekerheid - minder Broeikasgas-uitstoot Diverse redenen: sector waterschap/provincie overheid consument afnemers

Waarom nieuwe teeltsystemen ?? (2) Wie willen dat ?? Specifieke groepen Wens tot: - Structuurbehoud Bodem (telers) - Natuurlijke teeltwijzen (telers + consument) - Efficiënte benutting eigen reststoffen (Biol.-telers) - Behoud Organisch Stof in Bodem (telers) - Minder “footprints” (telers + consument)

Teelt de grond uit: onderzocht in 5 sectoren Vollegrondsgroenten: (bladgewassen, aardbei, kool en prei) Boomteelt Bloembollen (lelie en hyacint) Fruit: blauwe bes & appel Zomerbloemen en vaste planten

Systeem-typen >Teelt de grond uit Teelt op water Drijvend Dunne waterlaag Diverse systemen Teelt op substraat Potten Goten/sleuven Substraatbed Substraatmat Afdichten ondergrond

Teelt op water Bladgewassen Teeltwijze/uitvoering in: grote bassin (vijver) op: platen planten: op perspot in houder planten zetten> voorkant vijver oogsten :achterkant vijver/ in schuur

Bladgewassen op water: voordelen Voordelen voor teler Snellere en hogere productie Meer teelten per jaar Betere teeltplanning Minder arbeid nodig Maatschappelijk voordelen Schoon en gezond product Minder uitspoeling mineralen Minder residu van gewasbeschermingsmiddelen in milieu Minder lokaal landbouwverkeer

Bladgewassen op water nadelen: Nadelen voor teler Grote kapitaalinvestering, Kostprijs gelijk of hoger, Markt/afnemer ziet voordelen nog onvoldoende, Water is een ander groeimedium dan grond> >>> kans op andere ziekten. Maatschappelijke Nadelen Meer energiegebruik, Meer Broeikasgas-emissie voor aanschaf.

Bladgewassen op water Huidige toepassing in de praktijk 1 bedrijf met teelt diverse kleine slasoorten Meerdere bedrijven met proefteelten met -IJsbergsla -Kropsla -Paksoi/broccoli

Bladgewassen op water Uitdagingen Voor de teler Teelt beter beheersen: -Ziektedruk -Planning Afnemers overtuigen van de voordelen product Tdgu Voor de toeleveringsbedrijven: - Teeltsysteem met lagere energiekosten. -Geschikte rassen voor waterteelt -Opkweek Plantmateriaal geteeld op water Voor overheid - Goede ruimtelijke ordening

Teelt op water Prei Teeltwijze/uitvoering in: grote bassin (vijver) op: drijvende platen Losse planten: in buisjes planten zetten> voorkant vijver Oogsten: achterkant vijver/in de schuur

Prei op water: voordelen Voordelen voor teler Snellere en hogere productie, Meer teelten/jaar, Betere teeltplanning en altijd te oogsten Minder arbeid nodig Maatschappelijk voordelen Schoon, zandvrij en gezond product Minder uitspoeling mineralen Minder residu van gewasbeschermingsmiddelen in milieu Minder lokaal landbouwverkeer

Schoon product, betere beheersing ziekten en plagen

Prei op water nadelen: Nadelen voor teler Grote kapitaalinvestering, Kostprijs hoger, Markt/afnemer ziet voordelen nog onvoldoende, Water is een ander groeimedium dan grond> >>> kans op andere ziekten. Maatschappelijke Nadelen Meer energiegebruik, Meer Broeikasgas-emissie voor aanleg.

Prei op water Uitdagingen Voor de teler Teelt beter beheersen: -Ziektedruk geelstreepvirus - Planning teelt optimaliseren Afnemers overtuigen van de voordelen van niche-product zandloze jonge prei Voor de toeleveringsbedrijven: -Goed teeltsysteem tegen lagere kosten. -Oplossing neerslagoverschot -Geschikte rassen voor waterteelt -Opkweek Plantmateriaal geteeld op water Voor overheid - Goede ruimtelijke ordening

Prei op water Huidige toepassing in de praktijk 1 praktijk bedrijf in Zeeland met regionale afzet in kleinverpakking

Teelt de grond uit (Tdgu) Aardbei Veel teelt op stellingen Teeltsituatie anno Aardbei wordt al veel ‘uit de grond’ geteeld. -Vooral stellingteelt in veen/kokos -Watersysteem: dripfertigatie (watergift met mest) -Planten in veenbaal of pot met veen/kokos -Overbodig water + mineralen wordt weinig hergebruikt -Mineralen verlies en opeenhoping in grond en water. - Hergebruik is inmiddels verplicht.

Opvang gietwater Activiteitenbesluit Landbouw. Overtollige drain en/of gietwater moet worden opgevangen en hergebruikt. Per 1 januari 2013 wordt strenger gecontroleerd op de naleving. Hergebruik in bijv. grasland, maïs, prei of fruitteelt is het eenvoudigst en goedkoopst. Bij hergebruik in de aardbeienteelt is ontsmetten zinvol om kans op ziekteverspreiding te voorkomen. Ontsmettingsmethoden voor teelt op water onderzocht Teelt de grond uit (Tdgu) Aardbei

Teelt de grond uit (Tdgu) Aardbei teelt op water Onderzoek stellingteelt op water met recirculatie PPO Vredepeel Teeltwijze/uitvoering -Nu : op stellingteelt in veen/kokos -Naar: stellingteelt in watergoten - Watersysteem: NFT (Nutriënt Film Techniek) = dunne stroom voedingsoplossing -Losse planten op de goot -Recirculatie van water + meststoffen -Ontsmetting water nodig

Aardbei teelt op water Langzame Zandfilter Ontsmettingsmethoden bij recirculatie Onderzoek + praktijk wijzen uit dat deze methoden goed werken Moerasfilter Lage druk UV-ontsmetter

Voordelen Aardbei stellingteelt op water met recirculatie versus stellingteelt in veen/kokos Voordelen voor teler Minder kosten veen/kokos, Minder watergebruik Minder meeststof gebruik Maatschappelijk voordelen Minder gebruik van veen (eindige grondstof) Minder uitspoeling van mineralen

Nadelen Aardbei stellingteelt op water met recirculatie: versus stellingteelt in veen/kokos Nadelen voor Teler Grote kapitaalinvestering, Hogere kostprijs Water >>>> kans op ziektenverspreiding >> >>> ontsmettingsmethode nodig Maatschappelijke Nadelen Meer energiegebruik, Meer Broeikasgas-emissie voor aanleg.

Teelt de grond uit- Aardbeiteelt op water Uitdaging Voor de teler Hergebruik water regelen of... een Recirculatiesysteem aanleggen dan... een goede Ontsmettingsmethode tegen Ziektedruk aanleggen

Systeem Niet Kerende Grondbewerking (NKG) Basisgedachte: met de voordelen van NKG inspelen op klimaatverandering ! Potentiële Teeltvoordelen (1) Verbeterde bodemstructuur op termijn Langer nut groenbemester Meer draagvermogen grond Versnelde waterinfiltratie Koolstofopslag in de bodem Lager dieselgebruik Verminderde emissie van broeikasgassen(BKG) door minder dieselgebruik! Niet Kerende Grondbewerking (NKG) en standaard ploegen. Weerstand meting Meting BKG -emissie

Potentiële Teeltvoordelen NKG (2) · Bevordering bodemleven (biodiversiteit) · Hogere benutting van nutriënten · Betere ziektewerendheid van de bodem · Hogere en/of stabielere gewasopbrengsten · Lagere kosten

Nadelen NKG in de eerste jaren: Onkruiddruk Ziekten en plagendruk Eerste jaren: opbrengst Bemesting, organische stof en groenbemester anders inwerken! Verandering bodemstructuur kost tijd (5-7 jaar?) Aanpassen bedrijfssysteem: Mechanisatie en management is nu ingericht op ploegen

Minder verstoring bodemlevenWormgangen blijven intact Zo ook de diepere mollengangen voor goede afwatering

Onderzoek: Grondbewerkingen in Project BASIS Bewerkingsprofiel 0 8 cm 20 cm 25 cm Tussenvor m Minimaal Ploegen P

Vruchtwisseling in BASIS Belangrijke gewassen voor de regio Flevoland Diverse typen – Akkerbouw-, groenten- en voedergewassen – Maai- en rooivruchten Volledige vruchtwisseling; Maximale inzet groenbemesters (verantwoord) aardappel suikerbiet wintertarwe zaaiuien Gang baar BIO Aardappel grasklaverwitte kool z.tarwe C peen z.tarwe/ veldboon

Onderzoek op kleigrond wordt voortgezet ! - Voortgang + Resultaten te volgen op: website: beterbodembeheer.nl - Er is ook een Praktijknetwerk NKG: Verder info in: Nederlands Belgische brochure over praktijkervaringenNKG: rende_grondbewerking.pdf

Vaste rijpaden systeem Principe: Alle teeltwerkzaamheden in het land vanaf vaste rijpaden uitvoeren. Meest gebruikte spoorbreedten: 3.15 m = werkbreedte 3 m. 2 benaderingen: Vaste rijpaden tijdens de teelt van zaai tot oogst. Komt het meeste veel voor Vaste rijpaden jaar rond Nog erg weinig, weinig geschikte machines Trekker op 3,15 m. spoorbreedte Aardappels rooien en afvoeren op 3.15m spoor

Voorbeeld: Principe van vaste rijpadensysteem 3,15 m 6,30 m 30 cm brede rupsen RTK-DGPS positiebepaling

Rijafstanden en ruimte voor de 'banden' in rijpadenteelt op 3,15 m ,8

Systeem Vaste Rijpaden Voordelen -Minder structuurbederf -Hoger opbrengst bij structuurgevoelige gewassen -Hogere saldo’s vooral op het Biologische bedrijf.

Automatische besturing RTK GPS Voor goede uitvoering rijpadensysteem is RTK GPS fantastisch: -Systeem garandeert een grote precisie (tot 2-3 cm) >>>: -Minimaal verloop rijpaden. -Exact uitvoeren teeltmaatregelen zoals schoffelen - Rijpaden jaarlijks weer op dezelfde plek

Systeem Vaste Rijpaden Trekkers en machines moeten worden omgebouwd Nadelen o Ombouw machinepark op nieuwe spoorbreedte o Nieuwe machine duurder dan standaard. o Kosten RTK GPS o Ploegen en deels oogsten nog volvelds.

Verdere informatie: paden/Pages/default.aspx Onder zoektermen: vaste rijpaden you tube op google zijn enkele videofilmpjes van praktijkbedrijven te bekijken. Systeem Vaste Rijpaden