Naar een kosteneffectief en fair woonbeleid Reflecties bij de studie en het framework Bernard Hubeau UA - Voorzitter Vlaamse Woonraad Vlaams Parlement, Brussel Dinsdag 21 juni 2016

Inhoud presentatie De studie en het framework Mogelijkheden en perspectieven beleid Enkele bedenkingen

De studie en het framework HET FRAMEWORK

Studie kent sterktes en vermijdt valkuilen Aandacht voor zwakkere groepen / social protection met het welvaartsmodel als referentiekader Bruikbare en goede inventaris indicatoren Benadrukt onderbelichte dimensies zoals informatiekloof Uniek literatuuroverzicht

Framework leidt tot een stapsgewijze bevraging Wat is het probleem? Wat zijn de mogelijke oorzaken? Welke mogelijke instrumenten kunnen worden toegepast om het probleem te remediëren? Welke instrument is het meest kosteneffectief?

Framework leidt tot een zoekende bevraging Antwoorden op vragen kunnen verschillend zijn Afwegen van de verschillende antwoorden en standpunten o.b.v. objectieve informatie Beoordelen van diverse instrumenten i.f.v. de aanpak van het voorgelegde probleem (cf. RIA) Gericht zoeken naar een kosteneffectief instrument waarbij baten en kosten in overweging worden genomen

Voorbeeld toegang woonmarkt Probleem: wie heeft ‘bemoeilijkte’ toegang? Wat zijn mogelijke oorzaken hiervan? Welke instrumenten kunnen worden ingezet? Wat zijn baten en kosten van de vooropgestelde instrumenten (voor betrokkenen, impact op woonmarkt,…) Bevraging moet leiden naar adequate keuze van instrument om toegangsprobleem aan te pakken, en dit op diverse vlakken

Mogelijkheden en perspectieven beleid MOGELIJKHEDEN EN PERSPECTIEVEN BELEID

Reflecteren Via het framework wordt in de beleidscyclus een grondige reflectie ingebouwd over het probleem en de oplossing Het probleem wordt scherp gesteld Oorzaken worden geduid Pro en con worden benoemd Instrumenten worden afgewogen naar oplossend vermogen

Objectiveren Via het framework worden in de beleidscyclus objectieve gegevens gehanteerd om het probleem te duiden en oplossingen voor te stellen De analyse wordt onderbouwd met objectieve gegevens (onderzoek en gegevens vormen een goede basis om tot voorstellen te komen – ook buitenlandse voorbeelden) Kosten baten analyse instrument Let wel: empirische gegeven zijn noodzakelijk maar zijn niet steeds voorhanden (cf. studie)

Overstijgen vooroordelen of common sense Het framework laat toe de voor waar aangenomen evidenties in vraag te stellen De doorgedreven bevraging en objectivering doorbreekt de evidenties of vooroordelen De benadering roept nieuwe vragen op en kan verrijkend werken (‘sociological imagination’) Nadenken over ‘eigen normatief kader’

Vanuit scenario-denken gericht kiezen Via het framework kan een kosteneffectief instrument naar voor worden geschoven Alle standpunten en scenario’s worden in het proces afgewogen (vat de brede discussie) Gerichte keuzes kunnen op verschillende niveaus doorwerken (ondersteuning individu of woonmarkt, structureel maatschappelijke aanpak…) Voorbeeld: kosteneffectiviteit van preventie uithuiszetting

Transparantie Via het framework worden de motieven en de gronden van het beleid zichtbaar De motieven die aan de grondslag liggen worden uitgeklaard Het wordt duidelijk waarom een instrument de voorkeur geniet en waarom een ander niet De beleidskeuze wordt hierdoor helder Expliciteren ‘eigen normatief kader’

Bruikbaarheid Het framework laat toe een gefundeerd beleid uit te werken Aanpak is een ‘verbeterde’ RIA De keuze wordt doordacht: objectief, transparant en gericht Voor adviesverlening (Vlaamse Woonraad) is het framework Een methode om de ideologische verschillen te overstijgen o.b.v. objectieve informatie Standpunten worden meer onderbouwd

Enkele bedenkingen

Effectivity but … Kosteneffectiviteit = link tussen ‘inputs’ (middelen) en ‘outcomes’ (resultaten) Zowel bij inputzijde als bij resultaten nagaan financiële en niet-financiële kosten/opbrengsten Studie en framework houden hier rekening mee, maar risico dat aandacht zich vooral toespitst op ‘eenvoudig’ te bepalen ‘zichtbare, financiële’ kosten en resultaten Bv. zichtbare kost: budget sociale huisvesting; ‘onzichtbare’ kost van slechte woningkwaliteit  negatieve impact op gezondheid – kosten gezondheidszorg enz.

Effectivity but … Kosteneffectiviteit = link tussen ‘inputs’ (middelen) en ‘outcomes’ (resultaten) Steeds ook rekening houden met minder eenvoudig te ‘monetariseren’ aspecten: baten basisrecht, equity en fairness…. Vergt een brede discussie en reikwijdte – wat niet evident is In Vlaanderen is er bovendien geen / weinig traditie van maatschappelijke kosten- batenanalyse in het sociale domein (bv. woonbeleid i.t.t. milieubeleid…) Nood aan mentaliteitswijziging m.b.t. beleidsproces

Effectivity but … Vooropstellen concrete doelen is van belang (bv. verbeterde woningkwaliteit), maar evenzeer nastreven van ‘minder concrete’ doelen zoals ‘equity’ en ‘fairness’ equity’ en ‘fairness’ worden aangestuurd door mens en maatschappijbeeld Dergelijke doelen houden bijgevolg een ‘keuze’ in die divers kan worden ingevuld Dergelijke doelen allicht moeilijker uit te drukken in financiële termen en moeilijker te beoordelen

Effectivity but … Naar een referentiekader om doelstellingen van het woonbeleid te formuleren (en te beoordelen) Het framework beoogt een verantwoorde keuze van instrument binnen vooropgesteld doel hoe kunnen de doelen zelf worden geordend en/of beoordeeld? Moet referentiekader worden opgesteld om prioriteiten in doelen te bekomen? Kan woonbeleidsplan hierin leidend werken? Quid doelstellingen belendende beleidsvelden (o.a. energie, welzijn…)?

Effectivity but … Doelen woonbeleid moeten samen kunnen sporen met een maatschappelijk project waarbij uitsluiting van basisrechten en basisvoorzieningen moet worden voorkomen Rechtenbenadering blijft aangewezen, ook op vlak van wonen Social protection en de welvaarstaat vormen een waardevol referentiekader. Evolutie? Blijven de solidariteitsmechanismen overeind? Hoe kan samenleving inspelen op wijzigende situaties en context?

Dank voor uw aandacht