Dollar en Nederlandse economie CPB jan 2007 Betalingsbalansen wereldwijd, de dollar en de Nederlandse economie Klankbordsessie ter voorbereiding van het speciale onderwerp in het Centraal Economisch Plan 2007 Wim Suyker en Jan Lemmen (CPB) Scheveningen woensdag 31 januari 2007

Dollar en Nederlandse economie CPB jan 2007 Inhoud introductie 1.Geen h-woord maar toch beleidsrelevant? 2.Stylised facts betalingsbalansen en $. 3.De mainstream analyse 4.Snijdt de kritiek op deze analyse hout? 5.Intermezzo: Nederland en Amerikaanse economie 6.Wat zeggen financiële markten over de dollar in de komende jaren? 7.Vooruitblik 8.Slotopmerkingen.

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Beleidsrelevant? NL groot belang voorkomen van lagere groei wereldhandel door onevenwichtige betalingsbalansen. NL kan hieraan kleine bijdrage leveren in IMF-verband. Belangrijker: Eurogroep-discussie en besluitvorming (valutabeleid, monetair beleid). Binnenlands macro-economisch beleid vereist inzicht risico’s. Internationaal groot risico: wisselkoersen & betalingsbalansposities. PM: Nederland grootste overschot lopende rekening van OESO-landen na Duitsland, Japan en Noorwegen.

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Stylised facts betalingsbalansen Saldi lopende rekeningen, 2006, in mld dollars Verenigde Staten-850 Olieproducerende landen500 China180 Japan180 Aziatische nieuwe industrielanden80

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Stylised facts betalingsbalansen Saldi lopende rekeningen, 2006, in mld dollars Verenigde Staten-850 Olieproducerende landen500 China180 Japan180 Aziatische nieuwe industrielanden80 Eurogebied-40 Duitsland100 Nederland50 Spanje-100

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Stylised facts betalingsbalansen Tekort recent zeer sterk opgelopen... tot historisch record en internationaal record

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Stylised facts betalingsbalansen Geen netto bijdrage van aandelen!! Aandeel centrale banken onderschat. Forse verschillen per jaar.

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Stylised facts $

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Stylised facts $

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Stylised facts $ Periodes van forse dollardepreciaties jan-73mrt-85feb-02 % mutatie $ t.o.v.okt-78apr-88dec-06 Euro (D-mark)  Yen  Renminbi  Belangrijkste valuta  Alle valuta (reëel) 

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Mainstream analyse van $ en betalingsbalansen Centraal in analyse: portefeuille-theorie (financiële activa imperfecte substituten). Groter aandeel van een activa vereist een hoger rendement (op termijn en ceteris paribus). Elasticiteitenbenadering handelsbalans (Keynesiaanse blik / Mundell-Fleming model). Onderscheid tradables non-tradables (imperfecte substitutie goederen). Relevant: relatie lopende rekening en nationale netto besparingen. Extern evenwicht vereist intern evenwicht. Hoofdconclusie analyse: huidige stijging van Amerikaanse buitenlandse schuld en toenemend aandeel Amerikaanse beleggingen in buitenlandse portefeuilles is onhoudbaar.

Dollar en Nederlandse economie CPB jan 2007 Wat betekent onhoudbaar?

Dollar en Nederlandse economie CPB jan 2007 Onhoudbaar betekent niet noodzakelijkerwijs een crash...

Dollar en Nederlandse economie CPB jan maar wel een substantiële aanpassing in situatie (= zachte/harde landing )

Dollar en Nederlandse economie CPB jan 2007 Houdbare schuld en houdbaar tekort lopende rekening LR = {g/(1+g)}NFA (1) LR: tekort lopende rekening (% BBP). NFA: netto buitenlands vermogen (% BBP). g: nominale groei BBP

Dollar en Nederlandse economie CPB jan 2007 Houdbare schuld en houdbaar tekort lopende rekening LR = {g/(1+g)}NFA (1) LR: tekort lopende rekening (% BBP). NFA: netto buitenlands vermogen (% BBP). g: nominale groei BBP HB = LR - r NFA (2) HB: handelsbalanssaldo (% BBP) r: rente op netto buitenlands vermogen

Dollar en Nederlandse economie CPB jan 2007 Geef mij de schuld die U houdbaar acht en ik geef U het tekort op de handelsbalans dat daarbij hoort Situatie in 2006: –LR = -6,6% ; HB = -6,7%; NFA = -20%. A. Houdbare schuld 60% –LR = -2,9% HB = -0,6%. B. Houdbare schuld 138% –LR = -6,6% HB = -1,3%. C. Houdbare schuld 700% –LR = -33,3% HB = -6,7%.

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Snijdt de kritiek op de mainstream analyse hout? 1.VS is aantrekkelijk om te investeren vanwege ‘nieuwe economie’ en sterk ontwikkelde financiële markten met heel bruikbare vermogenstitels. 2.Amerikanen zijn betere beleggers / VS is bankier van de wereld (kort risicovrij lenen, lang risicovol uitlenen). 3.Het probleem is niet te lage Amerikaanse besparingen maar te hoge Aziatische besparingen. 4.Er is een nieuw Bretton Woods systeem. 5.Aziatische centrale banken kunnen niets anders dan doorgaan: te grote verliezen op hun reserves als zij stoppen. 6.Dollarcrisis al zo lang voorspeld, maar vindt maar niet plaats.

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Snijdt de kritiek op de mainstream analyse hout? Nee. Niet consistent (Amerikanen betere beleggers >>>> VS aantrekkelijk voor beleggingen). Slechts argumenten dat betalingsbalansonevenwichtigheden wat langer kunnen voortduren, maar dit verandert fundamenteel niets.

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Intermezzo (goederen en diensten) 5% van Nederlandse uitvoer van goederen gaat naar VS (12% van de diensten). 8% van Nederlandse invoer van goederen komt uit VS (15% van diensten). Uitvoergewicht goederen onderschat betekenis VS: ► Indirecte handel via andere eurolanden. ► Belang derde markten: VS belangrijkste concurrent op wereldmarkten na Duitsland.

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Intermezzo (financiële markten) Amerikaanse aandelen dominant voor Nederland: 39% van totaal bezit buitenlands aandelen (eurogebied: 26%). VS zeer belangrijke belegger in Nederlandse aandelen: 36% (eurogebied 38%). Geringere betekenis VS bij buitenlandse directe investeringen: ► uitgaand: 15% stock; EU: 61%. ► inkomend: 18% stock; EU: 61%.

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Wat zeggen financiële markten over de dollar in de komende jaren? Dollardepreciatie verdisconteerd in verwachte toekomstige renteverschillen Bandbreedte wisselkoers bepaald met behulp van de impliciete volatiliteit uit vreemde valuta opties Intra-dag bewegingen in rentes/wisselkoers: Verrassing=[Bloomberg internationale economen verwachting Amerikaanse handelsbalanstekort vs. Bureau of Economic Analysis release Amerikaanse handelsbalanstekort]

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Wat zeggen financiële markten over de dollar in de komende jaren? Nominale dollardepreciatie ten opzichte van de euro over de komende vijf jaar verdisconteerd in: - verwachte nominale renteverschillen (ongedekte nominale rentepariteit):  5% Reële dollardepreciatie ten opzichte van de euro over de komende vijf jaar verdisconteerd in: - verwachte reële renteverschillen:  2½% (ongedekte reële rentepariteit)

Dollar en Nederlandse economie CPB jan maands Eurodollar rente 3-maands Euribor rente Rente- verschil eurogebied -VS (afgerond) Ongedekte rentepariteit euro per dollar Ongedekte rentepariteit dollar per euro 20075,34,1-1,30,771, ,14,1-1,00,761, ,14,1-1,00,751, ,24,1-1,10,741, ,34,2-1,10,731,36 Bron: LIFFE, Daily information sheets, 26 januari Verwachte nominale dollardepreciatie

Dollar en Nederlandse economie CPB jan 2007 Verwachte reële dollardepreciatie De verwachte 10-jaars reële rente van de VS uit inflatiegeïndexeerde obligaties schommelt rond de 2½% en die voor Frankrijk rond de 2%. De dollar zal in reële termen dus met ongeveer ½% per jaar depreciëren ten opzichte van de euro gedurende de komende tien jaar.

Dollar en Nederlandse economie CPB jan 2007 Informatie financiële markten Op dit moment, nog geen buitensporige risicopremie op Amerikaanse vermogenstitels of op de dollar Financiële markten maken zich geen zorgen: - Blijkbaar kan de VS op lange termijn zijn externe schuld afbetalen. Moeten wij economen ons zorgen maken? - Marktfalen waardoor geen risicopremie? Overvloedige liquiditeit? - Zijn financiële markten ooit in staat geweest om vroegtijdig te waarschuwen? Een dollardepreciatie die niet in renteverschillen is verdisconteerd, vormt het valutarisico in zijn economische betekenis.

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Vooruitblik: literatuuroverzicht

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Vooruitblik

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Vooruitblik OESO: Effecten 30% val dollar jaar 1jaar 2jaar 6 VS BBP-volume  Inflatie  Euro-gebied BBP-volume  Inflatie 

Dollar en Nederlandse economie CPB jan Slotopmerkingen Huidige betalingsbalansonevenwichtigheden zet internationaal financiële system ook politiek onder druk: gevaar protectionisme. Bovendien economisch onhoudbaar op langere termijn. Aanpassing is dus onvermijdelijk. Dollardepreciatie zal deel uitmaken van aanpassingsproces (maar meer is nodig). Ook depreciatie t.o.v. euro. Noodzakelijke verschuiving richting diensten zal minder negatief uitwerken bij verdere liberalisering Europese dienstensector. ECB dient extra alert te zijn op voorkomen deflatoire processen. Begrotingsbeleid kan weinig doen vanwege vergrijzing.