Emeritiforum KU Leuven donderdag 24 maart 2016 Prof. Dr. A. Decoster Faculteit Economie & Bedrijfswetenchappen KU Leuven Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving Met dank aan Toon vanheukelom en Tom Strengs voor gedachtenwisselingen en assistentie bij de empirie

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 2/30 wegwijzer uiteenzetting 1.Hoe nieuw is de aandacht voor (on)gelijkheid? 2.Wat zegt Piketty? 3.Wat weten we – vergelijkbaar - over België? 4.20 jaar herverdeling in België in vogelvlucht 5.Sociale Verzekering

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 3/30 samenvatting uiteenzetting 1.aandacht (on)gelijkheid niet nieuw 2.Piketty 1.terug naar verdeling productiefactoren 2.toename ongelijkheid; vooral bovenaan 3.België 1.gelijke verdeling beschikbaar inkomen 2.inkomen vóór herverdeling:...? 3.sterke herverdeling 4.deel van herverdeling: Sociale Verzekering

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 4/30 1. hoe nieuw is focus op ongelijkheid? i.t.t. perceptie: niet nieuw klassieken: -verdeling N.I. over productiefactoren arbeid en kapitaal -“macro”-benadering -bruto-inkomen (en weinig/geen data) vanaf jaren ’70 dubbele verschuiving (bvb. Pen): -micro-benadering (data beschikbaar) -beschikbaar inkomen (na belastingen en transfers)

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 5/30 1. simultaan: methodologische doorbraken in: meting -meten is ook normatief (bvb. centen/procenten) -ongelijkheid ≠ armoede ≠ welvaart theorie: “equity-efficiency” trade-off (O.T.-model) -doel ≠ gelijkere inkomensverdeling -corrigeren ongelijke verdeling initiële ‘endowments’ -hét endowment is: talent, productiviteit,... in sociaal-filosofische onderbouw: -responsibility sensitive egalitarianism

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 6/30 1. hoe nieuw is focus op ongelijkheid? bijdrage Piketty: -terug naar verdeling over productiefactoren -door gebruik micro-data -over bruto-inkomens (fiscale data) -over heel lange periodes -vanuit optimale belastingtheorie & groeitheorie twee delen: -beschrijvend -verklarend (theorie)

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 7/30 2. Piketty vertrekpunt: Kuznets-curve begin industrialisering: ongelijkheid ↑ pas in latere faze: ongelijkheid ↓ leidt tot: “inverted U-shape” tijd ongelijk- heid pre-industriëel post-industriëel industrialisatie

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 8/30 2. Piketty: income share top deciel in US Kuznets facts

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 9/30 2. Piketty: US income shares (top 5-10; 1-5; 1)

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 10/30 3. en België?

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 11/30 3. en België? maar we horen toch cijfers over België? bvb. OECD:

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 12/30 3. Ongelijkheid in België – Gini Source: OECD (2015) In it together. Why less inequality benefits all. Figure 1.3 p. 24

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 13/30 3. Ongelijkheid in België – verandering Gini

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 14/30 3. en België? ongelijkheid in België is -laag -niet of heel weinig gestegen -in tegenstelling tot andere landen maar: hierboven “beschikbaar inkomen” transitie van -inkomens-vorming: brutoloon, vermogensinkomen -tot beschikbaar inkomen per persoon -via (o.a.) herverdeling belastingen & sociale zekerheid

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 15/30 beschikbaar inkomen welvaart per persoon bestedingen sparen + belastbaar inkomen demografie publieke goederen Bijdragen S.Z. 3. van primair inkomen naar ‘welvaart’ Vervangingsinkomsten Andere transferten Inkomen uit vermogen Arbeidsinkomen uurloon x uren werk = Directe belastingen Indirecte belastingen Demografie Publieke goederen

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 16/30 3. verklaringen veranderingen ongelijkheid verandering in “verdeling” volgt dan ook uit: -verandering in de primaire inkomens  lonen  al dan niet werken, en aantal uren gewerkt  vermogensinkomen -verandering in het belasting- en uitkeringenbeleid -verandering in demografie (bvb. gezinsverdunning) zijn afzonderlijke studies; afzonderlijke verklaringen -(vaak) tegengestelde trends (mogelijk)

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 17/30 3. verklaringen veranderingen ongelijkheid verandering primair inkomen: -globalisering -race between education and technology -... verandering belastingen- en uitkeringen -vanaf halfweg jaren ’80: ‘Reagonomics’, Thatcher, deregulering,... demografie

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 18/30 3. en België? loonspanning P90/P10 Source: OECD (2015) Employment Outlook

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 19/30 3. en België? Jaarlijkse reële loongroei (%) Bron: FOD Economie, enquête naar de structuur en de verdeling van de lonen (SES); NBB; en U.S. Bureau of Labor Statistics

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 20/30 3. en België? Jaarlijkse reële loongroei (%) Bron: FOD Economie, enquête naar de structuur en de verdeling van de lonen (SES); NBB; en U.S. Bureau of Labor Statistics

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 21/30 3. en België? fiscale gegevens micro fiscale data (de aangiften) -omwille van internationale vergelijkbaarheid -afhankelijk van fiscale wetgeving: bvb. liberatoire belasting inkomen uit vermogen -afhankelijk van administratieve procedures/beslissingen work in progress: backwards tot 1990

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 22/30 3. en België? top 1% o.b.v. fiscale gegevens

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 23/30 3. en België? groei in de fiscale gegevens Gem. jaarlijkse reële groei (%) Top 1% Gem. reële groei Laagste 99% Gem. reële groei Deel van de groei naar top 1% Inkomens- aandeel van top 1% US ,86%2,71%0,47%55,0%17,9%

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 24/30 3. en België? groei in de fiscale gegevens Gem. jaarlijkse reële groei (%) Top 1% Gem. reële groei Laagste 99% Gem. reële groei Deel van de groei naar top 1% Inkomens- aandeel van top 1% US ,86%2,71%0,47%55,0%17,9% BE ,1%0,7%1,2%5,4%9,0%

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 25/30 3. en België? groei in de fiscale gegevens Gem. jaarlijkse reële groei (%) Top 1% Gem. reële groei Laagste 99% Gem. reële groei Deel van de groei naar top 1% Inkomens- aandeel van top 1% US ,86%2,71%0,47%55,0%17,9% BE ,1%0,7%1,2%5,4%9,0% ,1%2,7%2,0%11,9%9,3% ,8%-0,3%0,9%9,1% ,2%-0,8%0,3%8,4%

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 26/30 4. hoe herverdelend is beleid in BE ? Source: Verbist and Figari (2013) Reynolds-Smolesnky index Π RS (reductie Gini-coefficient)

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 27/30 4. beleid in BE: 20 jaar in vogelperspectief

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 28/30 4. beleid in BE: 20 jaar in vogelperspectief

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 29/30 5. sociale verzekering

Emeritiforum KU Leuven 24 maart 2016 Decoster : Vragen rond gelijkheid en ongelijkheid in de samenleving 30/30 5. sociale verzekering ander licht op “hoge lasten op arbeid” zijn – deels –verzekeringspremies enkel “herverdeling” ex post, niet ex ante gevolgen: -gelinked met arbeid al grondslag -én proportioneel -andere effecten (o.a. op gedrag) échte vraag: hoe best SverZ financieren? -enige echte andere grondslag: kapitaalinkomen

Dank voor uw aandacht