De Unie en het spook van het euroscepticisme Prof. Steven Van Hecke & Wouter Wolfs Universiteit Derde Leeftijd Kortrijk | 26 maart 2014

Instituut voor de Overheid

Structuur van de presentatie eurosceptische houdingen/meningen: de cijfers mogelijke verklaringen eurosceptische partijen soorten euroscepticisme Europese verkiezingen mei 2014: een vooruitblik

Instituut voor de Overheid Dalende steun voor Europese project

Instituut voor de Overheid Dalende steun voor Europese project

Instituut voor de Overheid Dalende steun voor Europese project

Instituut voor de Overheid Dalende steun voor Europese project

Instituut voor de Overheid Dalende steun voor Europese project

Instituut voor de Overheid Euroscepticisme ≠ recent fenomeen oprichting EGKS > zonder de Britten mislukking Europese Defensie Gemeenschap (1954) Brussel = Europese hoofdstad? … toetreding Noorwegen o 1972: 53,5% tegen o 1994: 52,2% tegen rechtstreekse verkiezing Europees Parlement eurosclerose …

Instituut voor de Overheid Referenda 1992 Denemarken Verdrag Maastricht: 50,7% tegen  1993: nieuw referendum: 56,8% voor 2000 Denemarken euro: 53,2% tegen 2001 Ierland Verdrag van Nice: 53,9% tegen  2002: 62,9% stemt voor 2003 Zweden euro: 56,1% tegen 2005 Frankrijk Europese Grondwet: 54,9% tegen 2005 Nederland Europese Grondwet: 61,5% tegen 2008 Ierland Verdrag van Lissabon: 53,2% tegen  2009: 67,1% voor

Instituut voor de Overheid

Verklaringen euroscepticisme o EU = elitair, bureaucratisch, ontransparatn, geldverspillend enz. o Verdrag van Maastricht (1992): politiek project economische project: eengemaakte markt o invoering van de euro (verwachte prijsstijgingen) o uitbreidingen, o.a. Turkije o aantasting van de nationale soevereiniteit/verlies eigenheid, identiteit enz. o economische crisis: EU = neoliberaal o …

Instituut voor de Overheid Finland: “Ware Finnen” o 2011: 19,1% ( 2007: 4%) o Conservatieve, nationalistische partij o anti-Europese campagne in 2011

Instituut voor de Overheid Nederland: Partij voor de Vrijheid – Geert Wilders o 2010: 15,5% ( 2006: 5%) o 2012: 10,1% o populistische partij o zeer uitgesproken anti-islam en anti-EU

Instituut voor de Overheid

Griekenland: Syriza (“Coalitie van Radicaal Links”) o Mei 2012: 16,8% ( 2009: 4,6%) o Juni 2012: 26,9% o Extreemlinkse partij o Campagne tegen EU in 2012

Instituut voor de Overheid Italië: Vijfsterren Beweging – Beppe Grillo o 2013: 25,55% o Populistische, eurosceptische partij

Instituut voor de Overheid Duitsland: Alternative für Deutschland o 2013: 4,9% o Eurosceptische partij o Belangrijkste programmapunt: weg met de euro

Instituut voor de Overheid Oostenrijk: Vrijheidspartij (FPÖ) o 2013: 20,5% o Nationalistische, eurosceptische partij

Instituut voor de Overheid Gelijkenissen en verschillen?

Instituut voor de Overheid Euroscepticisme: what’s in a name? Zowel linkse als rechtse eurosceptische partijen maar steeds aan de uiteindes van het politieke spectrum Extreem links: o economische grondslag: “EU = neoliberaal” Extreem rechts: o nationalistische grondslag: “EU = bedreiging soevereiniteit” MAAR: ook “one-issue” partijen

Instituut voor de Overheid Euroscepticisme: what’s in a name? Eurosceptische partijen vaak in oppositie o anti-Europees discours als onderdeel van algemene oppositiestrategie o MAAR: uitzonderingen: vb Conservatives in VK  vaak door specifieke “nationale’ omstandigheden

Instituut voor de Overheid Impact eurosceptische partijen Nationaal niveau: o zweeppartij die regering onder druk zet o vb Verenigd Koninkrijk: UKIP t.a.v. Conservatives o vb Nederland: PVV t.a.v. VVD

Instituut voor de Overheid Euroscepticisme: what’s in a name? o “hard” euroscepticisme: tegen EU als geheel (vb UKIP, PVV) “zacht” euroscepticisme: tegen bepaalde aspecten van de EU (vb Alternative für Deutschland) o eurofielen v. eurofoben (+ enthousiasten en pragmatici)  rejectionisme: principeel verwerpen  revisionisme: terugkeer vroegere toestand  minimalisme: status quo  gradualisme: stap voor stap  reformisme: hervormingen  maximalisme: nieuw model

Instituut voor de Overheid Euroscepticisme in de EU-instellingen o Europese Commissie en Raad van Ministers: amper of niet vertegenwoordigd o Europees Parlement :

Instituut voor de Overheid EP: evolutie aantal eurosceptici Percentage eurosceptici in Europees Parlement

Instituut voor de Overheid Europese verkiezingen 2014  meer of minder eurosceptici in Europees Parlement? Uitgangspunt: ruime meerderheids EVP/S&D/ALDE Peilingen voorspellen stijgende tendens: o Denemarken: Deense Volkspartij in peilingen groter dan regerende sociaal-democraten o Frankrijk: Front National grootste partij o UK: UKIP derde partij o Nederland: PVV wordt opnieuw grootste partij o …

Instituut voor de Overheid En in Vlaanderen? Eén eurosceptische partij: VB sp.a = kritischer N-VA?

De Unie en het spook van het euroscepticisme Prof. Steven Van Hecke & Wouter Wolfs Universiteit Derde Leeftijd Kortrijk | 26 maart 2014