"Effecten van fietsen tijdens dialyse: een aanbeveling voor het Medische Centrum Alkmaar" Beroepsopdracht 2010 Nadime Themmen en Marlies Olthof

Wie zijn wij? Nadime Themmen, 21 jaar, derdejaars student aan de HVA. Werkt in het weekend bij dierentuin Artis. Marlies Olthof, 23 jaar, vierdejaars student aan de HVA. Werkt in het weekend bij een voetbalclub als verzorgster.

Inhoud Introductie Doel Methode Resultaten Samenvatting Discussie Conclusie Aanbevelingen Enquêtes Wat nu? Bronnen Vragen

Introductie Onderzoek in opdracht van het Medische Centrum Alkmaar. MCA heeft 3 units. Per week dialyseren er 86 patiënten. Er zijn 70 verpleegkundigen werkzaam. In 2008 werkgroep opgericht. In oktober 2008 is er begonnen met fietsen. Nu 2 jaar later fietsen er nog maar 4 patiënten. Enthousiasme is afgenomen.

Introductie Nierfalen Inactiviteit Verminderde kwaliteit van leven 5800 mensen in Nederland aan de hemodialyse Grote stijging aantal patiënten komende jaren. Oorzaak: vergrijzing, ongezonde leefstijl en diabetes. Dertig jaar geleden eerste onderzoek. Geen standaard onderdeel behandelprogramma Passieve patiëntencategorie

Doel Doel: Omschrijven van de effecten van fietsen tijdens dialyse en daarnaast een aanbeveling geven om dit te implementeren op de afdeling dialyse in het Medische Centrum Alkmaar, aan de hand van evidence based en practice based literatuur.

Methode Evidence Based literatuur Zoekwoorden: Vijf criteria - Hemodialysis - Patients - Cycling - Exercise training - End stage renal disease - Quality of life - Effects Vijf criteria Practice based literatuur Ziekenhuizen en dialysecentra benaderd PED-ro-scale* Vijf punten of hoger scoren www.pedro.org.au

PEDro-scale Items Omschrijving Score 1 Zijn de in- en exclusiecriteria duidelijk beschreven? ja/nee 2 Zijn de patiënten random toegewezen aan de groepen? 1/0 3 Is de blinderingsprocedure van de randomisatie gewaarborgd? 4 Zijn de groepen wat betreft de belangrijkste prognostische factoren vergelijkbaar? 5 Zijn de patiënten geblindeerd? 6 Zijn de therapeuten geblindeerd? 7 Zijn de beoordelaars geblindeerd voor tenminste 1 primaire uitkomstmaat? 8 Wordt er tenminste 1 primaire uitkomstmaat gemeten bij >85% van de geïncludeerde patiënten? 9 Ontvingen alle patiënten de toegewezen experimentele of controlebehandeling of is er een intention-to treat analyse uitgevoerd. 10 Is van tenminste 1 primaire uitkomstmaat de statistische vergelijking tussen de groepen gerapporteerd? 11 Is van tenminste 1 primaire uitkomstmaat zowel puntschattingen als spreidingsmaten gepresenteerd?

Resultaten 24 artikelen gevonden PEDro-scale toegepast Negen bruikbare evidence based artikelen Acht ziekenhuizen en dialysecentra zijn benaderd. Drie ziekenhuizen en één dialysecentrum hadden bruikbare practise based literatuur.

Samenvatting artikelen Overzicht van de patiënten In Totaal: 441 patiënten 226 mannen en 139 vrouwen geanalyseerd Gemiddelde leeftijd 52 jaar Gemiddeld wordt er 4,3 jaar gedialyseerd Uitvallers Comorbiditeiten: hoge bloeddruk, diabetes, hart- en vaatlijden

Samenvatting artikelen Overzicht interventies Duur onderzoek Interventies Tijdens dialyse of op niet dialyse dagen Tijd per sessie Frequentie per week Intensiteit Supervisie Meetinstrumenten: - Fietstest , 6MWT, Spierkrachttesten, Rand-36, Vragenlijst m.b.t. depressie.

Samenvatting artikelen Effecten Hartfunctie en bloeddruk Bloedwaarden Dialyse effectiviteit Spierkracht Fysieke activiteiten

Samenvatting artikelen Effecten Uithoudingsvermogen ADL onafhankelijkheid Depressie Kwaliteit van leven

Samenvatting practise based literatuur Ziekenhuizen en dialysecentra benaderd om de aanbeveling zo toepasbaar mogelijk te maken. Vrije universiteit van Amsterdam Sint Lucas Andreas ziekenhuis Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Dialysecentrum Groningen

Discussie Niet alleen maar fietstraining Uitkomsten lopen uiteen bij spierkracht en uithoudingsvermogen. Patiënten kunnen metingen niet afmaken Twee onderzoeken schrijven maar over ADL onafhankelijkheid Één onderzoek schrijft maar over dialyse effectiviteit Uitvallers i.v.m. passieve patiëntengroep Trainen op niet dialyse dagen is niet vol te houden

Conclusie Bewegen tijdens dialyse heeft positieve effecten. Of met alleen fietsen net zulke positieve effecten worden behaald? Fysiek functioneren gaat vooruit. Uithoudingsvermogen gaat vooruit. Niet dialyse dagen meest effectief. Trainen tijdens dialyse meest gangbaar. Standaard onderdeel behandeling Motivatie Meer onderzoek is nodig!

Aanbeveling Werkgroep Goedkeuring nefroloog Vast onderdeel behandeling Afdeling fysiotherapie Trainingsschema’s Fiets hanteren Nieuwe fietsen 0-meting Fietsprogramma Evaluatiemomenten

Enquêtes Verpleegkundigen: Patienten die wel fietsten Wel bekend met de effecten Vinden dat patienten zelf moeten beslissen Fiets erg onhandig in gebruik Patienten die wel fietsten Voordelen: Fitter, conditie omhoog, minder stijf, tijdverdrijf, leuk om te doen en voor de afwisseling. Nadelen: Fiets zit niet lekker, er is geen plek op de afdeling of er is geen tijd om de fiets te plaatsen. Patienten die niet fietsen Fietst niet omdat thuis genoeg actief is, er geen plek is of omdat niet weet dat het kon. Meerderdeel niet op de hoogte van de effecten Meer dan de helft zou in de toekomst wel willen fietsen.

Wat nu? Groep nieuwe studenten Implementatie Fietsprotocol opstellen Training van de verpleegkundigen Schriftelijk materiaal training van de verpleegkundigen Schriftelijk materiaal patiëntinformatie

Bronnen Evidence based: Koh KP, Fassett RG, Sharman JE, Coombes JS, Williams AD. Effect of intradialytic versus home-based aerobic exercise training on physical function and vascular parameters in hemodialysis patients: a randomized pilot study. Am J Kidney Dis. 2010 Jan;55(1):88-99 Molsted S, Eidemak I, Sorensen HT, Kristensen JH. Five months of physical exercise in hemodialysis patients: effects on aerobic capacity, physical function and self-rated health. Nephron Clin Pract. 2004;96:76-81. Konstantinidou E, Koukouvou G, Kouidi E, Deligiannis A, Tourkantonis A. Excersise training in patients with end-stage renal disease on hemodialysis: comparison of three rehabilitation programs. J Rehabil Med. 2002; 34: 40–45 DePaul V, Moreland J, Eager T, Clase CM. The effectiveness of aerobic and muscle strength training in patients receiving hemodialysis and EPO: a RCT. Am J Kidney Dis. 2002 Dec;40(6):1219 Kouidi E, Karagiannis V, Grekas D, Lakovides A, Kaprinis G, Tourkantonis A, et al. Depression, heart rate variability and exercise training in dialysis patients. European Journal of cardiovascular prevention and rehabilitation. 2010; 17:160 van Vilsteren MCBA, de Greef MHG, Huisman RM. The effects of a low-to-moderate intensity pre-conditioning exercise programme linked with exercise counselling for sedentary haemodialysis patients in The Netherlands: results of a randomized clinical trial. Nephrology Dialysis FTransplantation. 2004;20(1) Chen JLT, Godfrey S, Ng TT, Moorthi R, Liangos O, Ruthazer R, et al. Effect of intra-dialytic, low-intensity strength training on functional capacity in adult haemodialysis patients: a randomized pilot trial. Nephrology Dialysis Transplantation. 2010; January 25. Ouzouni S, Kouidi E, Sioulis A, Grekas D, Deligiannis A. Effects of intradialytic exercise training on health-releated qualities of life indices in haemodialysis patients. Clin Rehabil. 2009; 23(1):53-63 Moug S, Grant S, Creed G, Boulton Jones M. Exercise during haemodialysis: West of Scotland pilot study. Scott Med

Bronnen Practise based: Belle K. Ga toch fietsen: Evaluatie pilot. Amsterdam: Sint Lucas Andreas Ziekenhuis: 2008 van der Klei C, Korse D, ten Holder V, Groeneveld H, DeFijter C. Fietsen tijdens dialyse: haalbaar en bijdragend aan kwaliteit van leven?? Amsterdam: Afdeling hemodialyse en fysiotherapie OLVG: 2010 van Tol BAF, Gerlijn E, Rietberg MB, Grooteman M. Implementatie van een fietstrainingsprogramma bij patiënten met chronische hemodialyse. Amsterdam: VU medisch centrum: 2008 van Vilsteren MCBA, de Greef MHG, Huisman RM. The effects of a low-to-moderate intensity pre-conditioning exercise programme linked with exercise counselling for sedentary haemodialysis patients in The Netherlands: results of a randomized clinical trial. Nephrology Dialysis transplantation, 2004

Vragen?