24 november Aanpassing KRW vismaatlat Nico Jaarsma Tim puts

24 november Inhoudsopgave 1.Inleiding 2.Referenties en maatlatten voor vis 3.Deelmaatlat “aantal soorten” 3.1. Aanpak “aantal soorten” 3.2. Analyse aangepaste maatlat 3.3. Discussie “aantal soorten” 4.Leeftijdsopbouw (LF-verdeling) 5.Aal als deelmaatlat

24 november Inleiding Vraag van DGW om evaluatie van: Geschiktheid en toepasbaarheid KRW-maatlatten; Proces afleiden ecologische doelen (MEP-GEP). Uitvoering: Enquêtes en interviews met beheerders, specialisten en sleutelfiguren Resultaat: Aantal knelpunten en verbetervoorstellen (geprioriteerd) voor o.a. maatlat vissen

24 november Inleiding Prioritaire verbetervoorstellen vis: M-typen: maatlat en monitoring op elkaar afstemmen (deelmaatlat “aantal soorten”); M-typen + R-typen (groot): toevoegen leef- tijdsopbouw of lengte-frequentie; R-typen: aandeel kenmerkende soorten relatief maken.

24 november Inleiding Uitwerken aanpassingen iov. WD (Eddy Lammens): M-typen: Witteveen+Bos samen met SVN (Jaap Quak), Ravon (Jan Kranenbarg), Alterra-WUR (Fabrice Ottburg) R-typen: Deltares (Tom Buijse) en WS Brabantse Delta (Marco Beers)

24 november Inleiding Aanpassingen voor zoete M-typen: Deelmaatlat soortensamenstelling is gevoelig voor monitoringsinspanning Deelmaatlat “aantal soorten” inspanningsongevoelig maken Leeftijdsopbouw ontbreekt waardoor drukken worden gemist Toevoegen deelmaatlat leeftijdsopbouw of lengte-frequentie (SK, SB)

24 november Referenties en maatlatten voor vis Maatlat vis in zoete M-typen: 5 deelmaatlatten baars - blankv. brasem - snoekbaars snoek - blankv. ruisvoorn - snoek blankv. - brasem zeelt - kroeskarper open water - ondergedoken waterplanten - littorale zone - moeras

24 november Referenties en maatlatten voor vis Deelmaatlat 1: Aandeel brasem (troebel, open water) baars - blankv. brasem - snoekbaars snoek - blankv. ruisvoorn - snoek blankv. - brasem zeelt - kroeskarper open water - ondergedoken waterplanten - littorale zone - moeras snoekbaars brasem

24 november Deelmaatlat 2: Aandeel baars+blankvoorn (helder, open water) open water - ondergedoken waterplanten - littorale zone - moeras blankvoorn baars 2. Referenties en maatlatten voor vis

24 november Deelmaatlat 3: Aandeel plantminnende vis (plantenrijk water) open water - ondergedoken waterplanten - littorale zone - moeras ruisvoorn snoek 2. Referenties en maatlatten voor vis

24 november Deelmaatlat 4: Aandeel zuurstoftoleranten (moeraszones) open water - ondergedoken waterplanten - littorale zone - moeras zeelt kroeskarper 2. Referenties en maatlatten voor vis

24 november baars - blankv. brasem - snoekbaars snoek - blankv. ruisvoorn - snoek blankv. - brasem zeelt - kroeskarper open water - ondergedoken waterplanten - littorale zone - moeras Deelmaatlat 5: Totaal aantal soorten 2. Referenties en maatlatten voor vis

24 november Deelmaatlat “aantal soorten” Totaal aantal soorten bij een gestandaardiseerde bemonstering: Gevoelig voor inspanning (ondanks standaardisering); Over-representatie “interessante” habitats; Soort met 1 individu telt even zwaar als abundante soort Uitdaging: Maken van een inspanningsongevoelige maatlat

24 november Aanpak “aantal soorten” (1) Testen indicatoren: Totaal aantal soorten (huidige indicator); Totaal aantal soorten met correctie voor inspanning (bijv. delen door aantal trekken); Gemiddeld aantal soorten per trek: Gewogen gemiddeld aantal soorten per trek; Diversiteitsmaat, zoals Shannon of Simpson; Maximaal aantal soorten per trek; Mediaan van aantal soorten per trek; Aantal soorten >1% van de biomassa. WERKT NIET OF TE COMPLEX

24 november Aanpak “aantal soorten” (2) Nieuwe indicator: Weging op basis van relatief voorkomen in de vangst; Getest met aantallen en biomassa.

24 november Analyse aangepaste maatlat Verzadigingscurven Aantal waarnemingen (blauwe punten) verschilt per soort 50% van de waarnemingen  aandeel <0,028% Voor alle soorten uitgevoerd met aantallen en biomassa’s

24 november Analyse aangepaste maatlat Biomassa Kleine soorten: klein max. biomassa-aandeel Grotere soorten: groot max. biomassa-aandeel tot wel 99% Nooit in dezelfde orde van grootte Biomassa-aandeel kleine soorten telt niet/nauwelijks mee Kleine soorten wel belangrijke indicator voor waterkwaliteit!

24 november Analyse aangepaste maatlat Aantallen Aandeel kleinere vissoorten = aandeel grotere soorten Dezelfde orde van grootte Eén enkel groot individu telt even veel mee als één enkel klein individu Indicatoren voor goede waterkwaliteit (vaak kleine soorten) komen sterker naar voren Voorkeursvariant: aantallen WERKT WEL MAAR….

24 november Discussie “aantal soorten” Is het “aantal soorten” wel een goede indicator voor de ecologische kwaliteit? Zowel zeer goede als zeer slechte wateren kunnen weinig soorten hebben Er is sprake van een “optimum” Hoe om te gaan met: Verschillen tussen waterlichamen binnen 1 KRW- type? Open of geïsoleerd, groot of klein, verbonden met rivieren? Met (ingeburgerde) exoten? Conclusie: indicator wordt voorlopig “geparkeerd”

24 november Leeftijdsopbouw (LF-verdeling) Destijds voor meeste typen niet uitgewerkt want: Zeer variabele recrutering van soorten; Variatie binnen seizoen; In (met name) de referentiesituatie grotere kans op natuurlijke calamiteiten: Droogval (natuurlijke peilfluctuaties) Dichtvriezen Alleen uitgewerkt voor M21 (IJsselmeer / Markermeer): Biomassa-aandeel bovenmaatse snoekbaars > 50%

24 november Leeftijdsopbouw (LF-verdeling) Deelmaatlat nu wel uitwerken want: Indicator voor visserijdruk (op m.n. snoekbaars) Wateren in NL hebben nagenoeg vast peil Vraag: Hoe pakt het in de praktijk uit?

24 november

24 november

24 november

24 november Leeftijdsopbouw (LF-verdeling) Deelmaatlat nu wel uitwerken want: Indicator voor visserijdruk (op m.n. snoekbaars) Wateren in NL hebben nagenoeg vast peil Vraag: Is dit relevant? Slechts een ‘handvol’ wateren voldoet niet aan de deelmaatlat voor leeftijdsopbouw

24 november Voorstel deelmaatlat leeftijdsopbouw Deelmaatlat wel opnemen maar: Geringe weging binnen totale maatlat Nader onderzoek naar leeftijdsopbouw in desbetreffende waterlichaam als aandeel bovenmaatse SB <50% 4. Leeftijdsopbouw (LF-verdeling)

24 november Aal als deelmaatlat Aal (eurytoop) scoort vrij neutraal binnen maatlat vis Op dit moment vanuit KRW geen noodzaak voor maatregelen tbv. aal Echter: Veel migratiebarrières richting paaigronden en opgroeigebieden Wellicht wél in KRW omdat: Aalstand verslechtert  meer informatie aalbestanden Indicator voor connectiviteit van waterlichamen (aan- en afwezigheid)

24 november Aal als deelmaatlat Nadelen: Aal onderschat in gestandaardiseerde bemonsteringen Andere vangtuigen: ontheffingen Hoe om te gaan met (historische) uitzettingen Voorstel Kijken naar aanwezigheid lengteklasse cm Nog uitwerken

24 november VRAGEN?

24 november tel fax DeventerDen Haag AlmereHeerenveen AmsterdamMaastricht BredaRotterdam België (Antwerpen) Indonesië (Jakarta) Kazachstan (Aktau, Almaty, Atyrau) Letland (Riga) Rusland (St. Petersburg)