Psycho-oncologische zorg voor de patiënt met borstkanker Dr.Mecheline van der Linden Afdeling medische oncologie/afdeling psychologie VU medisch centrum 14 oktober 2009

De getallen 2000 en 2015: stijging oncologie patiënten: in vrouwen per jaar borstkanker Nu: één op de 8 vrouwen borstkanker; nieuwe diagnoses per jaar Prognose wordt steeds gunstiger Gezien toename dient de zorg efficiënt georganiseerd te worden

Onderwerpen Hoe vaak komen psychologische problemen voor bij vrouwen met borstkanker? Zijn de oorzaken hiervan bekend? Bestaat er effectieve psycho- oncologische zorg? Naar welke zorgverlener?

Hoe vaak psychologische problemen bij vrouwen met borstkanker? Twee derde geen ernstige problemen Ruim een derde van de patiënten met borstkanker ervaart problemen: Depressie Aanpassings problemen Psychosociale problemen/op het gebied van kwaliteit van leven

Depressie en aanpassingsproblemen Ongeveer een derde vd patiënten (werk, sociaal, emoties) Bij terugkeer van de ziekte; meer dan de helft van deze groep vrouwen Depressieve stemming wordt niet altijd herkend

Psychosociale problemen en kanker Ruim twee derde van de patiënten ervaart psychologische problemen, bijna de helft problemen met sociale steun Behandeling van psychosociale problematiek: afhankelijk van de medische setting Verwijzing naar oncologische centra (

Kanker is verlies Lichamelijk welbevinden (moeheid, pijn, lichaamsbeeld, seksualiteit) Emotioneel welbevinden Autonomie Zelfwaardering Sociale contacten Maatschappelijke positie Werk/financiën Toekomstperspectief

Wat zijn de oorzaken van ontstaan van problemen? Schok diagnose niet te boven komen Hoge ziektelast Ongeneeslijk ziek zijn Onvoldoende steun van de omgeving; alleen-voelen Jonge leeftijd Ingrijpende levensgebeurtenissen achter de rug hebben Om andere reden kwetsbaar (erfelijkheid)

Bestaat er effectieve psycho- oncologische zorg? Individueel, +partner, gezin of groep ‘Praten en pillen’ ‘Praten en doen’ (PST en CGT) Ontspannings oefeningen Psychoeducatie/meedenken Werk/bedrijfsarts/kinderen Inspanning en ontspanning in balans Zelf-management technieken

Fabeltjes de wereld uithelpen Niet waar Van stress krijg je kanker Door te praten met de psycholoog leef je langer Je ziet er goed uit en de behandeling is klaar, dus de problemen zijn over Wel waar Psycho-oncologische zorg bevordert de kwaliteit van leven, kan de depressieve stemming en de angst verminderen Na de medische behandeling kun je soms jaren later nog gevolgen ondervinden

Wat kunnen patiënten zelf doen? Afvragen: wat past bij mij? Zelf management Bibliotherapie Yoga of bewegen Lijst met vragen-QoL- voor de arts Familie/vriend meenemen/steun vragen Notities maken; info begrepen? Bezoek alternatieve circuit met arts bespreken (zinvol, veilig) Ontspanningsoefeningen Kreatieve therapie

Relaxatie training - effect aangetoond- Vermindert pijn Effectief bij pijnlijke en stressvolle behandelingen (CT en RT) Vermindert angst Vermindert depressie Vermindert stress Bevordert stemming

Massage ‘Goed verzorgd, beter gevoel’ Bij chronische pijn (gecertificeerd masseur) Vermindert angst, stress, misselijkheid, slaapstoornissen, moeheid en depressie Vooralsnog: hoofd, handen en voeten

Hoe, wanneer, welke zorgverlener ? Via behandelend arts ‘Ik denk dat u er profijt van kunt hebben eens over de gevolgen van uw ziekzijn te praten met... Wanneer Wens patiënt, wens arts, bij depressie, angstig voelen, problemen kwaliteit van leven Score > 5 op de Lastmeter Naar wie? Hoe zoeken? Vertrouwen? Stigma?

Pink Ribbon project Nationaal Programma Kankerbestrijding; werkgroep 5 ‘psychosociale zorg’ Initiatieven om ons voor te bereiden op de toenemende zorgvraag: landelijke richtlijn signalering; Lastmeter in 2009 Financiering Pink Ribbon: 9 zorginstellingen in Nederland  screeningslijst Lastmeter toepassen (monitoren o.a. moeheid, stemming, seksualiteit,sociale steun)

Lastmeter

Beoogd resultaat Screening en communicatie met de arts; uit de scores op de Lastmeter blijkt welke psychosociale zorg nodig is Deze zorg bieden -GZ-psycholoog-, evalueren en tevredenheid meten Verzamelen van data over de kwaliteit van leven van patiënten (9 zorginstellingen in Nederland). Conform aanbevelingen uit het Nationaal Programma van de Kankerbestrijding.

Naar wie? Ziekenhuispsychologen / maatschappelijk werkers / geestelijk verzorgers Ingeborg Douwes Centrum Amsterdam / IPSO- instellingen Landelijk netwerk; deskundigheidsbestand psychologen en maatschappelijk werkers (NVPO-RINO) IKA netwerk psychologen/psychotherapeuten Patiëntverenigingen (NFK) Eerstelijnspsychologen Instituten voor geestelijke gezondheidszorg

Oók zorg voor de kinderen Stichting ‘Verdriet door je hoofd’ (juni 2008) Check: Lichamelijke klachten? Slecht slapen? Niet naar school willen?