Asiel (Peter Van Costenoble EMN/CGVS): 1.Terminologie en definities 2.Statistieken 3.Asielprocedure in België 4.Opvang van asielzoekers 5.Terugkeer van asielzoekers 6.Europese regelgeving en beleid

1.TERMINOLOGIE en DEFINITIES Def. vluchteling: Artikel 1(A) Verdrag van Genève van 1951 Europese Regelgeving: artikel 2 kwalificatierichtlijn. (Richtlijn 2004/83/EG en recast 2011/95/EU) Artikel 48/3 van de Belgische Vreemdelingenwet (Wet van 15 december 1980)

Def. Vluchteling: Artikel 1 (A) Verdrag van Genève van 28 juli 1951.) elke persoon «die, […] uit gegronde vrees voor vervolging wegens zijn ras, godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde sociale groep of zijn politieke overtuiging, zich bevindt buiten het land waarvan hij de nationaliteit bezit, en die de bescherming van dat land niet kan of, uit hoofde van bovenbedoelde vrees, niet wil inroepen 1967 protocol van New York: universeel karakter definitie

Ontleding Definitie: Vrees volstaat (wel gegrond) Vervolging: ernst? Evenredigheid? Ras (etnie), nationaliteit, godsdienst, politieke overtuiging, sociale groep (toedichting van deze kenmerken kan volstaan) Nationale bescherming: Mogelijk? Effectief? IVA? Redelijk?

Quid oorlogsvluchtelingen? Introductie van concept subsidiaire bescherming in Europese en Belgische regelgeving (48/4 Vreemdelingenwet) reëel risico op ernstige schade: bijvoorbeeld als gevolg van willekeurig geweld in het geval van een internationaal of binnenlands gewapend conflict

Asielzoeker vs vluchteling Asielzoeker: persoon die een asielaanvraag doet, nog geen beslissing Vluchteling: onderzoek asielaanvraag positief afgesloten met toekenning vluchtelingenstatus uitgeprocedeerde asielzoeker: persoon waarvan asielaanvraag werd afgewezen.

2. STATISTIEKEN Aantal asielaanvragen in België (bron CGVS)

Top 10 landen van herkomst (bron CGVS)

Asielaanvragen in de EU (bron: Library statistical spotlight EP)

Beslissingen in België in 2011 (bron: CGVS)

3. ASIELPROCEDURE IN BELGIE 3.1 Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) Registratie van de asielaanvraag Vingerafdrukken en Dublin Meervoudige asielaanvragen

3.2 Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen  Interview van de asielzoeker

3.2 Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen  onderzoek van de asielaanvraag Geografisch gespecialiseerde Protection officer Ondersteuning CEDOCA Bijzondere aandacht voor Kwetsbare groepen (gender, UM, psy,..)

3.3 Beroepsinstanties Nationaal: Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) (Raad van State) → filter Internationaal: Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM)

Bijzondere aspecten Belgische asielprocedure Veilige landen van herkomst (verhoging bewijslast + minder uitgebreide beroepsprocedure Veel meervoudige asielaanvragen en refugié sur place Veel minderjarigen (UM’s) Uitsluitingsclausules (1F)

Knelpunten Belgische asielprocedure Toegang tot de asielprocedure Beoordeling geloofwaardigheid Oneigenlijk gebruik asiel en beroepsprocedure Lange duur procedures: integratie vs terugkeer Terugkeer vaak problematisch

4. OPVANG VAN ASIELZOEKERS Wettelijk kader:  Europees: Europese Richtlijn 2003/9/EC: minimumcriteria  Nationaal: Programmawet 2001 Opvangwet van 12 januari 2007

Organisatie opvang in België: Coördinatie door FEDASIL (federale opvangplaatsen, rode kruis, ngo’s, gemeentes, noodopvang) Materiële opvang (bed, brood, bad) + … Collectief (55%) en individueel (na 4 maanden)

Sterke toename aantal opvangplaatsen: Bron: fedasil

Opvang door wie? Bron: fedasil

Opvangcrisis: 1999 – 2000 : eerste opvangcrisis Vanaf 2007: systematisch tekort aan opvangplaatsen  schrijnende toestanden  noodopvang  dwangsommen,…

Oorzaken opvangcrisis ? Keuze voor materiële opvang Not in my backyard Hoge instroom Trage uitstroom uit opvangstructuren

Oplossingen opvangcrisis: Betere afstemming diverse actoren van de asielketen Meer plaatsen (+ buffer en flexibiliteit) Meer uitstroom (wijzigingen opvangwet, …) Europese oplossingen: Europese harmonisering, best practices (EPRA)

5. TERUGKEER VAN ASIELZOEKERS Afgewezen asielaanvraag krijgt BGV (bijlage 13) verlaten effectief het grondgebied (naar land van herkomst of een derde land, al dan niet met begeleiding) via andere procedure legaal verblijf in België blijven illegaal op het grondgebied gedwongen verwijdering

Vrijwillige terugkeer bron: fedasil

Vrijwillige terugkeer bron: fedasil

Gedwongen verwijdering Identificatieproblematiek Regelmatig gebrekkige medewerking betrokkene Weinig (betrouwbare) documenten Technische obstakels (geen database in land van herkomst) Soms gebrekkige medewerking landen van herkomst

Gedwongen verwijdering

6. EUROPESE REGELGEVING EN BELEID Elke EU-lidstaat behandelt asielaanvragen op zijn eigen manier  Willekeur, irreguliere migratie en asielschopping Verdrag van Amsterdam (1999): CEAS

Gemeenschappelijk Europees asielstelstel (CEAS) 1 e fase (2000 – 2005): minimumnormen -Kwalificatierichtlijn (2004/83/EC) -Procedurerichtlijn (2005/85/EC) -Opvangrichtlijn (2003/9/EC) -Dublinrichtlijn (2003/343/EC)

Gemeenschappelijk Europees asielstelstel (CEAS) 2 e fase (2005 – 2012): verdere harmonisering Recast Kwalificatierichtlijn: 2001/95/EU (21 dec 2013) Recast Opvangrichtlijn: JBZ-raad 25 oktober 2012: akkoord tussen de Raad en het EP Recast Dublinrichtlijn: akkoord behalve over technische details Recast Procedurerichtlijn: moeizame onderhandelingen

Gemeenschappelijk Europees asielstelstel (CEAS) (bron: Library statistical spotlight EP) Nog ver verwijderd van een uniform asielsysteem in de EU